Kırâat, hadîs, fıkıh ve nahiv âlimi. İsmi, Muhammed bin Ahmed bin Muhammed olup, künyesi Ebû Abdullah’tır. 841 (m. 1437) senesinde Miknâse’de doğdu. 919 (m. 1513) senesinde Fas’ta vefât etti.
Talebesi Abdülvâhid Elvenşerisî şöyle anlatır: “Hocam Ebû Abdullah, kırâat ve tecvîd âlimi idi. Kırâat şekillerini ve illetlerini, tefsîr, fıkıh, hadîs ve Arabî ilimleri gayet iyi bilirdi. Hadîs ricalinin ahvâline vâkıf idi. Siyer, târih ve edebî ilimlerde de mütehassıs idi. Miknâse ve Fas’ta; büyük âlim Nîcî, Fakîh Fevrî ve daha başka âlimlerden ilim öğrendi.
Kırâat, hadîs, fıkıh, Arabî ilimler, ferâiz, hesap, arûz ve daha başka ilimlere dâir eserler yazdı, önce Miknâse, sonra Karaviyyin câmilerinde imamlık ve hatîblik yaptı. Asrında, o beldede hitâbeti ondan daha kuvvetli birisi yoktu. Her Ramazan ayında, Sahîh-i Buhârî’yi talebelerine okuturdu. Fas ve çevresindeki talebelerin çoğu ondan me’zûn oldu. Pekçok kimse ilim almak için ona geldi. İlim talibleri ondan ders almak için birbirleriyle yarışıyorlardı. Konuşması ve anlatması tatlı idi. Derslerini açık ve anlaşılır şekilde verirdi. Ders vermekte mahir idi. Ahlâkı ve sûreti güzeldi. Büyük-küçük, herkesin yanında i’tibârı ve kıymeti vardı. Onun tefsîr, hadîs, fıkıh. Arabca ve daha başka derslerinde bulundum. Dersleri gayet kalabalık oluyordu. Derslerinden çok istifâde ettim. Hastalanınca Fas’a döndü. Orada da ders okutma ve nasihatlerine devam etti. Vefât edince, cenâze namazına çok kalabalık bir cemâat katıldı. Sultan ve devlet adamları da cenâze namazında hazır bulundu.
Muhammed bin Gâzî’den; İbn-i Abbâs Sâgir, Ahmed Dekkûn, Müftî Ali bin Hârûn ve daha birçok kimse ilim öğrenip hadîs-i şerîf rivâyet etti.
Muhammed bin Gâzî’nin yazmış olduğu eserlerden ba’zıları şunlardır: 1- Şifâ-ül-gûlîl fî hâlli mukaffeti muhtasarı Halîl, 2- Tekmîl-üt-takyîd ve tahlîl-üt-takvâ alel-Müdevvene, 3- Hâşiyetün alel-Elfiye, 4- Bugyet-üt-tullâb, 5-Târih-ur-ravdahetü fî ahbâri meknaset-üz-zeytûn, 6- İnşâd-üş-şerid fî davâl-il-kasîd fil-kırâati.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-9, sh. 16
2) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 226
3) Neyl-ül-ibtihâc sh. 334
4) Brockelmann Sup-2, sh. 240