âs

(a. i.) : bot. mersin ağacı. Habb-ül-âs : mersin ağacı meyvası.

âs

(f. i.) : 1) değirmen, (bkz. : âsiyâ, âsiyâb). 2) kakum denilen bir hayvan.

asâ

(a. i. c. : a'sâ) : 1) değnek, sopa. 2) dervişlerin taşıdıkları sopa.

âsâ-yi Mûsâ

Hz. Mûsâya Allah tarafından mucize olarak verilen ve yılan hâline giren değnek.

âsâ

(f. i.) : 1) esneme. 2) vakar, ciddîlik. 3) süs, bezek.

âsâ (-)

(f. e.) : gibi. Cennet-âsâ cennet gibi. (bkz. : mânend, veş).

a'sâ

(a. i. asâ'nın c.) : değnekler, sopalar.

âsâb

(a. i. eseb'in c.) : vücudun alt kısmında çıkan kıllar.

asab

(a. i. c. : a'sâb) : sinir, damar.

a'sâb

(a. i. asab'in c.) : sinirler.

a'sâb-ı gûş

kulağın sinirleri.

a'sâb-ı kâinat

kâinatın sinirleri.

asabât

(a. i. asabe'nin c.) : (bkz. : asabe).

asabe

(a. i. c. : asabât) : 1) bir tek sinir. 2) baba tarafından akraba olanlar. 3) şer'an, miras alamayan akraba. 4) birinin fırkası ve avenesi.

asâbi

(a. i. usbu'un c.) : parmaklar, (bkz. : esâbi').

asabî

(a. s. asab'dan.) : sinirli.

asabiyy-ül-mizâc

yaradılışça sinirli olan. [kimse],

asabiyyet

(a. i.) : 1) sinirlilik. 2) kendi akraba, vatan, din ve milliyetini aşırı derecede kayırma gayreti.

asabiyyet-i kavmiyye

şovenlik, yurtseverlik.

a'sac

(a. s.) : alnı üstüne saçı dökülmüş.

âsâd

(a. i. esed'in c.) : arslanlar.

Âsaf

(a. h. i.) : 1) Süleyman Peygamberin vezîri. 2) vezir.

âsaf-âne

(a. f. zf.) : vezîre yakışacak surette.

âsafî

(a. s.) : vezîre mensup. Bâb-ı âsafî : Bab-ı âlî. Emr'-i âsafî : sadrâzam buyruğu.

asâfîr

(a. i. usfûr'un c.) : serçe kuşları, Lisân-ül-asâfir : kuş dlii.

âsaf-rey

(a. b. s.) : düşüncesi, ' Âsaf ınki gibi mâkul olan [vezir].

âsaf-tedbîr

(a. b. s.) : yolu, tutumu Âsaf'ınki gibi mâkul olan [vezir].

asâgır, asâgıre

(a. s. asgar'ın c.) : şeref ve itibarca küçük olanlar.

asâgır ve ekâbir

(a. f. s.) : küçükler ve büyükler, [itibar ve mevkice].

asâhîb

(a. i. ashâb'ın c.) : sâhipler.

asâib

(a. i. ısâbe'nin c.) : 1) cemâatler, tayfalar. 2) başa sarılan nesneler, kaşbastılar, sargılar, (bkz. : asâyib).

asâkir

(a. i. asker'in c.) : erler.

asâkir-i bahriye

deniz askerleri, bahriyeliler.

asâkir-i berriyye

kara askerleri.

asâkir-i muâvine

yardımcı milis askeri.

asâkir-i muntazama

ordu askeri.

asâkir-i nizâmiyye

ilk askerlik devresini yapmakta olan asker.

asâkri-i redîfe

ikinci devre askerliğini yapan askerler.

asâkir-i şâhâne

askerler [umûmî olarak].

âsâl

(a. i.) : ahlâk.

âsâl

(f. i.) : temel, kök.

