Bağdad’da yetişen âlimlerden. İsmi Muhammed bin Ali bin Şuayb’dır. Künyesi İbn-i Dehhân olup, bu isimle tanınmıştır. Lakabı Fahreddîn el-Bağdâdî, el-Faradî’dir. Doğum târihi bilinmemekte olup, 590 (m. 1194) senesinde vefât etti. Fıkıh, riyaziyat (matematik), felek (astronomi), târih, edebiyat, nahiv, lügat ve ferâiz (mîrâs) ilimlerinde âlimdir. Musul’a gidip Vezir Cemâleddîn İsfehânî ile tanışıp arkadaş oldu. Sonra Sultan Selahaddîn’in, Meyafarkin (Silvan) dîvânının yönetim vazîfesine ta’yin edildi. Bundan sonra Dımeşk’a (Şam’a), bir müddet sonra da oradan Mısır’a gitti. Mısır’dan tekrar Dımeşk’a dönüp, orada yerleşti. “Târih-i Erbil” adlı eserin müellifi Ebü’l-Berekât İbn-ül-Mustevfî onun için; “Faziletli ve geniş kültüre sâhib, güzel şiirler yazmış olan bir âlimdir” demiştir. Yıldızlarla ilgili bilgilerde (Astronomide) ve ferâiz ilminde derin âlim idi. Ferâiz ilmi ile ilgili geniş cedveller ve tasnifler yapmıştır. “Garîb-ül-hadîs” adlı onaltı cildlik, güzel ve tertîbli bir eseri vardır. Dımeşk’tan hacca gidip dönerken, Irak yolunda “Halle” denilen yere vardığında, yolda devesinin ayağı tökezlenip devrildi. Bu sırada devesinin semerinden bir ağaç yüzüne çarptı ve bu sebeble vefât etti. “Garîb-ül-hadîs” adlı eserinden başka, “Takvîm-ün-nazar fî mesâil-ül-hılâf, “Et-Târîh”, “El-Mâidetü vel-fâidetü fin-nevâdir vel-ferâiz” adlı eserleri olup, ferâiz ilminde mîrâs taksimini cedvel hâlinde ilk gösteren âlimlerdendir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-11, sh. 15
2) Vefeyât-ül-a’yân cild-5, sh. 12
3) Şezerât-üz-zeheb cild-4, sh. 304
4) Bugyet-ül-vuât cild-1, sh. 180
5) Esmâ-ül-müellifîn cild-2, sh. 103
6) El-A’lâm cild-6, sh. 279
7) Zeylü Ravdateyn sh. 9