bâh

(a. i.) : şehvet.

bahâ

(a. i.) : 1) güzellik, zariflik. 2) parıltı. 3) alışma, dadanma.

bahâ

(f. i.) : 1) kıymet, bedel, değer.

bahâ-pîrâ-yi İsmail

meşhur bir çeşit lâle.

bahâ, baha

(a. i.) : 1) bir evin etrâfınaki kapalı avlu veya bahçe. 2) açık meydan, alan. 3) suyun derin yeri.

bâ-haber

(f. a. b. s. c. : bâ-haberân) : 1) haberi olan. 2) akıllı, zekî. 3) ihtiyatlı, tedbirli.

bâ-haber-ân

(f. a. b". s. bâ-haber'in c.) : haberi olanlar, haberliler, akıllı, zekî, ihtiyatlı kimseler.

bahâ-dâr

(f. b. s.) : kıymetli, değerli, (bkz : bahâ-gîr, bahâ-lî).

bahâdir

(f. i. c. : bahâtlırân) : cesur, yiğit.

bahâdır-âne

(f. zf.) : kahraman, casına, yiğitçesine.

bahâdiri

(f. i.) : kahramanlık, yiğitlik.

bahâ-gîr

(f. b. s.) : kıymetli, değerli, (bkz : bahâ-dâr, bahâlî}.

bahâî

(a. s.) : alışkın.

bahak, bahk

(a. i.) : göz patlama; göz patlatma.

bahâlik

(a. i. behlâk ve behlâka'nın c.) : boş, çürük şeyler, sözler.

bahâ-lî

(f. b. s.) : pahalı, (bkz : bahâ-dâr, bahâ-gîr).

bahane

(f. i.) : 1) vesiyle, sebep. 2) kusur, noksan, garaz. 3) yalandan özür.

bahâne-cû

(f. b. s.) : bahane ariyan; fırsat gözetliyen.

Bahar

(f. i. o. : bahârân) : kışla yaz arasındaki mevsim, 22 Martla 21 HazJran arası, ilkyaz.

bahâr-ı hayât

hayâtın bahân, gençlik.

bahâr-ı ömr

gençlik.

bahâr-ı şevk

neş'e ve arzu bahân.

bahar

(a. i.) : 1) güzellik. 2) s. güzel. 3) sığır gözü, papatya; sığır papatyası, sarı papatya. 4) put. (bkz : çelîpa, sanem). 5) atılmış pamuk. 6) ölçek. 7) karanfil, tarçın, karabiber gibi kokulu şey.

baharat

(a. i. bahâr'ın c.) : karanfil tarçın, karabiber gibi kokulu şeyler [papatya mânâsına gelen bahâr'ın cemidir].

bahâret

(a. i.) : üstünlük, seçkinlik.

bahârî

(f. s.) : ilkbahara âit, ilk yazla ilgili.

bahâristân

(f. i.) : 1) ilkbahar mevsimi. 2) yeşil ve çiçekli yer. [bahçe, park, çayır gibi], 3) Molla Câmi'nin meşhur eseri.

bahâriyye

(f. i.) : 1) ed. bahar tavsifiyle başlanarak birini medih için yazılan kasîde. 2) tar. pâdişâh tarafından Yeniçeri ağasından îti-bâren ocak ağalariyle Yeniçeri kâtibine verilen ba-harlık.

bahâsıla

(a. i. bahsala'nın c.) : 1) beyaz yüzlü, kısa boylu, bodur ve edepsiz kadınlar. 2) sürüp çıkarmalar, uzaklaştırmalar.

bahâtir

(a. s. bühter, bühtere'nin c.) : kısa boylu kadınlar, bodurlar.

bahâ-ullâh

(a. h. i.) : bahailik mezhebinin kurucusu.

bahâyim

(a. i. behlme'nin c.) : 1) dört ayaklı hayvanlar; canavarlar. 2) Suriye'de bir sıra dağlar.

bahbaha

(a. i.) : 1) kükreyip ses çıkarma [deve hakkında]. 2) çıtırdama; mışıldama.

bahdele

(a. i.) : 1) eğilme, kırılma [kürek kemiği hakkında]. 2) işte çabukluk gösterme.

bâhe

(f. i.) : kaplumbağa, (bkz : sülhâfa).

bâhek

(f. i.) : işkence, eziyet.

bahhâl

(a. s. buhl'den.) : çok bahîl, pek cimri; çok alçak adam.

bühhâr

(a. s. bahr'den.) : denizci, gemici.