âsâl

(a. i. asîl'in c.) : ikindi ile akşam veya yatsı arasındaki zamanlar. Bi-l-gudüv-v ve-l-âsâl : sabah-akşam.

asale

(a. i.) : çok zehirli ve korkunç yılan.

asale’

(a. i.) : bal peteği.

asâlet

(a. i. asl'dan.) : 1) soysop temizliği. 2) kendi nâmına hareket. 3) ed. yazıda veya sözde bayağı tâbirlerin bulunmaması, (bkz. : edeb-i kelâm).

asâleten

(a. zf.) : kendi nâmına hareket ederek, [vekâleten'in zıddı olmak üzere da kullanılır],

âsâm

(a. i. ism'in c.) : suçlar, günahlar, kabahatler.

a'sâm

(a. i. usme'nin c.) : 1) gerdanlıklar. 2) tasmalar.

a'sam

(a. s.) : ön ayaklan sekili olan [hayvan].

asamm

(a. s.) : 1) sağır, işitmez. 2) söz işitmez. 3) sert; güç; tahammül edilmez. 4) i. gr. Arap yazısında ikinci ve üçüncü kökünde uzun harf bulunan bir fiil.

âsân

(f. s.) : kolay.

âsânî

(f. i.) : kolaylık.

âsâr

(a. i. eser'in c.) : 1) izler, nişaneler, alâmetler. 2) âbideler. 3) hikâyeler; an'-aneler, * gelenekler.

âsâr-ı atîka veya kadîme

eski eserler.

âsâr-ı matbûa

basılmış eserler.

âsâr-ı mergube

rağbet kazanmış eserler.

âsâr-ı sınâiyye ve zarîfe

zarif ve sanatlı eserler.

asar

(a. i.) : 1) toz. (bkz. : gubâr). 2) sığınak, (bkz. : melce).

âsâr

(a. i. ısr'in c.) : 1) vazifeler, görevler. 2) yükler. 3) cürümler kabahatler.

asâr

(a. i.) : fakirlik.

a'sâr

(a. i. asr'ın c.) : yüzyıllar.

a'sâr-ı sâlife

geçmiş asırlar, yüzyıllar.

as'ar

(a. s.) : pek kibirli, çarpık yüzlü [adam].

âsâre

(f. i.) : sayı hesap.

asârîm

(a. i. asrâm'ın c.) : 1) çadır kümeleri. 2) ayrı ayrı küçük insan toplulukları.

âsârûn

(f. i.) : kedi otu.

asâtıb

(a. i. ıstabl'ın c.) : ahırlar.

âsây

(f. s.) : gibi. (bkz. : âsâ).

asâyib

(a. i. ısâbe'nin c.) : (bkz. : asâib).

âsâyiş

(f. i.) : rahat, huzur. 2) güvenlik.

âsâyiş berkemâl

rahat ve huzûr yerinde.

âsâyiş-cû

(f. b. s.) : âsâyiş arayan, rahatını ve huzurunu isteyen.

âsâyiş-cûyâne

(f. b. zf.) : âsâyiş ve rahat ariyana yakışacak surette.

âsâyiş-perver

(f. b. s.) : rahat, huzur ve selâmet taraflısı.

âsâyis-perver-âne

(f. b. zf.) : rahat, huzur ve selâmet taraflısına yakışacak surette.

asb

(a. i.) : 1) sargı, bağ. 2) mendil. 3) sarmaşık.

asbâb

(a. i. sabeb'in c.) : çukur yerler.

asbâg

(a. i. sıbg'ın c.) : boyalar.

asbâh

(a. i. subh'un c.) : sabahlar.

âsbân

(f. s.) : değirmenci, değirmen sahibi, (bkz. : âsiyâ-bân).

âsbânî

(f. i.) : değirmencilik.

asbâr

(a. sıbr'ın c.) : akbulutlar.

asced

(a. i.) : hâlis altın. (bkz. : deh-dehî)

asdâ'

(a. i. sadâ'nın c.) : sesler, avazlar.

asdâf

(a. i. sedefin c.) : sedefler.

asdâg

(a. i. sudg'un c.) : anat. şakaklar.

asdagan

(a. i.) : anat. insanın kollarındaki nabız damarları.

asdâk

(a. i. sıdk'ın c.) : samîmî şeyler.

asdika

("ka" uzun okunur. a. i. sâdık'ın c.) : samîmî dostlar. asdika-yi bende-gân : sâdık kullar.

