Fıkıh, hadîs ve tasavvuf âlimi. Künyesi Ebû Sa’îd olup ismi, Muhammed bin Abdurrahmân bin Muhammed bin Mes’ûd el-Mes’ûdî el-Horasânî el-Mervezî el-Bendehî’dir. Lakabı ise Tâcüddîn’dir. Muhammed bin Abdurrahmân, 522 (m. 1128) senesi Rebî’ül-evvel ayının başında doğdu. 584 (m. 1188) senesinde Şam’da vefât etti.
Muhammed bin Abdurrahmân, Horasan’da Ebû Şücâ el-Bistâmî ve diğer âlimlerden ilim öğrenip, hadîs-i şerîf rivâyet etti. Ayrıca ilim öğrenmek ve hadîs-i şerîf dinlemek için; Bağdâd, Diyarbakır, Merv, Hirât, Sicistân, Belh ve İskenderiyye’ye gitti.
Kendisinden ise; Hâfız Ebü’l-Hasen el-Makdisî, Hâfız Ebû Ahmed Ma’mer bin et-Tâcir, Ebû Ahmed bin Sekine, oğlu Muhammed ve birçok âlim ilim öğrenip hadîs-i şerîf rivâyet ettiler.
Muhammed bin Abdurrahmân, fazilet, edeb ve vera’ sahibi bir zât idi. Bağdad’dan sonra Şam’a gitti. Orada çok i’tibâr gördü. Herkesten çok kitabı vardı. Bu kitaplarını, bulunduğu yerdeki es-Sümeysâtî dergâhına vakfetti. İbn-i Hilligân onun hakkında “El-Mes’ûdî, fıkıh âlimi, Şafiî mezhebine mensûp, tasavvuf erbâbı, edib, fazilet sahibi, beş büyük cild hâlinde “Makâmât”ı şerh eden bir zât idi” demektedir.
Yazdığı eserlerden bilinenleri;
Şerh-ül-makâmât ve el-İ’tibâr fin-nâsih vel-mensûh-il-hadîs’dir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-10, sh. 155
2) Tabakât-üş-Şâfiiyye (Esnevî) cild-2, sh. 458
3) Vefeyât-ül-a’yân cild-4, sh. 390
4) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 158
5) Şezerât-üz-zeheb cild-4, sh. 280
6) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 101
7) Keşf-üz-zünûn cild-2, sh. 1790
8) Lisân-ül-mîzân cild-5, sh. 256
9) Mîzân-ül-i’tidâl cild-3, sh. 628
10) Brockelmann Sup-1, sh. 356, Gal-1 sh. 487