Hadîs ve târih âlimlerinden. İsmi, Muhammed bin Ahmed bin Ömer el-Bağdâdî, el-Katî’î’dir. Künyesi, Ebü’l-Hasen’dir. 546 (m. 1151)’da doğdu. 634 (m. 1236) senesinde Bağdad’da vefât etti. Babası onu küçük yaşta ilim öğrenmeye başlattı. Ebü’l-Hasen bin Katî’î; Ebü’l-Abbâs Ahmed bin Muhammed bin Abdülazîz el-Mekkî, Ebû Bekr bin Zâgvinî, Nasr bin Nasr el-Akberi ve Süleymân bin Hâmî eş-Şehâm’dan hadîs-i şerîf dinledi. Bu zâtlardan rivâyet husûsunda zamanının tek âlimidir. Bunlardan başka, Ebü’l-Vakt Abdülevvel bin Îsâ bin Şuayb es-Seczî’den Sahîh-i Buhârî’yi dinledi. Bağdad’da Sahîh-i Buhârî’yi ondan tamamen dinleyip, rivâyet eden son zâttır. Zamanın diğer âlimlerinden de hadîs-i şerîf işitmiş ve bu ilimde çok gayret gösterip çalışmıştır. Ayrıca ilim için çeşitli yerlere gitmiştir. Musul’a gidip, orada bir müddet kaldı. Musul hatîbi Ebü’l-Fadl ve diğerlerinden hadîs-i şerîf dinledi. Şam’da; Muhammed bin Hamze bin Ebü’s-Sakr, Ebü’l-Meâlî bin Sâbir ve diğer âlimlerden, Harran’da; Hâmid bin Ebü’l-Hicr ve diğerlerinden hadîs-i şerîf dinledi. Sonra Bağdad’a döndü. Ebü’l-Ferec bin el-Cevzî’nin derslerine devam etti. Ondan, tasnif ettiği eserlerini ve rivâyetlerini okudu. Beş cüzlük bir târih yazdı.
“Dürret-ül-İklîl fî tetimmet-it-tezlîl” adını verdiği bu eseri, Ebû Sa’d bin Sem’ânî’nin târihine bir zeyldir. “Zeyl-i Tabakât-ı Hanâbile” müellifi İbn-i Receb bu eserden pekçok nakiller yaptığını kaydetmiştir. Ayrıca “Târîh-u Bağdâdîyyîn” adlı bir eseri daha vardır.
Mustensıriyye’deki meşhûr medrese kurulunca, Dâr-ül-hadîs kısmına, Ebü’l-Hasen Katî’î baş müderris olarak ta’yin edildi. Talebelere fevkalâde fâideli olmuştur. Bir müddet de Kâdı’l-kudât’ın yanında hizmet etmiştir. Kendisinden; ed-Debîsî, İbn-i Neccâr, es-Seyf, İbn-ül-Mecîd, İzzeddîn Fârûsî, Ebrakûhî ve diğerleri rivâyette bulunmuşlardır. Ondan icâzetle rivâyette bulunan son âlim, Ebü’l-Abbâs Ahmed bin Ebû Tâlib bin Şahne’dir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 303
2) Lisân-ül-mîzân cild-5, sh. 46
3) Zeyl-i Tabakât-ı Hanâbile cild-2, sh. 212
4) El-A’lâm cild-5, sh. 321
5) Târihu ulemâ-i Mustansıriyye cild-1, sh. 324
6) Şezerât-üz-zeheb cild-5, sh. 162