asel

(a. i.) : 1) bal. 2) cennetteki dört sudan biri. asel-i musaffâ : süzme bal. Şem-i asel : balmumu.

a'sel

(a. s.) : 1) eğri olan katı şey. 2) eğri dişli veya eğri bacaklı [adam].

aselî

(a. s.) : 1) bal renginde olan.2) i. Yahudilerin ayırdedilmek üzere, omuzlarına taktıkları sarı kumaş. 3) i. eskiden kullanılan, bal renkli bir çeşit kumaş.

aseliyyet

(a. i.) : bal hâli.

asemm

(a. s.) : çok sağır, kulakları hiç işitmiyen [kimse].

aser

(a. i.) : solaklık.

a'ser

(a. s.) : 1) pek zor ve çetin, dayanılması çok güç. 2) solak.

aserât

(a. i. asre'nin c.) : 1) ayak kaymaları. 2) sürçmeler. 3) yanılmalar.

ases

(a. i.) : gece devriye gezen, gece bekçisi.

asf

(a. i.) : 1) zulüm. 2) haksızlık. 3) can çekişme. 4) rüzgârın kuvvetle esmesi.

asfâd

(a. i. safed'in c.) : suçluların ve mahkûmların ellerine ve ayaklarına takılan demirden veya kayıştan yapma kelepçe.

asfâf

(a. i. saff'ın c.) : saflar, hatlar, (bkz. : sufûf).

asfâr

(a. i. sıfr'ın c.) : 1) sıfırlar. 2) s. boş, hükümsüz, değersiz şeyler, (bkz. : sufûr).

asfer

(a. s.) : 1) sarı. Mahbûb-i asfer : altın. 2) uçuk, soluk benizli. 3) kızıl. 4) ıslık çalıcı, ötücü. 5) büsbütün boş.

asfiyâ

(a. s. safî'nin c.) : 1) samî-î, sâf, içi temiz, tuttuğu yol doğru olan kimseler. 2) a. i. samîmî dostlar, azizler.

asga

(a. s.) : 1) çarpık yüzlü. 2) öğrenmeğe çok hevesli.

asgar

(a. s. sagir'den.) : (daha, pek, çok, en) küçük.

asgarân, asgareyn

(a. i.) : kalb ile dil.

asgarî

(a. i.) : en küçüklü, en az olan.

âsgûn

(f. i.) : Hazer denizine verilen bir ad.

ashâb

(a. i. sâhib'in c.) : (bkz. : es-hâb).

Ashame

(a. h. i.) : Peygamberimiz devrinde islâmlığı kabul eyleyen Habeş Necâsî’sinin adı.

ashar

(a. s.) : 1) saçı kızıl [adam]. 2) kırmızı tüylü [adam].

ashâr

(a. i. sıhr'ın c.) : evlenme netîcesinde erkek akrabalar, güveyler, kayınbiraderler, kayınpederler.

âsıf, âsıfe

(a. s. c. : avâsıf, âsıfât) : sert, şiddetli [rüzgâr, fırtına].

âsıfe

(a. i. c. : âsıfât, avâsıf) : T. şiddetli esen rüzgâr. 2) kadın adı.

âsım

(a. s. ismet'den.) : 1) yasak, yanına yaklaşılamayan. 2) günahtan, haramdan çekinen. 3) iffetli.

Asıma, Âsime

(a. h. i.) : Medîne şehrinin bir adı.

âsî

(a. s.) : ahlâkı bozuk, ahlâksız, çapkın.

asî

(a. s.) : uygun, elverişli.

asî, asiye

(a. s.) : çok isyancı.

âsî

(a. s. isyân'dan. c. : usât) : 1) karşı gelen. 2) şakî, haydut, (bkz. : bâgı). 3) günahkâr, (bkz. : âsim).

âsî

(a. i.) : doktor, cerrah

âsî

(f. s.) : mahzun, kederli.

asîb

(a. s.) : pek sıcak, kızgın.

âsîb

(f. i.) : 1) çarpışma. 2) belâ, âfet, musîbet, zarar. âsîb-i rüzgâr : zamanın belâsı.

