Fıkıh, hadîs ve tefsîr âlimi. İsmi, Hibetullah bin Abdürrahîm bin İbrâhim bin Hibetullah bin Müslim bin Hibetullah el-Cüheynî el-Hamevi olup, künyesi Ebü’l-Kâsım’dır. Lakabı Şerâfüddîn’dir. 645 (m. 1247) senesi Ramazân-ı şerîf ayının beşinde Hama şehrinde doğdu. 728 (m. 1328) senesi Zilka’de ayının yirmidördünde yatsı namazından sonra Hama’da vefât etti.
İbn-i Barizî, önce baba ve dedesinden ilim öğrendi ve hadîs-i şerîf dinledi. Daha sonra İzzüddîn el-Fârûsî, Cemâlüddîn bin Mâlik ve başkalarından hadîs-i şerîf dinledi. İzzüddîn bin Abdüsselâm, Necmüddîn el-Bâderâi, Reşîdüddîn el-Attâr, Ebû Şâme ve başka âlimlerden icâzet (diploma) aldı. Kendisinden; ez-Zehebî ve başkaları ilim öğrenip, hadîs-i şerîf rivâyetinde bulundular.
İbn-i Barizî, Şam bölgesinde kendisine danışılan, söz ve davranışları vesîka (senet) olan bir zât idi. Şafiî mezhebinde olup, mezhebinin bilgileri ondan sorulurdu. Ayrıca çeşitli ilimlerde, fıkıh, hadîs, tefsîr, usûl, nahiv, lügat ve fen ilimlerinde mütehassıs oldu. Kırâat ilminde de âlim idi. Hama şehrinin kadısı oldu. Fetvâ ve dersler verdi. Dımeşk ve Hama’da hadîs-i şerîf öğretti. Çok kimseler ondan istifâde ettiler. Son zamanlarda gözleri görmez oldu.
Zehebî onun hakkında; “İbn-i Barizî, Şeyh-ül-ulemâ (âlimlerin büyüğü) idi. İlim öğretmesi ve çok ibâdet etmesi yanında, çok da eserler yazdı. Yumuşak, alçak gönüllü, güzel ahlâklı ve tabiatında (huyunda) zerre kibir yoktu. Sâlih kimseleri çok ziyâret ederdi” demektedir.
Esnevî de onun hakkında: “İlimde derin bir İmâm idi. Sâlih, hayırlı, ilme ve ilmi yaymaya âşık idi. Talebeye çok güzel muâmelede bulunurdu. Çok kimseler ilim öğrenmek için ona koştu” demektedir.
İmâm-ı Sübkî ise onun hakkında şöyle demektedir: “Şam civarındaki Şafiî mezhebi reîsliği, İbn-i Barizî ile son buldu, ilmi çok severdi. Fıkıhda mütehassıs ve derin bilgi sahibi idi. Babasının lakabı Necmüddîn, dedesinin ki de Şemsüddîn idi.”
İbn-i Bariz! çok sayıda eser yazdı. Bunlardan ba’zıları şunlardır: 1-Ravdât-ül-cinân fî tefsîr-il-Kur’ân (on cild), 2- El-Ferîdet-ül-Bâriziyye fî hall-ış-Şâtıbıyye, 3- El-Müctebâ, 4- El-Vefâ fî ehâdîs-il-Mustafâ (iki cild), 5- El-Mücerred min Müsned-il-İmâm-iş-Şâfiî, 6- Dabtü garîb-il-hadîs (iki cild), 7- Teysîr-ül-Fetâvâ fî tahrîr-il-Hâvî, 8- Şerh-ül-Behce (iki cild), 9-Temyîz-üt-ta’cîz, 10- Ez-Zebed, 11- Ed-Dürratü fî sıfat-il-haccı vel-umrati, 12- El-Mübtekiru fil-cem-i beyne mesâil-il-mahsûl vel-muhtasar.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-13, sh. 139
2) Ed-Dürer-ül-kâmine cild-4, sh. 401
3) El-Bidâye ven-nihâye cild-14, sh. 182
4) Miftâh-üs-se’âde cild-2, sh. 224
5) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 507
6) Şezerât-üz-zeheb cild-6, sh. 119
7) Tabakât-üş-Şâfiîyye (Sübkî) cild-10, sh. 387
8) Tabakât-ül-müfessirîn (Dâvûdî) cild-2, sh. 350
9) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Esnevî) cild-1, sh. 282