Sultan
İkinci Abdülhamîd Han devri amirallerinden. İsmi Eyyûb Sabri olup Yenişehir
civarındaki Urmiye’de doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1890 (H. 1308)
târihinde İstanbul’da vefât etti. Bayramiye yolu büyüklerinden, ilim irfan
sahibi olan hocası İdrîs-i Muhtefî’nin (r. aleyh) Kasımpaşa’da Kulaksız Câmii
karşısında bulunan yokuşun alt başındaki kabrinin ayak ucuna defnedildi.
Eyyûb
Sabri Paşa, sultan İkinci Abdülhamîd Han zamanında yetişen, çalışkan, âlim bir
deniz paşasıydı. Bir kısmı henüz basılmayan çok kıymetli eserler yazdı.
Basılanlar şunlardır: Mir’ât-ı
Mekke,
Mir’ât-ı Medine, Terceme-i Şemâil-i Şerif, Ahvâl-i Cezîret-ül-Arab, Şerh-i
Kasîde-i Bânet Süâd, Târih-i Vehhâbiyân, Mahmûd-üs-Siyer, Necât-ül-mü’minin,
Tekmilet-ül-Menâsik, Riyâd-ül-mûkınîn, Mir’ât-ü Cezîret-il-Arab. İlk iki eser ile sonuncusu, Mir’ât-ül-Haremeyn ismiyle yazılmış olup, mukaddes
Hicaz bölgesi hakkında dînî ve târihî bilgiler İhtiva etmektedir. Herkes ve
bilhassa hacılar için lüzumlu bir kitaptır. Eyyûb Sabri Paşa’nın kitaplarında
vehhâbiler hakkında geniş bilgi vardır.
Ahvâl-i Cezîret-ül-Arab; Arabistan yarımadası hakkında
yazılan coğrafya kitaplarının en kıymetli ve en geniş olanıdır. Büyük İslâm
âlimi, İmâm-ı Gazâlî’nin kelâm ilmindeki Bidâyet-ün-Nihâye isimli kitabını Eshâb-ül-İnâye ismiyle tercüme edip bastırmıştır.
Bu
eserin başındaki beyt şöyledir:
Tâbi-i şer-i şerîf olmayanın dünyâda
Hâli pek müşkil olur Mahkeme-i ukbâda.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Osmanlı Müellifleri; cild-3, sh. 54
2) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye; sh. 1059
3) Rehber Ansiklopedesi; cild-5, sh. 254