âsîb-resân

(f. b. s.) : belâya düşüren, zarar veren.

asîde

(a. i.) : 1) bulamaç. 2) tâza bamye, un, etsuyu ve tereyağı ile pişirilen bir türlü Arap yemeği.

asîf

(a. i. c. : usefâ) : para ile tutulan işçi, gündelikçi.

asil

(a. i.) : 1) öğleden sonranın son kısmı, akşam. 2) ölüm.

asil

(a. s. asl'dan.) : 1) sağlam. 2) iyice kökleşmiş. 3) kendi adına hareket eden. 4) edepli, terbiyeli [adam].

asîl-âne

(a. f. zf.) : asîl olanlara yakışacak surette.

asîle

(a. i. c. : asâil) : 1) öğleden sonranın son kısmı; akşam. 2) bir şeyin bütünü. 3) ölüm.

asîl-zâde

(a. f. b. s. c. : asîl-zâde-gân) : adam evlâdı, temiz ve görgülü bir aileye mensûbolan.

asîl-zâde-gân

(a. f. b. s.) : asîlzadeler.

âsîm

(a. s. ism'den.) : günahlı, kabahatli.

Abd-i âsim

günahkâr, kabahatli kul.

âsîme

(f. s.) : 1) akılsız, beyinsiz, şaşkın, sersem, (bkz. : âsîven).

âsîme-gî

(f. i.) : 1) akılsızlık, beyinsizlik. 2) şaşakalmış olma.

âsîme-sâr, âsîme-ser

(f. b. s.) : kafası karışık.

âsin

(a. s.) : pis kokulu.

âsir

(a. s.) : bir efsâneyi nakleden.

âsir, âsire

(a. s.) : ayağı kayan.

âsir, âsire

(a. s.) : şırasını veya yağını almak için sıkan, [üzüm ve benzerleri gibi şeyleri].

asîr

(a. s.) : 1) bitişik, komşu. 2) karma karışık, dolaşık.

asir

(a. i.) : şırası veya yağı alınmak için sıkılmış şey, usare.

asîr

(a. s. usret'den.) : 1) zor, güç, zahmetli. Emr-i asîr : zor iş. 2) titiz tabiatlı [adam].

âsire

(a. i. c. : âsirât) : hayvanın ayağının arasına takılan köstek.

asîre

(a. i.) : cibre, posa. (bkz. : secîr).

âsitân

(f. i.) : eşik. (bkz. : atebe). âsitân-ı memâlik-sitân : (ülkeler fethedenin eşiği). Mec. Sultan sarayı, İstanbul.

âsitân

(f. i.) : 1) müneccimlerin hesaplarına göre insan hayâtının uğursuz dakîkaları. (bkz. : astan).

âsitâne

(f. i.) : (bkz. : âstâne).

âsîven

(f. s.) : fikri dağınık, şaşkın, sersem.(bkz. : âsîme).

âsiyâ, âsiyâb

(f. b. i.) : su değirmeni, (bkz. : âs).

âsiyâ-bân

(f. b. i.) : değirmen sahibi, değirmenci.

âsiyâ-ger

(f. b. s.) : değirmen yapan.

âsiyân

(a. s. âsî'nin c.) : (bkz. : âsî). âsiyân-ı rûz-i cezâ  : kıyamet gününün âsîleri.

âsiyâ-seng

(f. b. i.) : değirmen taşı.

âsiyâ-zene

(f. b. i.) : değirmen taşı dişengisi.

âsiye

(a. i.) : 1) sütün, direk, kolon. 2) s. kederli, üzüntülü [kadın].

Âsiye

(a. h. i.) : dînî inanışlara göre Hz. Musa'yı Nil'den çıkararak büyütüp yetiştiren Firavn'ın zevcesinin adı.

aska'

(a. i. suk'un c.) : 1) bölgeler. 2) çeşme duvarlarının bölmeleri.

aska'

(a. i.) : ksnarya [kuş].

askar

(a. i.) : üzüm şırası.

asker

(f. s.) : devredici, seyyar, (bkz. : asker).

asker

(a. i. c. : asâkir) : er. (bkz. : cünd, leşker).

asker-gâh

(a. f. b. i.) : asker kampı.

askerî

(a. s.) : askere mahsus; askere, askerliğe mensup.

