İstanbul’daki evliyânın büyüklerinden. İsmi, Muhammed Zeyyâd’dır. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. 1205 (m. 1790) senesinde İstanbul’da vefât etti. Etyemez semtindeki Kadem-i şerîf dergâhı bahçesine defnedildi.
Muhammed Zeyyâd, Şeyh Ebü’l-Vefâ Sa’dî Şeybânî’nin talebesidir. Onun terbiyesinde yetişti. Ma’nevî ilimlerde üstün derecelere yükseldi.
Muhammed Zeyyâd Efendi, Şam şehri civarında Kadem köyündeki Kadem-i şerîfin (Peygamber efendimizin (s.a.v.) mübârek ayak izinin bulunduğu taş) bulunduğu câmiyi yaptırdı. Birinci Sultan Abdülhamîd Hân’ın zamanında, Sultan tarafından İstanbul’a da’vet edildi. Muhammed Zeyyâd Efendi, bu da’vet üzerine, Kadem-i saadeti başına alıp, yürüyerek İstanbul’a kadar getirdi. Muhammed Zeyyâd Efendi, İstanbul’da çok hürmet ve i’tibâr gördü. Zamanın sadrâzamı Halîl Hamîd Paşa, Muhammed Zeyyâd Efendi’ye çok muhabbet gösterenlerden idi. Kadem dergâhının olduğu yer sahipli olduğundan, Halîl Hamîd Paşa burasını satın alıp vakfetti. Derhal, vakfedilen arsa üzerine dergâh yapılmaya başlandı. 1190 (m. 1776) senesinde, Kadem dergâhının inşâsı tamamlandı. Muhammed Zeyyâd Efendi’ye, bu dergâhta insanlara ilim öğretmesi için vazîfe verdi ve dergâhı kendisine teslim etti.
Muhammed Zeyyâd Efendi, Kadem dergâhında uzun zaman insanlara ilim öğretmekle meşgûl oldu. Bâb-ı âlî (Devlet dâireleri) tatil olduğunda, sadrâzam ve devletin ileri gelenleri, dergâha gelir, Muhammed Zeyyâd Efendi’nin sohbetini dinlerlerdi.
Muhammed Zeyyâd Efendi’nin getirdiği Kadem-i saadet, bugün Sultan Birinci Abdülhamîd Hân’ın türbesindedir. Türbenin Yeni Câmi tarafındaki duvarında bulunan dolaba yerleştirilmiştir. Önceleri, kandil ve arefe gibi mübârek günlerde, Kadem dergâhı şeyhi olan zât tarafından ziyâret ettirilmesi vakıf şartlarından idi.
Muhammed Zeyyâd Efendi, İstanbul’da çok hürmet ve i’tibâr gördü. Vefâtına kadar dergâhdaki vazîfesini yerine getirdi. Vefâtında da dergâhına defnedildi. Türbesinin üzeri açıktır. Mezarının kitabesinde şöyle yazılıdır:
“Kadem-i şerîfi, Şam’dan Asitâne-i aliyyeye nakl hizmetiyle şereflenen, Sa’diyye sülâlesinden, âriflerin kutbu, Allahü teâlânın sevgili kulu, merhum Şeyh Seyyid Muhammed Zeyyâd Efendi’nin mübârek rûhu için lillâhi teâlel Fâtiha.”
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Sefînet-ül-evliyâ cild-1, sh. 363