Fıkıh ve hadîs âlimi. İsmi, Yûsuf bin Şahin el-Cemâl’dır. Künyesi Ebü’l-Mehâsin olup, lakabı Cemâlüddîn’dir. İbn-i Hacer-i Askalânî’nin torunudur, önce Hanefî iken, sonra Şafiî mezhebine geçen Sıbt İbni Hacer, 828 (m. 1425) senesi Rebî’ul-evvel ayının sekizinci günü olan Pazartesi gecesi, yatsı namazı vakti Kâhire’de doğdu. 899 (m. 1493) senesinde Kâhire’de vefât etti.
Sıbt İbni Hacer, dedesinin evinde çok ikram ve izzet görerek yetişmiştir. Dedesinden hadîs ilmini öğrendi. Ayrıca Kemâlüddîn bin Hayr’dan hadîs-i şerîf dinledi ve icâzet aldı. Şafiî mezhebine intisâb edince, Burhânüddîn bin Hıdır ve Bedrüddîn İbn-ül-Kattân’dan bir süre ilim öğrendi. Ayrıca Ebü’l-Cûd, Celâlüddîn el-Mahallî ve er-Reşidî’den çeşitli ilimleri tahsil etti. İzzüddîn İbn-ül-Fırât’ın derslerine bir ay devam etti. El-Âbidî’den arûz ilmini öğrendi. Zeynüddîn Şa’ban, İbn-i Ya’kûb Abdürrahîm el-Münâvî ve es-Süveyfî gibi birçok âlimin sohbetlerinde bulundu.
Sıbt İbni Hacer, Şerefüddîn Câmii’nde hatîblik, el-medreset-ül-Muyhiriyye’de açıldığı andan i’tibâren hocalık, Baybarsiyye ve Mensûriyye medreselerinde hadîs müderrisliği yaptı. Câmi’ul-Fekkâhîn’de ve İmâm el-Kerekî’nin ayrılmasından sonra, Sultânın huzûrunda hadîs okuma vazîfelerinde bulundu.
Sıbt İbni Hacer, 848 (m. 1444) senesinde hacca gitti. Hac dönüşünde Şafiî mezhebine geçti. Daha çok hadîs ilmiyle uğraşmaya ve dedesinin kitaplarını yazmaya başladı. Dedesi ona, Zehebî’nin Tabakât-ül-huffâz’ın yarım kalmış bir tertîbini verip, tamamlamasını istedi. O da bunu yaptı. Fakat, ancak dedesinin vefâtından sonra tamamlayabildi. Bu eserine, “Revnâk-ül-elfâz li mu’cem-il-huffâz” adını verdi.
Sehâvî, onun hakkında şöyle demektedir: “Sıbt İbni Hacer, dedesinden “Et-Takrib” ve diğer ba’zı kitapları okudu. Ondan “El-Emâlî”ye dâir ba’zı şeyler yazdı. Eserlerinden bir kısmını dedesiyle okudu. Dedesinden ayrıca Sahîh-i Buhârî’yi ve Nûhbet-ül-Fiker adlı eseri okudu. Bizimle beraber bir ay kadar İzzüddîn İbni Fırat’ın derslerine devam etti.”
Sıbt İbni Hacer, çeşitli ilim dallarına dâir birçok eser yazdı. Bunlardan ba’zıları şunlardır: 1-Revnâk-ül-elfâz li mu’cem-ül-huffâz, 2-Ta’rîf-ül-kadr bi leylet-il-kadr. 3- El-Münteceb Şerh-ül-Müntehâb: Bu eser hadîs ilmine dâir olup, İbn-i Türkmânî’nin yazmış olduğu “Müntehâb” adlı eserin şerhidir. 4- Reviyy-üz-zemân bil-Hutâb alâ Hurûf-il-hecâ, 5- En-Nef-ül-âmm bi Hutâb-il-Âmm, 6-Minhat-ül-kirâmı bi şerhi Bülûg-il-merâm, 7-El-Meca’un-nefs li Mu’cemi ittibâ’i İbn-i İdrîs (Dört cild), 8-En-Nücûm-üz-zâhire bi Ahbâri Kudâti Mısır vel-Kâhire, 9-El-Fevâid-ül-vefiyye bi tertîbi Tabakât-üs-Sûfiyye.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-13, sh. 304
2) Ed-Dav-ül-lâmi’ cild-10, sh. 313
3) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 563
4) El-A’lâm cild-8, sh. 234
5) Keşf-üz-zünûn cild-2, sh. 1932
6) Ahlwardt. Verzeichniss der arabischen Handsrhriften cild-9, sh. 309
7) De Slane Catalogue des manuscrifs arabes sh. 381