Horasan’da bulunan Kuhistân beldesinde yetişen Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinin büyüklerinden. Buhârâ müftîsi idi. İsmi Muhammed bin Hüsâmeddîn el-Horasânî el-Kuhistânî olup, lakabı Şemseddîn’dir. Kuhistânî ve Muhammed Kuhistânî diye tanınır. Doğum târihi ve yeri bilinmemektedir. 962 (m. 1555) senesinde Buhârâ’da vefât etti. Hâl tercümesi hakkında fazla ma’lûmât bulunmayan Kuhistânî’nin vefât târihi 950 (m. 1543), 953 (m. 1546) ve 962 (m. 1555) olarak değişik şekilde bildirilmiş olup, 962 olması ihtimâli daha kuvvetlidir.
O zamanda bulunan büyük âlimlerin derslerinde yetişip kemâle gelen Kuhistânî, Buhârâ müftîsi oldu. Bilhassa fıkıh ilminde çok yüksek idi. Âlim, İmâm (o zamandaki âlimlerin büyüğü, önderi) olup, başka ilimlerde de ihtisas sahibi idi. Aklı, zekâsı, hafızası pek kuvvetli idi. Rivâyet edilir ki, âlimlerden dinliyerek öğrendikleri şeylerin hiçbirini unutmamıştır.
Zühd sahibi dünyâya düşkün olmayan, çok kıymetli bir zât idi. Devamlı ibâdet ve tâatla, ilim öğrenmek ve öğretmekle meşgûl olurdu. Az yemek, az uyumak, az gülmek ve az konuşmak kaidesine tam uygun yaşardı, ilimde derya misâli idi.
Câmi’ur-rumûz adındaki Nikâye Şerhi, Câmi’ul-mebâni adındaki Fıkh-ı Gîdânî şerhi ve Şerh-ı mukaddimet-üs-salât kitapları meşhûr olup, bu kitaplarının hepsi fıkıh ilmine dâirdir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 244
2) Mu’cem-ül-müellifîn cild-9, sh. 179
3) El-A’lâm cild-7, sh. 11
4) İzâh-ül-meknûn cild-2, sh. 544
5) Şezerât-üz-zeheb cild-8, sh. 300
6) Tam İlmihâl Se’âdet-i Ebediyye sh. 1030, 1098, 1101