Hanefî mezhebi fıkıh âlimlerinin büyüklerinden. İsmi, Hasen bin Ali bin Haccâc bin Ali es-Sığnakî’dir. Ba’zı kaynak eserlerde. İsminin Hasen olmayıp Hüseyn olduğu zikredilmektedir. Lakabı “Hüsâmeddîn”dir. Sığnak, Türkistan’da bir beldedir. Doğum tarihi belli değildir. Fıkıh, nahiv ve cedel ilimlerinde büyük bir âlim olarak yetişti. Daha küçük yaşlarda fetvâ vermeye başladı ve kadı olarak ta’yin edildi. Hanefî fıkhını, birçok âlimden öğrendi. Fıkıh ve usûl-i fıkıh ilimlerine dâir çok kıymetli eserleri vardır. “Hidâye” adındaki eseri şerh etti. Ayrıca Pezdevî’nin “Usûl”ünü de şerh etmişti. Başka şerhleri ve te’lîf eserleri de vardır. 711 (m. 1311) senesinde vefât etti. Kabri Haleb’dedir.
Hanefî mezhebinin en büyük fakîhlerinden olan Hüsâmeddîn-i Sığnakî, fıkıh ilmini birçok âlimden aldı. Hâfızüddîn Kebîr Muhammed bin Nasr el-Buhârî, Allâme Abdülcelîl bin Abdülkerîm, “Hidâye”nin sahibi Burhâneddîn-i Mergınânî, Fahreddîn Muhammed bin Muhammed bin İlyâs Maymerâgî gibi âlimler, fıkıh ilmini tahsil ettiği hocalarından ba’zılarıdır. Nahiv ilmini Goncdüvânî ve başka âlimlerden öğrendi. Bağdad’a gelip, orada İmâm-ı a’zam Ebû Hanîfe hazretlerinin kabri yanındaki medresede müderrislik yaptı. Sonra hacca giderken, 710 (m. 1310) senesinde Şam’a uğradı. Haleb’de Kâdı’l-kudât Nâsırüddîn Muhammed bin Ömer bin Adûn ile birlikte bulundu. O, bütün merviyyât ve mermû’âtından (rivâyet ettiklerinden ve dinlediklerinden) ona icâzet (diploma) verdi. Kâdı’l-kudât, bu icâzetini, onun “Hidâye”ye yaptığı şerhinin evveline ve sonuna bizzat eliyle yazdı. Ondan fıkıh öğrenenlerden biri, “Hidâye” şerhi olan “Mi’râc-üd-dirâye” adındaki eserin sahibi Kıvâmüddîn Muhammed bin Muhammed bin Ahmed el-Kâkî’dir. Biri de, “Kifâye” sahibi Seyyid Celâleddîn Kerlânî’dir. Eserleri çok kıymetlidir. Başlıcaları şunlardır: 1- En-Nihâye: Hidâye kitabının ilk şerhi olup, en mufassalı, en genişi olan bir eserdir. Birçok mes’eleleri içine almaktadır. Bu eserini 700 (m. 1300) senesinde tamamladı. 2-Şerh-ut-temhîd fî kavâid-it-tevhîd: Ebû Mâîn el-Mekhûlî’nin eserinin şerhidir. 3- El-Kâfî: Pezdevî’nin “Usûl”ünün şerhidir. 4- Şerh-ül-Mufassal, 5- En-Necâh: Sarf ilmine dâir bir eseridir. 6-Şerhu Müntehâb-ı Ahseykesî.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-4, sh. 28
2) Tabakât-üs-seniyye cild-3, sh. 150
3) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 537
4) Tabakât-ül-fukahâ sh. 119
5) El-Fevaid-ül-behiyye sh. 62
6) Miftâh-üs-se’âde cild-2, sh. 205, 266