Hadîs ve fıkıh âlimi. Künyesi Ebû Abdullah olup ismi, Muhammed bin Fadl bin Ahmed bin Muhammed bin Ahmed bin Ebi’l-Abbâs es-Sâ’idî el-Fürâvî en-Nişâbûrî’dir. Lakabı Kemâlüddîn’dir. 441 (m. 1050) senesinde Nişâbûr’da doğdu. 530 (m. 1136) senesi Şevval ayında, Perşembe günü Dahve vaktinde vefât etti. İbn-i Huzeyme’nin kabrinin yanına defnedildi.
Muhammed bin el-Fürâvî; Abdülgâfir el-Fârisî’den Sahîh-i Müslim’i, Sa’îd bin Ebî Sa’îd’den de Sahîh-i Buhârî’yi dinledi. Ömer bin Mesrûr ve Şeyh-ül-İslâm Ebû Osman es-Sâbûnî’den icâzet (diploma) aldı ve hadîs-i şerîf rivâyet etti. Ayrıca, Ebû Sa’d el-Gencerûzî, Ebû Bekr el-Beyhekî, Sa’îd-ül-Ayyâr, Ebü’l-Kâsım el-Kuşeyrî, Ebû Sehl el-Hafsî Ebû Osman Sa’îd bin Muhammed Bahîrî, Ebû Ya’lâ İshâk, Şeyh Ebû İshâk eş-Şîrâzî, İmâm-ül-Haremeyn Ebü’l-Meâlî el-Cüveynî’den, Bağdad’da Ebû Nasr ez-Zeynebî, Âsım bin Hasen’den hadîs-i şerîf dinledi ve ilim öğrendi.
Kendisinden ise, Hâfız Ebü’l-Kâsım bin Asâkir, Ebü’l-Alâ el-Hemedânî, Ebü’l-Hasen el-Murâdî, Muhammed bin Ali bin Yâser el-Ceyyânî, Muhammed bin Ali Sadaka el-Harrânî, Ahmed bin İsmâil el-Kazvînî, Ebû Sa’d Abdullah bin Ömer es-Saffâr, Abdurrahîm bin Abdurrahmân eş-Şa’riyyî, Mensûr bin Abdülmün’îm el-Fürâvî, Ebû Sa’d es-Semâ’nî ve daha birçok âlim hadîs-i şerîf rivâyet edip, ilim öğrendiler.
Ebû Abdullah el-Fürâvî, misâfirlerine izzet ve ikram eder, ilerlemiş yaşına rağmen onlara yemek esnasında hizmet ederdi. Hac için yolculuğa çıktı. Bu yolculuk sırasında Bağdad’da ve diğer şehirlerde insanlara va’z ve nasihatte bulundu. Hac farizasını yerine getirdikten sonra, Nişâbûr’a geri döndü. Oradaki Nasihiyye Medresesi’nde ders vermeye başladı. Bu medresede insanlara ilim öğretirken, Mescid-i Mutarrız’da imamlık vazîfesini sürdürdü. Ebû Abdullah el-Fürâvî, “Fakîh-ül-Harem” diye de isimlendirildi.
Abdürrezzâk bin Ebî Nasr et-Taberî onun hakkında: “Vefâtı yaklaştığında, Ebû Abdullah el-Fürâvî; “Vefât ettiğimde sana vasıyyetimdir ki, benim gaslimde bulunursun. Cenâze namazımı kıldırırsın. Çünkü sen, benden Resûlullahın (s.a.v.) pekçok hadîs-i şerîfini dinledin” dedi” demektedir.
Abdülgâfir, “Siyak” adlı kitabında; “O, Fakîh-ül-Harem, fıkhın ince mes’elelerine vâkıf, kelâm ilminde de söz sahibi idi. Ebû Abdullah el-Fürâvî, tasavvuf büyükleriyle beraber bulundu ve onların teveccühlerini kazandı” demektedir.
Kendisinden rivâyette bulunan Ebû Sa’d es-Sem’ânî; “Ebû Abdullah el-Fürâvî, müftî, vâ’iz güzel ahlâk sahibi, güler yüzlü ve tatlı dilli, fakir ve garip kimselere ikram eden bir zât idi. Haramlardan kaçan onun gibisini görmedim” demektedir.
Ebû Abdullah el-Fürâvî, hadîs ve fıkıh alanında birçok eser yazmıştır. El-Mecâlisü fil-va’zi vet-tezkîr, Erbe-ûne hadîsen, Kitâbün fî fürû’-il-fıkıh-iş-Şâfiî eserlerinden birkaçıdır.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 127
2) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 87
3) Tabakât-üş-Şâfiiyye cild-6, sh. 166
4) Vefeyât-ül-a’yân cild-4, sh. 290