Tunus’ta yetişen fıkıh âlimlerinden. İsmi, Abdülkâdir bin Hâlid bin Ebû Zeyd’dir. Tunus’un doğusundaki Matmata dağında yaşayan Îsâoğulları kabîlesindendir. O bölgede doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1122 (m. 1710) senesi Zilka’de ayının yirmisinde Cumartesi günü güneş doğarken Tunus’ta vefât etti. Şâziliyye mağarası yakınında, Zellâc denilen yerde defnedildi.
Cibâlî küçük yaşta Tunus’a gitti. Orada Kur’ân-ı kerîmi ezberledi. Sonra Gammâd-ı Kebir ve Muhammed bin İbrâhim’in de aralarında bulunduğu, Zeytûne Medresesi müderrislerinden ilim öğrendi. Birçok ilimde yüksek derecelere kavuştu. Cibâlî, ilim tahsilini tamamladıktan ve icâzet (diploma) aldıktan sonra, birçok yerde ders verdi. Sonra Zeytûne Câmii’ne müderris olarak ta’yin edildi. Sa’îd Şerîf Muhammed Zevâbi Kayrevânî, amcasının oğlu Muhammed, Muhammed Munsetîrî, Ahmed Birnâz, Ahmed Saddam Kayrevânî ve daha başka birçok âlim ondan ilim aldı.
Cibâlî, derslerini fasih bir lisanla verirdi. Gayet kolay ve anlaşılır bir şekilde anlatırdı. Hâlis niyet sahibi, dînin emir ve yasaklarına uymakta çok dikkatli ve iffet sahibi idi.
Cibâlî’nin yazmış olduğu eserlerden ba’zıları şunlardır: 1- Tuhfet-ül-habîb alâ şevâhid-il-Muğn-il-lebîb: Muğnî’nin Şevâhid’i üzerine yapılmış bir şerhtir. Kitap dört cüzdür. Eserin bir nüshası Tunus Millî Kütüphânesi’ndedir. 2- Tahmîsün alâ kasîdeti Abdülkerîm Tarâifî, 3- Selâsete aşer tahmîsen alâ Bürded-il-bûsırî, 4- Havasin alâ resâili kesîretin, 5- Şerhi şevâhidi. Kavâ’id-il-i’râb, 6- Kasâidu fî medh-in-Nebî.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Terâcim-ül-müellifîn-it-Tûnusiyyîn cild-2, sh. 12
2) El-A’lâm cild-4, sh. 38
3) Mu’cem-ül-müellifîn cild-5, sh. 287