Tefsîr, hadîs ve Hanefî mezhebi fıkıh âlimi. İsmi, Muhammed bin Kemâlüddîn bin Muhammed bin Hüseyn bin Muhammed bin Hamza’dır. 1024 (m. 1615) senesinde Şam’da doğdu. 1085 (m. 1674) senesinde vefât etti. Hazreti Hüseyn soyundandır.
Muhammed Hamza, babasının yanında yetişti. Kur’ân-ı kerîmi ve tecvidi, Hanefî âlimlerinden Ebû Bekr Süleymî ve Hanbelî âlimlerinden Şeyh Abdülbâkî’nin yanında okudu. Sonra babası onu ilim öğrenmesi için Fakîh Şemsüddîn Muhammed bin Mansur’un yanına gönderdi. Bir müddet sonra hocası Fakih Şemsüddîn, Muhammed Hamza’ya icâzet verdi. Muhammed Hamza, Hocası Şemsüddîn’in, mübârek üç aylarda (Recep, Şa’bân, Ramazan) Şam’daki Emevî Câmii’nde verdiği Sahîh-i Buhârî derslerine devam etti. Muhammed Hamza çok çeşitli dinî kitapları okuyup ezberledi. Bu ezberlediklerini çeşitli âlimlere okudu. Şihâbüddîn Ahmed, Seyyid-Ahmed bin Ali Safûrî, Necmüddîn Gazzî, Şeyh Abdülkâdir bin Minkâr, Şeyh Ömer el-Kârî ve daha birçok âlimden ilim öğrendi.
Nakib-üş-Şam Hamza, ilim öğrenmek için birçok beldelere gitti. Daha sonra Şam’a döndü. Buraya yerleşerek kadılık yaptı ve ders verdi. Babası vefât edince, onun yerine nakîblik vazîfesini üzerine aldı. Muhammed Hamza’dan ders almak için çok sayıda insan geliyordu. Talebeleri ondan çok istifâde ettiler. Büyük âlim Muhammed bin Muhammed bin Süleymân Magribî, Ramazan bin Mûsâ bin Atıf Ebü’l-Vehhâb, Abdülhay Ukrî ve daha birçok âlim onun talebelerindendir.
Muhammed Hamza’nın yazmış olduğu eserlerden ba’zıları şunlardır: 1- Haşiyetün alâ şerh-il-Elfiyeti li İbn-i Nâzım, 2- Dîvân-ı şi’r, 3- El-Beyân vet-ta’rîf fî esbâb-ı vurûd-ul-hadîs: Bu eser matbûdur. Sahasının en önemli kaynaklarındandır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 163
2) Hulâsat-ül-eser cild-4, sh. 124
3) El-A’lâm cild-7, sh. 15