Hadîs âlimlerinin büyüklerinden. İsmi, Muhammed bin İlmüddîn Ali bin Mahmûd bin Ahmed es-Sâbûnî el-Mahmûdî olup, künyesi Ebû Hâmid ve lakabı Cemâleddîn’dir. 604 (m. 1207) senesinde doğdu. 680 (m. 1282) senesi Zilka’de ayının ortalarında Şam’da vefât etti. Sıfh-i Kasyun denilen yerde defn edildi. Zamanında bulunan büyük âlimler ile görüşüp kendilerinden ilim öğrendi. Kâdı Ebü’l-Kâsım İbn-ül-Hârestânî, Ebü’l-Berekât İbni Mülâ’îb, Ebû Abdullah İbn-ül-Bennâ, İbn-i Sasrî, Muvaffak Abdüllatîf, Ali bin Râhâ ve başka âlimlerden ilim aldı, hadîs-i şerîf rivâyet etti. Kendisinden ise; Dimyâtî, Müzzî, Berzâlî, Ebü’l-Hasen İbn-ül-Attâr, Ebû İshâk ez-Zehebî ve başka zâtlar ilim öğrenip rivâyetlerde bulunmuşlardır. Bilhassa hadîs ilminde çok yüksek idi. Öğrendiklerini yazardı. Hadîs-i şerîfleri ve diğer ilimleri nakletmekteki sağlamlığı, yazısının güzelliği, kıymetli ve fâideli eserler te’lîf etmesi ile tanınmıştır.
İbn-üs-Sâbûnî’nin, Peygamber efendimize kadar olan râvîlerini zikrederek bildirdiği bir hadîs-i şerîfde buyuruldu ki: “Sizin îmânen mükemmel olanınız, ahlâken güzel olup, insanlara iyilik yapandır.”
İbn-üs-Sâbûnî’nin (r.a.) te’lîf ettiği kıymetli eserlerden birkaçının ismi şöyledir: Tekmilet-ül-ikmâl, Ehâdis-ül-mühtekât-ül-erba’în, Tuhfe fil-hadîs, Cüz’ü Ebî Akil.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 62
2) Tezkiret-ül-huffâz cild-4, sh. 1464
3) El-A’lâm cild-6, sh. 282
4) Şezerât-üz-zeheb cild-5, sh. 369
5) Keşf-üz-zünûn sh. 585, 1637