İsfehan’da yetişen hadîs, tefsîr ve târih âlimlerinin büyüklerinden. İsmi, Ahmed bin Mûsâ bin Merdüveyh el-İsfehânî olup, künyesi Ebû Bekr’dir. İbn-i Merdüveyh diye tanınır. Hadîs ilminde çok bilgisi vardı. 323 (m. 935)’de doğdu. 410 (m. 1019) senesi Ramazân-ı şerîf ayında vefât etti. İsfehan ve Irak âlimlerinden ders okudu. Ebû Sehl bin Ziyâd, Ahmed bin Abdullah bin Delîl, İshâk bin Muhammed bin Ali el-Kûfî ve başka âlimlerden ilim öğrendi. Kendisinden de, Ebü’l-Kâsım İbni Mende, Ebû Abdullah es-Sekâfî, Ebû Mutı’ el-Mısrî ve başka zâtlar ilim öğrendiler.
İbn-i Merdüveyh (r.a.), hadîs ilminde sika (güvenilir) bir zât olup, Hâfız idi. Ya’nî râvileri ile beraber pekçok hadîs-i şerîfi ezberlemişti. Hadîs-i şerîfleri rivâyet eden râvilerin hâllerini çok iyi bilirdi.
İbn-i Merdüveyh’in (r.a.) yazdığı eserlerden ba’zıları: Tefsîr-ül-kebîr (7 cild), el-Müstahrec alâ Sahihayn, Kitâb-üt-târih, Müsnet ve el-Emâlî’dir. İbn-i Merdüveyh’in (r.a.) rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerin ba’zıları:
“Hâriçten yiyecek maddesi getirip, onu günün rayicine göre satışa arzeden, tamâmını tasadduk etmiş gibidir.”
“Allahü teâlâ size, şehvetinize uymak ve mal yığmakla emretmemiştir. Fâni olan şu hayat için altın yığanlar (bilsinler ki), hayat, Allahü teâlânın elindedir, iyi biliniz ki, ben, ne altın, ne de gümüş yığarım. Hattâ yarın için nafaka bile saklamam.”
“İyi ahlâk; gelmeyene gitmen, vermeyene vermen ve zulmedeni bağışlamandır.”
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-2, sh. 190
2) El-A’lâm cild-1, sh. 261
3) Şezerât-üz-zeheb cild-3, sh. 190
4) Tabakât-ül-müfessirîn cild-1, sh. 93
5) Tezkiret-ül-huffâz cild-3, sh. 1050
6) Kâmûs-ül-a’lâm cild-1, sh. 665