asl

(a. i.) : 1) asıl, kök, dip, kütük, temel, esas, kaide, kural; hakikat; soy, nesep; bir şeyin belli başlı kısmı; başlangıç; baş; yer; sıhhat. 2) s. hakîkî, esaslı, hâlis, safî. 3) zf. esasen, zâten, başlıca, en ziyâde, alelhusus; hakîkaten.

asl-ı meyyit

huk. ölen kimsenin babası, babasının babası ve ilâh...

asl ü esâs, asl ü fasl

gerçek, doğru.

asl ü nesl

soysop.

asla'

(a. s.) : dazlak, başının ön tarafındaki saçları dökülmüş olan [adam].

aslâ

(a. zf.) : hiçbir vakit.

aslâb

(a. i. sulb'un c.) : beller, sulpler, (bkz. : aslub).

aslâd

(a. s. sald'ın c.) : 1) sert, katı ve düz. 2) [çakmak taşı hakkında] ateşsiz. 3) cimri, hasis, pinti.

aslah

(a. s. sâlih'den.) : (bkz. : eslah).

aslâh-Allah

(a. n. cü.) : (bkz. : eslah-Allah).

asled

(a. s.) : 1) katı, sert. 2) tamahkâr, pinti.

aslem

(a. s.) : kesik kulaklı.

aslen

(a. zf.) : aslında, esâsında; temelden, kökten, soyca.

aslî

(a. s.) : asla mensup, husûsî, seçkin, (bkz. : esâsî, mümtaz).

asliyye

(a. s.) : aslî. Me'mûriyyet-i asliyye : asıl memurluk.

asliyyet

(a. i.) : hususîlik, özellik, seçkinlik, (bkz. : mümtâziyyet).

aslub

(a. i. sulb'ün c.) : (bkz. : aslâb).

asma'

(a. s.) : 1) uyanık ve gözü açık [adam]. 2) keskin [kılıç].

asmah

(a. s.) : çok secâatli, pek kahraman [kimse].

asmaî

(a. h. i.) : Arapların meşhur şâiri.

âsmân

(f. i.) : gök, semâ. (bkz. : âsümân).

âsmân-ı berîn

(bkz. : arş-i a'lâ).

âsmân ü rîsmân

ciddî söz ile ona karşı söylenilen saçma sapan sözden kinayedir.

âsmân-dere

(f. b. i.) : saman yolu, saman uğrusu, süreyyâ. (bkz. : kehkeşân).

âsmâne

(f. i.) : tavan, kubbe, dam.

âsmân-gûn, âsmân-gûnî

(f. b. s.) : gök mavisi.

âsmânî

(f. s. c. : âsmâniyân) : 1) göğe, Güneşe, Aya mensup. 2) açık mavi. (bkz. : âsümanî).

âsmânî âhen

(f. b. i.) : yıldırım.

âsmâniyân

(f. i. âsmânî'nin c.) : melekler.

âsmân-senc

(f. b. s.) : saat.

âsmâr

(f. i.) : bot. mersin ağacı.

âsmende

(f. s.) : 1) hile ile aldatan, inandıran. 2) alık, şaşkın.

asmıha

(a. i. sımâh'ın c.) : kulak delikleri.

âsmûg

(f. i.) : eski Îranlılarca, düşmanlık ve bozgunluk yapmaya çalıştığı farzolunan büyük bir şeytanın adı.

asnâm

(a. i. sanem'in c.) : 1) putlar. 2) s. sevgililer.

asr

(a. i. o: a’sâr ve asûr) : 1) yüzyıl. 2) İkindi vakti.

asr-ı evvel, -sânî

ikindi namazı vakitleri.

asr-ı hâzır

şimdiki çağ.

asr-ı saâdet

Hz. Muhammed (Aleyhisselam)'in zamanı, [mec. kutlu ve mutlu geçen zaman].

asrâf

(a. i. sarfın c.) : 1) değişiklikler, tahavvüller. 2) masraflar.

asrâm

(a. i. sırm'ın c.) : 1) çadır kümeleri. 2) insan kümeleri, (bkz. : asârim).

asrân

(a. i.) : T. iki yüzyıl. 2) gündüzün ilk zamanı. 3) gece ve gündüz.

asre

(a. i. c. : aserât) : 1) ayak kayma. 2) sürçme, yanılma, (bkz. : zelâk).

asrem

(a. s.) : 1) kulağı sakat, hasta. 2) ailesini geçindirmek için sıkıntı çeken [kimse].

asremân

(a. i.) : gece, gündüz.

asrî

(a. s.) : zamana uygun, fr. moderne.