bahhâi

(a. s. bahs'den.) : bahsetmeyi seven, çok bahseden.

bâhî

(a. s. bâh'çjan.) : şehvete mensup, şehvetle ilgili.

bâhik

(a. s.) : bir gözü kör [adam], (bkz : ayn-i vâhid, yek-çesm).

bâhika

(a. s.) : görmiyen, kör [göz].

bahîl

(a. s. buhl'den. c. : buhalâ) : hasis, cimri, tamahkâr.

bâhil

(a. s.) : 1) serseri, başıboş. 2) eli değneksiz çoban. 3) yularsız deve.

bâhile

(a. s.) : 1) dul, kocasız kadın. 2) Arap kabilelerinden birinin adı.

bahir

(a. i.) : deniz, (bkz : bahr, deryfi).

bahir

(a. s.) : yalancı, ahmak, alık [adam].

bahir

(a. s.) : ekin sulayıcı, sulayan.

bahir

(a. s.) : 1) belli, besbelli, açık, apaçık, (bkz : ayan). 2) ışıklı, parlak; güzel.

bahire

(a. i.) : 1) dikenli ağaç. 2) çok koşan cins deve.

bahire

(a. i.) : vapur, [yapma kelime].

bâ-hired

(f. s.) : zekî, akıllı.

bahis

(a. i.) : 1) konuşulan şey, söz. 2) iddialaşma, (bkz : bahs).

bahis

(a. s. bahs'den.) : bahseden; araştıran.

bahl

(a. i.) : cimrilik, (bkz : buhl).

bâhmân

(f. s.) : (bkz : behmân).

bahname

(a. f. b. i.) : şehvet verici resimleri ve yazıları içinde toplıyan kitap, mecmua [muhaffefi "beh-nâme'dir"].

Bahr

(a. i. c. : bihâr, ebhâr, ebhur, buhur) : 1) deniz. 2) büyük göl veya nehir.

Bâhr-i Ahdar

Hint okyanusu.

Bahr-i Ahmer

Ktzıldeniz, Şap denizi.

Bahr-i Ebyaz

İskandinavya yarımadasının doğusunda Novaya Zemliya adasına kadar olan deniz..

Bahr-i Hazer

Hazer denizi.

Bahr-i Kulzum

Şap denizi, Kızıl deniz.

Barh-i Lût

Filistinde, seviyesi denizden çok aşağıda ve çok şaplı bir göl.

Bahr-i Muhiti Atlâsî

Atlas okyanusu.

Bahr-i Muhît-i Kebîr, Bahr-i Muhît-i Mutedil

Büyük okyanus, Pasifik okyanusu.

Bahr-i Muhit-i Şimalî

İskandinavya yarımadasının batısından İngiltere adalarına kadar uzanan deniz.

Bahr-i Muhît-i Hindî

Hind yarımadasının doğusunda kalan deniz.

Bahr-i Mutavassıt

Akdeniz.

Bahr-i Müncemid-i Cenubî

cenup (güney) kutbunu çeviren deniz.

Bahr-i Müncemid-i Şimalî

şimal (kuzey) kutbunu çeviren deniz.

Bahr-i Rûm

Akdeniz.

Bahr-i Sefîd

Akdeniz.

Bahr-i Siyah

Karadeniz.

Bahr-i Sükûn

(bkz : Bahr-i lût). [sularının son derece kesîf oluşundan üzerinde hiç bir dalga bulunmadığından bu ad verilmiştir].

Bahr-i Umman

Arap yarımadasının güneyi ile İran güneyi arasında kalan deniz.

3. aruz'da aslî bir vezinle ondan doğan vezinler mecmuası. Bunlardan Arap nazmı hâricinde kullanılan bahirler şunlardır

1) hezec

(neşeyle şarkı söyleme) : 

a) mefâîlün, mefâîlün, mefâîlün, mefâîlün.

b) mefâîlün mefâîlün, faulün.

c) mefâîlün, faulün, mefâîlün, faulün.

d) mef'ûlü, mefâîlün, mef'ûlü, mefâîlün.

e) mef'ûlü, mefâîlü, mefâîlü, faulün.

f) mef'ûlü, mefâîlün, faulün.

g) mef'ûlü, mefâîlü, faulün.

2) recez

(Titrek) : 

a) müstef'ilün, müstef'ilün, müstef'ilün, müs­tef'ilün. 

b) müfte'ilün, müfte'ilün, müfte'ilün, müf­te’liün, 

c) müfte'ilün, mefâilün, müfte'ilün, mefâilün.

d) müfte'ilün, müfte'ilün, fâilün. (bkzse­rî').

e) müstef'ilâtün, müstef'ilâtün. 

f) mefâilün, mefâilün, mefâilün, mefâilün.

