Osmanlı Devleti’nde yetişen âlimlerden. Aklî ve naklî ilimlerde âlim, kadı. İsmi, Mehmed bin Mustafa bin Hamîd’dir. Bugün Rusların işgali altında bulunan Kırım’ın Akkermân şehrinden olduğu için Akkermânî nisbet edildi. Kefevî de denildi. 1174 (m. 1760) senesinde Mekke-i mükerreme kadısı iken vefât etti.
Zamanı âlimlerinden ilim tahsil edip icâzet alan Akkermânî, çeşitli yerlerde müderrislik ve kadılıklarda bulundu. Saray-ı hümâyûn hocası oldu. 1166 (m. 1752) senesinde İzmir kadısı, 1172 (m. 1758) senesinde Mısır kadısı, 1173 (m. 1759) senesinde de Mekke-i mükerreme kadısı oldu. Mala, mülke kıymet vermiyen Akkermânî Mehmed Efendi, ömrü boyunca hep fakr-u zarûret içinde yaşadı. Eline geçeni fakirlere dağıtır, bir müslümanın hacetinin (ihtiyâcının) görülmesini öncelikle arzu eder, kendi ihtiyâçlarına ancak hayatını devam ettirebilecek kadar harcama yapardı. Çok sevdiği Mekke-i mükerremede Hakkın rahmetine kavuşan Akkermânî, zühd ve takvâsı, ilim ve irfanı, eserlerinin çokluğu ile tanındı. Yazmış olduğu kitaplarından ba’zıları şunlardır:
1- İklil-üt-terâcim, 2- Abâb-ül-Kefevî, 3- Ta’rîfât-ül-fünûn ve terâcim-ül-musannifûn, 4- Haşiye alâ Envâr-it-tenzîl lil-Beydâvî, 5- Haşiye alâ Câmi’-is-sahîh lil-Buhârî, 6- Haşiye alâ Şerh-il-Kazâbâdî, 7- Haşiye alâ Mir Ebi’l-Feth, 8- Risale fil-ed’ıyyet-il-me’sûre, 9- Şerh-i İmkân-il-âm vel-hâs, 10-Şerh-il-Besmele, 11- Şerh-il-Hamdele, 12- Ikd-ül-âli fî beyânı ilmillâhi teâlâ bi-gayr-il-müntehî, 13- Ikd-ül-kalâid alâ Şerh-il-akâid, 14- El-Fırak-üd-dâlle, 15- Fevâid-üs-sivâk, 16- Kitâb-üt-tahâre min-el-i’râb vel-lugat vel-ma’nâ, 17- Tercüme-i zikr-i sübhânellahi ve bi-hamdihî, 18- Şerh-i tahmîs-i Kasîde-i Dimyâtiyye, 19- İrâde-i cüz’iyye risalesi, 20- Şerhü hilyet-in-Nebî (s.a.v.).
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Osmanlı Müellifleri cild-1, sh. 214
2) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 332
3) İzâh-ül-meknûn cild-1, sh. 354, cild-2, sh. 109, 110
4) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 27
5) Tam İlmihâl Se’âdet-i Ebediyye sh. 983
6) Sicilli Osmanî cild-4, sh. 245