âsrîs

(f. i.) : meydan, at koşturulan meydan, hipodrom.

assâb

(a. i.) : iplikçi.

assâl

(a. i.) : kovandan bal çıkaran, bal satan, balcı.

assâle

(a. i.) : 1) arı kovanı. 2) bal peteği. 3) bal arısı.

âstân

(f. i.) : 1) eşik, papuçluk. (bkz. : âsitan, atebe, ahceste). 2) dergâh, tekye.

âstân-ı fena

fâni dünyâ ölümlü dünyâ.

âstan-i refi'-mekân

(yeri yüksek olan eşik) : sultan sarayı.

âstâne

(f. i.) : 1) eşik. 2) paytaht. 3) büyük tekke. 4) Allah'a yakın kimselerin kabri. 5) merkez Osmanlı devletinin merkezi olması dolayısiyle tahsîsen "istanbul" mâ'nâsına da gelir, (bkz. : âsitâne).

âstâne-i saâdet

(mutluluk eşiği.) : 1) Sultan sarayı; 2) istanbul.

âstâne-i saâdet-âşyâne

(mutluluk yuvası olan eşik) : 1) Sultan sarayı; 2) İstanbul.

astâr

(a. i. satr'ın c.) : yazı satırları, yazı sıraları, (bkz. : sütûr).

âster

(f. i.) : astar.

âstîn

(f. i.) : esvap kolu, yen.

âstîn-berçîde, âstin-berzede

(f. b. s.) : hazırlanmış, hazırlanan, [adam].

âstîne

(f. i.) : yumurta, (bkz. : âsîne).

âstîn-efşân, âstîn-feşân

(f. b. s.) : yen silken, mec. vazgeçen.

âstîn-mâlîde

(f. b. s.) : hazırlanmış, hazırlanan [adam], (bkz. : âstîn-ber-çîde).

asûb

(a. i.) : arı beyi. 2) bey, başbuğ, (bkz. : ya' sûb).

âsûde

(f. s.) : rahat, gailesiz, dinç [olan].

âsûde-dil

(f. b. s.) : gönlü rahat, başı dinç.

âsûde-dilî

(f. b. i.) : gönül rahatlığı.

âsûdegî

(f. i.) : rahat, huzur, âsâyiş. (bkz. : emn).

âsûde-hâl

(f. a. s.) : hâli rahat olan.

âsûde-hâtır

(f. a. b. s.) : (bkz. : âsûde-dil).

Asûf

(a. s.) : 1) çok şiddetli [rüzgâr]. 2) hızlı yürüyen.

asûf

(a. s. asf'dan.) : çok zulüm ve gadreden.

asûm

(a. s.) : maişeti için çok çalışan [adam].

asûm

(a. s.) : obur, açgözlü.

âsûr

(a. i. c. : avâsîr) : tuzak.

âsüd

(a. i. esed'in c.) : 1) arslan-lar. (bkz. : esed, gazenfer, şir). 2) yiğitler.

âsüfte, âsügde

(f. s.) : 1) hazır, hazırlanmış. 2) islenmiş [ateşle].

âsümân

(f. i.) : (bkz. : asman).

âsümânî

(f. s.) : 1) göğe, semâya mensup. 2) açık mavi. (bkz. : âsmânî).

asveb

(a. s. sâib'den.) : (daha, pek, çok, en) doğru. asveb-i akvâl : sözlerin en doğrusu.

asvef

(a. s.) : çok yapağılı.

asvine

(a. i. sunvân'ın c.) : elbise saklamaya yarayan dolablar, gardroplar.

asy

(a. i.) : ayaklanma.

âsyâ

(f. i.) : (bkz. : âsiyâ).

âsyâb

(f. i.) : (bkz. : âsiyâ, âsiyâb).

âsyâbân

(f. i.) : (bkz. : âsiyâban).

asyâf

(a. i. sayf'ın c.) : yaz mevsimleri.