Fıkıh âlimi ve sultan. İsmi, İsmâil bin Ali bin Mahmûd bin Muhammed bin Ömer bin Şehinşâh bin Eyyûb’dur. Künyesi, Ebü’l-Fidâ olup, Melik-ül-müeyyed ve İmâdüddîn lakabları vardır. 672 (m. 1273) senesinde Haleb’de doğdu. 732 (m. 1331) senesinde Hama’da vefât etti.
İsmâil bin Eyyûb, Şam’da emîr idi. Kerek denilen yerde, Sultan Nâsır’a hizmetlerde bulundu. Bu sebeble Sultan Nasır ona Hama emirliğini va’d etti. Hama naibi Kıbcak’ın vefâtı üzerine, bu va’dini yerine getirerek, ona 721 (m. 1321) senesinde Hama emirliğini verdi ve o bölgenin sultânı yaptı. Ona istediği gibi iş yapma izni de verdi. Sultan Nasır üzerinde, vezîr ve nâiblerden hiç kimsenin onun kadar te’sîri yoktu. Sözü çok geçerli idi. Emîrler bile onun hizmetinde bulunurlardı. Kâdı Kerîmüddîn onun teşrîfat ve devlet işleriyle ilgili husûslarda hizmetlerini yerine getirirdi. Lakabı önce Melik-üs-sâlih, sonra Melik-ül-Müeyyed oldu. Her sene birçok hediyelerle, Mısır’a Sultan Nâsır’ın yanına giderdi.
İsmâil bin Eyyûb; fıkıh, tefsîr, usûl-i fıkıh, nahiv, mantık, tıb ve daha birçok ilimlerde mütehassıs idi. Astronomi ilmini iyi biliyordu, ilim sahiblerini sever, onların sohbetlerinde bulunurdu. Meşhûr âlim Emînüddîn Ebherî onun yanında kaldı. Ona, yetecek miktarda maaş bağladı. Yine tanınmış âlimlerden Celâlüddîn Muhammed bin Nübâte’ye senelik altıyüz dirhem maaş bağlamıştı. Cemâlüddîn Nübâte, o zaman Dımeşk’da oturuyordu.
İsmâil bin Eyyûb, çeşitli ilim dallarında eserler yazmıştır. Bunlardan ba’zıları şunlardır, 1- El-Muhtasar fî ahbâr-il-Beşer, 2-Takvîm-ül-Buldân, 3-Nazm-ül-Hâv-is-sagîr lil-Kazvînî: Şafiî fıkhının fürû’una dâir bir eserdir. 4-Manzûmet-ül-Kâfiye li İbn-il-Hâcib, 5-El-Kenâş, 6- El-Mevâzîn.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-2, sh. 282
2) Ed-Dürer-ül-kâmine cild-1, sh. 371
3) Şezerât-üz-zeheb cild-6, sh. 98
4) Fevât-ül-vefeyât cild-1, sh. 183
5) El-Bidâye ven-nihâye cild-14, sh. 158
6) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Sübkî) cild-9, sh. 403
7) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Esnevî) cild-1, sh. 455
8) Les manuscrits arabes de I’Escurial cild-3, sh. 179
9) Catalogue des manuscrits arabes cild-1, sh. 287, 393
10) Brockelmann Sup-2, sh. 44