Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Muhammed bin Muhammed bin Muhammed bin Halîl’dir. Künyesi Ebü’l-Yüsr olup, İbn-i Gars ismi ile tanınmıştır. 833 (m. 1430) senesinde doğdu. 894 (m. 1489)’de vefât etti.
İlim tahsiline küçük yaşta başladı. Yedi yaşında iken Kur’ân-ı kerîmi ezberlemeye başlayıp, dokuz yaşında tamamladı. Kur’ân-ı kerîmi kırâat ilmini Şihâb bin Mesdî’den öğrendi.
On yaşında iken ba’zı metinleri ve kitapları ezberledi. “El-Mecmâ’ “, “El-Menâr”, “Telhis”, “Elfiye” gibi nahiv ve Arabcaya dâir metinler, ezberlediği şeylerdendir. Fıkıh ilmini; İbn-i Hümâm, İbn-i Deyrî ve Ebü’l-Abbâs Sesrî’den öğrendi. Arabcayı ve akâid ilmini Ebü’l-Fadl Magribî’den okudu. Ayrıca, İbn-i Hümâm ve onun talebesi Seyfüddîn Ali’den usûl-i din (akâid) ilmini öğrendi. Burhâneddîn Hindî ve diğer âlimlerden de me’ânî ve mantık ilmini öğrendi. Bunlardan başka, Sayrûnî, Emîn el-Aksarâyî gibi âlimlerden de ilim öğrenmiştir.
İbn-i Gars, zekâsının keskinliği ile tanınmış bir âlim idi. İbn-i Deyrî’ye vekâleten bir müddet kadılık yaptı. Bundan sonra Eşrefiyye türbesinde ve Bulak’da Câmi-i Zeynî’de Meşihatlık (başmüderrislik) yaptı. Bundan başka, Cemâliyyet-ül-Cedîde’de İbn-i Aksarâyî’den sonra fıkıh dersleri verdi. Daha başka yerlerde de ders vermiş olup, defalarca hacca gitmiştir. Mekke’de talebelere fıkıh dersi vermiştir. Yazmış olduğu eserler şunlardır: “El-Fevâkıh-ül-Bedriyye fil-akdiyyet-il-Hükmiyye”: Bu eseri fetvâ husûsunda Risâle-i İbn-i Gars adıyla tanınmıştır. “Risâletün fit-temânig”, Hâşiyetün alâ şerh-ıt-Teftâzânî lil-akâid-in Nesefiyye”. Bu eserlerinden başka, şiirleri de vardır. İbn-i Gars’dan nakledilen bir şiirin tercümesi şöyledir.
“İnsanların tabiatı, huyları, değişik topraklara benzer. Yumuşak toprakla sert toprak bir değildir. Huyundan râzı olunulan insan azdır. Her topraktan altın çıkmaz.”
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 277
2) Ed-Dav-ül-lâmi’ cild-9, sh. 220
3) El-A’lâm cild-7, sh. 52
4) Şezerât-üz-zeheb cild-8, sh. 191