3) remel

(koşan) : 

a) fâilâtün, fâilâtün, fâilâtün, fâilün.

b) fâilâtün, fâilâtün, fâilün.

c) fâilâtün (=failâtün), fâilâtün, fâilâtün, failün ( =fa'lün ).

d) fâilâtün (=failâtün), failâtün,failün ( =fa'lün).

4) münserih

(akıcı) : 

müfte'ilün, fâilün, müfte'ilün, fâilün.

müstef'ilün, faulün, müstef'ilün, faulün.

5) muzâri'

(benziyen) : 

mef'ûlü, fâilâtü, mefâîlü, fâilün.

mef'ûlü, fâilâtün, mef'ûlü, fâilâtün.

6) müctes

(kopmuş) : 

a) mefâilün, failâtün, mefâilün, failâtün.

b) mefâilün, failâtün, mefâilün, failün (=fa'-lün).

7) serî'

(çabuk) : 

a) müfte'ilün, müfte'ilün, fâilün. (bkzre-cez, d).

8) hafif

(hafif)

a) fâilâtün (= failâtün), mefâilün, failün (=fa'lün).

9) mütekarib

(yakın) : 

a) faulün, faulün, faulün, faulün.

b) faulün, faulün, faulün, faul.

10) kâmil

(yetkin) : 

a) mütefâilün,fâilün,mütefâilün,müte­fâilün.

b) mütefâilün, faulün, mütefâilün, faulün.

11) tavîl

(uzun) :

[her mısraı, 15-20 ve hattâ daha fazla "fai-lâtün" (birincisinde "fâilâtün" de olabilir) ile bir "failün (= fa'lün)" den terekkübeder : Bu, oka-dar kullanışlı değildir].

4. mec. Çok bilen, bilgisi geniş olan kimse, (bkz : bahir).

bahr-i nâzük

(a. b. i.) : müz. Muradnâme'de geçtiğine göre en az 5-6 asırlık bir makamdır. Segâh'ın tam dizisinin veya dizisin­den bir parçasının geçki olarak karıştığı bir hi-caz'dan ibarettir. Hicaz gibi dügâh perdesinde kalır. Güçlü birinci derecede bahr-i nâzik'i terkîbeden her iki makamın dizisinde olduğu gibi nevâ'dır. Hi­caz gibi si bakıyye bemolü, fa ve do bakıyye diyez­leri ile donanır. Segah geçen yerlerde si bekar ile si koma bemolü, do bekar, ini koma bemolü, lâ bakıyye diyezi ilâve edilir.

bahren

(a. zf.) : denizden, deniz yoliyle.

bahreyn

(a. s.) : 1) "iki deniz". Basra körfezi ile Hint Denizi, [bâzı rivayetlere gö­re "Akdenizle Hint Denizi" veya "Karadenizle Ak­deniz"]. 2) iki büyük, esas, temel şey.

bahrî

(a. s.) : 1) denize âit, denize mensup, denizle ilgili. 2) i. tüyünden kürk olan, patka da denilen, gagası kaşığa benzer bir çeşit deniz ördeği.

bahriyye

(a. i.) : donanmaya âit işler.

bahriyyûn

(a. s. c.) : kaptan ve gemiciler gibi deniz işlerini bilenler.

bahs

(a. s.) : 1) Kur'ân tâbirlerinden olup "nakıs" mânâsına gelir. 2) i. yağmur suyu ile ekilmesi kabil olan tarla. 3) i. zulüm, işkence. 4) i. gümrük alma.

bahs

(a. i.) : (bkz : bahis).

bahsala

(a. s. c. : bahâsıla) : 1) beyaz yüzlü, kısa boylu edepsiz kadın. 2) i. kemikten et ayırır gibi sürüp çıkarma, uzaklaştırma.

bahsân

(f. s.) : 1) salına salına yürüyen. 2) soluk, bozuk. 3) pejmürde, kıyafetsiz.

bahsere

(a. i.) : 1) dağıtma. 2) gizli şeyi meydâna çıkarma. 3) kesilip tane tane olma [süt hakkında].

bahset

(f. i.) : 1) horultu [uykuda]. 2) a. uykuda ağırlık basma, (bkz : kâbus).

bahsi

(a. s. bahs'den.) : bahse âit, bahisle ilgili.

bahş

(f. i.) : bağış, ihsan. bahş-i kalenderi : cömertçe dağıtma.

