Eyyûbî Devleti sultanlarından. İsmi, Muhammed bin Ömer bin Şâhinşâh bin Eyyûb’dur. Künyesi Ebü’l-Meâlî olup, Nâsıruddîn ve Melik-ül-Mensûr lakabları ile tanınırdı. 587 (m. 1191) senesinde doğdu. Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin kardeşinin torunlarından olup, Hama sultanlığının meliki idi. Âdil ve kahraman bir devlet adamı olduğu kadar, âlim ve fazilet sahibi bir zât idi. Âlimleri çok severdi. İskenderiyye’de, Hâfız Silefî’den hadîs-i şerîf dinleyip ezberledi. Senelere göre hazırlanmış bir “Târih” kitabı vardır. Yazmış olduğu bu târih kitabı, muhtelif cildler hâlinde basılmıştır. Çok faydalı bir eserdir. 617 (m. 1220) senesinde Hama’da vefât etti. Babasının yanına defnedildi.
Hama sultânı Muhammed Eyyûbî, cesâreti ve kahramanlıkları ile meşhûr idi. 601 (m. 1204) senesinde Haçlıların hücumlarına karşı müslümanları korudu, iyi bir devlet adamlığının ve kahraman bir kumandanlığının yanında, ilim öğrenmekle de çok meşgûl oldu. Şihâbüddîn el-Kavsî diyorki: “Ben onun yanında, “Mizmâr-ül-hakâık ve sırr-ül-halâik” adındaki kitabından bir bölümünü okudum. Bu kitap, onun faziletini, üstünlüğünü gösteren büyük ve nefis bir eserdir. Onun gibi bir eser yazan olmadı. Ayrıca onun “Kitâb-üş-Şuarâ” adında on cildlik bir eseri vardır. Onun hizmetinde, fıkıh âlimlerinden edebiyatçılardan, nahivcilerden ikiyüz kişiye yaklaşan bir ilmî istişâre heyeti vardı. 617 senesinde vefât etti.”
Onun eserlerinden başlıcaları şunlardır.
1. El-Mizmâr: Târih hakkında yazılmış bir eser olup, on cilddir. 2. Tabakât-üş-Şuarâ, 3. Dürer-ül-âdâb fî mehâsini zevil-elbâb, 4. Dîvânü şi’r.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 83
2) El-Bidâye ven-nihâye cild-13, sh. 93
3) Fevât-ül-vefeyât cild-4, sh. 12
4) Zeyl-i Ravdateyn sh. 124
5) Şezerât-üz-zeheb cild-5, sh. 77