Hadîs, tefsîr, fıkıh) târih âlimi ve evliyânın büyüklerinden. İsmi, Abdürrahmân bin Muhammed bin Ali bin Ahmed bin Muhammed el-Antakî el-Hanefî olup, lakabı Zeynüddîn’dir. Doğum târihi bilinmemektedir. Antakya’da doğdu. 858 (m. 1454) senesinde Bursa’da vefât etti.
Bistâmî, Kâhire’de ilim öğrendi. Tasavvuf yolunda Bâyezid-i Bistâmî hazretlerinin yoluna mensûp olup, Hanefî mezhebinde idi. Hadîs, tefsîr, fıkıh ve târih ilimlerinde mütehassıs idi. Allahü teâlânın ism-i şerîflerine dâir derin ve ince bilgilere sahip idi. Garip ve duyulmamış bilgilere merakı çok idi. Bu yüzden birçok memleketleri gezdi, istediği garîb bilgileri topladı. Dolaştığı bu yerlerde birçok âlim ve velî ile görüştü. Onların hizmetlerinde bulunmakla şereflendi. İstediğini elde ettikten sonra, Bursa’ya gelip yerleşti. Burada Şemsüddîn Fenârî ile görüştü. Ondan çok garip ve herkes tarafından bilinmiyen derin bilgileri öğrendi. Bistâmî, Bursa’ya sâdece ziyâret için gelmesine rağmen, burası hoşuna gidince, yerleşmeye karar verdi.
Bistâmî, birçok eser yazdı. Yazdığı eserlerden ba’zıları şunlardır: 1- El-Fevâih-ul-miskiyye fil-Fevatîh-il-mekkiyye: Bistâmî’nin en büyük eseridir. Yüzden fazla ilmi ihtivâ etmektedir. Bu eser tamamlanmamıştır. 2- Şems-ül-âfâk fî ilm-il-hurûf vel-evfâk, 3- Edeb-ül-merid ve âid, 4-El-Hediyyet-ül-müntehabe fil-edvîyet-il-mücerrebe, 5- İrtiyâd-ül-envâh fî riyâd-il-efrâh, 6- Ezhâr-ül-âfâk fî esrâr-il-hurûf vel-evfak, 7- Bahr-ül-vukûf fî ilm-il-evfâk vel-hurûf, 8- Tevârih-ül-latife vel-âsâr-il-acîbe, 9- Cevâhîr-üd-dürer ve fevâhir-il-gurer, 10-Harâid-ül-mülûk fî fevâid-üs-sülûk, 11-Dürret-ül-fünûn fî kurret-ül-uyûn, 12-Ed-Dürret-ül-lâmia fil-evdiyet-iş-Şâfiiyye, 13- Dürer-ül-fevâid ve gurer-ül-avâid fî menâkıb-il-aktâb, 14-Ed-Dürer fil-havâdîs ves-siyer, 15-Ravdat-ül-esrâr, 16- Gâyet-ül-İ’lâm fî rü’yet-in Nebiyye aleyhîssalâtü vesselâm, 17- Kimyâ-is-se’âdet-ir-Rabbâniyye, 18- Levâic-ül-eşvâk fî devâic-ül-ehdâk, 19- Simyâ-is-se’âdet-is-Sâdât-ir-rûhâniyye fî şerh-i esmâillah-il-hüsnâ, 20- Murâfık-ül-muvâfik fil-mevâiz, 21- Misbâh-ül-envâr fî hediyyet-il-leyli ven-nehâr, 22-Miftâhu ebvâb-is-se’âdet, 23-Nazm-üs-sülûk fî târih-il-hulefâ vel-mülûk
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-5, sh. 184
2) Zeyl-i Şakâyık-ı Nu’mâniyye sh. 67
3) El-A’lâm cild-3, sh. 331
4) Esmâ-ül-müellifîn cild-1, sh. 531