Evliyânın büyüklerinden ve Şafiî mezhebi fıkıh âlimi. İsmi, Ahmed bin Muhammed bin Süleymân olup, künyesi Ebü’l-Abbâs’dır. Lakabı Şihâbüddîn’dir. Zâhid diye meşhûr oldu. Doğum târihi bilinmemektedir. 819 (m. 1416) senesi Rebî’ul-evvel ayının yirmi dördünde, Kâhire’de vefât etti. Yaptırdığı Mikas’daki câminin yanına defnedildi.
Zâhid, tasavvuf bilgilerini Kutbüddîn Dımeşkî el-İsfeheydi’den öğrendi. Şihâbüddîn bin İmâd’dan fıkıh ilmini tahsil etti ve eserleri okuyup çok istifâde etti. Şihâbüddîn Dımeşkî de ilim aldığı âlimlerdendi. Ebû Abdullah Gamrî, Midyen, Abdürrahmân bin Bektemir ve çok kimselere ilim öğretip, ilim ve edeb yoluna kavuşmalarına vesile oldu.
Zâhid, birçok yerlerde hayır ve hasenat olarak ilim yuvaları, câmiler yaptırdı. Elmaksem’deki câmisi en meşhûr olanıdır. Burada va’z edip ders verdi.
Aynî, târihinde ondan bahsetti ve şöyle dedi: “İsmi, Şihâbüddîn Ahmed Mısrî olup, Zâhid’ adıyla meşhûrdur. İnsanlara va’z ederdi. Mikas’da bir câmi yaptırdı. Oraya defnedildi. Kabri, ziyâret mahallidir. Allahü teâlâ onun rûhâniyeti ile bize yardım eylesin. Âhırette de şefaatine kavuştursun. Ahmed bin Ebî Bekr bin Ahmed ez-Zâhid el-Mâdî başkasıdır.”
Zâhid, vefâtına yakın bir kâğıda şunları yazdı: “Ben, fakîr Ahmed Zâhid derim ki Kelime-i şehâdetin ma’nâsına kalbiyle inanıp ve diliyle de söyliyen bir kimseyim, İslâm dîni dışındaki her din ve inanıştan ve Muhammed aleyhisselâmın bildirdiği Ehl-i sünnet ve cemâat fırkası dışındaki her fırkadan uzağım. Allahü teâlâya ve Allahü teâlâdan gelen şeylerin hepsine, O’nun muradına uygun imân ettim. Resûlü Muhammed aleyhisselâma ve Resûlullahdan (s.a.v.) gelen şeylere O’nun bildirdiği şekilde imân ettim. Aklıma, hatırıma gelen şeylerin hiç birisine Allahü teâlâ benzemez. Bu şehâdetimi Allahü teâlâya emânet bırakıyorum. Allahü teâlâ, kendisine emânet olarak bıraktığım bu güzel inanışım ile, muhtaç olduğum son nefesde yardım eder ve îmân ile gitmemi nasîb eder.
Ey kardeşlerim, size Allahü teâlâdan korkmayı, O’nun emirlerini öğrenmeyi ve öğrendiklerinizle amel etmenizi tavsiye ediyorum. Beni defnettiğinizde, başucumda Fâtiha ve Bekâra sûresini okuyunuz. Yâsîn ve Tebâreke sûrelerini de okuyup, hâsıl olan sevâbı bana hediye ediniz ve üç defa şöyle deyiniz: “Yâ Rabbî! Muhammed aleyhisselâmın ve O’nun Ehl-i beytinin ve Eshâb-ı kirâmının hürmetine bu meyyite azâb yapma.” Arkamdan hayır ve hasenatta bulununuz. Talebelerim ve çocuklarım benim vârisimdir.”
Zâhid, kendi eliyle yazdığı bir mektûbunun başında şöyle demektedir: “Elhamdülillahi alâ külli hâl. Ahmed Zâhid’den Şeyh Muhammed Gabrî’nin oğluna, Allahü teâlâ sana iyilikler versin. Mağfiret ederek, son nefesde hüsn-i hatime nasîb etsin. Allahü teâlânın selâmı, rahmeti ve bereketi üzerinize olsun. Allahü teâlâdan, size dünyâ ve âhırette yardım etmesini dileriz.”
Başka bir mektûbunda da şöyle yazdı; “Allahü teâlâya hamd ve Resûlüne salâttan sonra; Ahmed’den, oradaki gönül ehli olan kardeşlerime. Allahü teâlâ onlara iyilikler versin. Kendisine itaatte yardım eylesin. Allahü teâlâ, fadlı ve rahmeti ile, tasavvuf erbâbını (gönül ehlini) üstün kıldı. O, dilediği şeye muktedirdir. Herkesin size muhabbet göstermesi, Allahü teâlânın fadl ve ihsânıdır. Hamd, Allahü, teâlâ içindir. O’na çok şükr ediniz. Devam üzere de ibâdet ediniz. Allahü teâlâ bizi ve sizleri âhırette sevdikleriyle birlikte bulundursun. İleride İnşâallahü teâlâ yanınıza gelip bir müddet kalacağım...”
Zâhid, birçok eserler tasnif etti. Bunlardan ba’zıları şunlardır: 1-Risâlet-ün-nûr imân, i’tikâd, fıkıh ve tasavvuf bilgilerini ihtivâ etmekte olup, dört cilddir. 2-Hidâyet-ül-müteallim ve umdet-ül-muallim: Fıkıh ve tasavvuf bilgilerini (güzel ahlâkı) ihtivâ etmekte olup, bir cilddir. 3 Bidâyet-ül-müsterşid, 4-Tuhfet-ül-mübtedî, 5-Lem’at-ül-müntehî, 6-Hidâyet-ün-nâsıh, 7-Hızb-ül-felâh en-Nâsıh, 8-El-Meniyyet-ül-vâride ibâdullah-iş-şâride, 9-El-Kevâkıb-üd-dürriyye, 10-Kifâyet-ül-müteabbid fil-ezkâr ved-Deâvât, 11-Manzûmet-üs-sittîn, 12-El-İrşâd li a’mâl-is-sahîha, 13-El-İ’tikâd, 14-Tuhfet-üs-silâk fî edeb-is-sivâk, 15-Hakk-ür-rakîk vel-meşyü fit-tarîk, 16-Nasîhat-ül-ulemâ li ihvânihim-ül-mü’minîn, 17-Hidâyet-ül-ahbâb fis-sıhhati vel-meâb, 18-Taleb-üz-zâd li yevm-il-miâd, 19-El-Uddetü ind-eş-şiddeti, 20-En-Nasîhatü fit-tergîb fiş saff-il-evveli, 21-Âdâbü şürb-il-mâ, 22-El-Kelâm alel-müskirât ve muhaddirha ve müskiruhâ, 23-Mukaddimet-ün-fil-fıkh, 24-El-Beyân-üş-Şâfiî fil-hacc-il-kâfi.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-2, sh. 108
2) Ed-Dav-ül-lâmi’ cild-2, sh. 111
3) El-A’lâm cild-1, sh. 226
4) Keşf-üz-zünûn cild-1, sh. 896 cild-2, sh. 1669, 2041, 2043
5) Brockelmann Sup-2, sh. 112, 149