bahş, -bahşâ

(f. s.) : bahşeden, bağışlıyan, veren; affeden. Ha yât-bahş : hayât veren. Safâ-bahşâ : safa voren.

bahşâyende

(f. i.) : affedici; bağışlayıcı.

bahşâyiş

(f. i.) : 1) bağışlayış, veriş, ihsan ediş; afiv. 2) merhamet, şefkat.

bahşâyiş-ger

(f. b. s.) : merhametli, şefkatli (Allah).

bahşende

(f. s.) : veren, bağış-lıyân; affeden, (bkz : rahman).

bahşetmek

(f. t. b. m.) : bağışlamak, vermek.

bahşiş

(f. i.) : bahşiş, bağış olarak verilen para v. b. (bkz : atıyye, ihsan).

bahşiyye-i halvetiyye

(f. b. i.) : Cemâliyye-i halvetiyye şubelerinden biri. [kurucusu : Seyyid Muhammed-ül-Bahşî-yül-Halebî dir].

Bahşûde

(f. s.) : 1) verilmiş, bağışlanmış. 2) affedilmiş.

baht

(a. i.) : öz, hâlis, saf. Sahbâ-yi baht : hâlis şarap.

Baht

(f. i.) : 1) talih, kader, kısmet. (bkz : ikbâl).

baht-i bîdâd

insafsız talih, kötü kader.

baht-i bidâr

uyanık, açık talih. 

baht-i hâbîde, baht-i hâb-âlûde

kötü talih.

baht-i siyah

kara talih. 2) cet, büyük baba. 3) kargı.

bahtâk

(f. i.) : evvelce savaşlarda giyilen demir başlık, (bkz : miğfer, serpenâh).

baht-âver

(f. b. s.) : bahtlı, talihli.

baht-bergeşte

(f. b. s.) : talihi dönmüş : bahtsız, talihsiz, (bkz : bed-baht).

bâhte

(f. s.) : oynamış, oyunda yutulmuş (kimse), ["bâhten" mastarından].

bahta

(f. s.) : 1) besili, semiz [koyun], 2) i. burulmuş üç yaşında koç.

bahtek

(f. i.) : 1) ağırlık basma [uykuda], (bkz : kâbus). 2) küçük baht, fena talih.

bâhter

(f. i.) : 1) [yeni şâirlerde]. garp, batı. 2) [eski şâirlerde] şark, doğu. 3) baktria.

bahtere

(a. i.) : salına salına güzel yürüyüş, hoş yürüme, (bkz : hirâm).

bahlerî

(a. s.) : 1) salına salına güzel yürüyen, yürüyüşü güzel [adam]. 2) kendini beğenmiş, kibirli. 3) i. hadîs yazanlardan iki kişinin adı.

baht-hufte

(f. b. s.) : talihi uyumuş olan : talihsiz, bahtsız, (bkz : hufte-baht).

bahtiyar

(f. b. s.) : bahtlı, talihli, mes'ut, mutlu, kutlu.

bahtiyâr-âne

(f. zf.) : bahtlı, talihli, mes'ut olanlara yakışacak surette, bahti-yarcasına.

bahtiyari

(f. i.) : bahtiyarlık, mutluluk. 2) İran'da meşhur bir kabîle.

baht-mend

(f. b. s.) : bahtlı, talihli.

baht-ver

(f. b. s.) : bahtlı, talihli.

bâhûr

(a. s.) : çok sıcak, ziyâde sıcaklık.

bahûr

(a. i.) : ödağacı, misk, iaden gibi maddelerden meydana gelen ve yakılırsa güzel bir koku veren ot, tütsü, günlük.

bahûr-dân

(a. f. b. i.) : içinde tütsü yakılan kap. (bkz : buhûrdân).

bahûr-dânî

(a. f. b. i.) : resmî günlerde tütsü yakmakla vazîfeli kimse.

bahûr-ı Meryem

(a. b. i.) : Meryemana eli denilen bir nebat, * bitki.

bâ-husûs

(f. a. b. zf.) : husûsiyle, en çok, hele.

bahye

(f. i.) : dikiş, teyel, oyulgalama.

bahye-dâr

(f. b. s.) : dikişli, teyelli, oyulgalamalı.

bahye-zen

(f. b. i.) : dikişçi, terzi.

bahz

(a. i.) : 1) sıkıntı olma, can sıkma. 2) yük ağır gelip hayvanı çökeltme. 3) bir adamı çenesinden, sakalından tutup çekme.