Büyük fıkıh ve hadîs âlimlerinden. Künyesi, Ebû Abdullah’dır. 279 (m. 892) senesinde vefât etti. Aslen Nesâlıdır. Nasr bin Ali Cehdâmî, Muhammed bin Muhammer el-Bahrânî, İbrâhîm bin İsmail el-Küheylî, Sa’îd bin Yahyâ el-Emevî ve daha başka âlimlerden (r.aleyhim) rivâyetler yapmıştır. Kendisinden de, Ahmed bin Kâmil el-Kâdî, Muhammed bin Hasen bin Maksim el-Mukrî, Ahmed bin Abdullah ez-Zirâ en-Nehvevânî rivâyetlerde bulunmuşlardır.
Kâdı İbn-i Kâmil: “Dört kişinin hayatta kalmasını çok isterdim. Bunlar Ebû Ca’fer et-Taberî, Berberî, Ebû Abdullah bin Ebû Hayseme ve Ma’merî’dir. Hepsi de anlayışı ve ezberleri kuvvetli kimselerdir.”
Muhammed bin Ahmed bin Ebî Hayseme’nin rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerden biri şöyledir:
“Resûlullah (s.a.v.) “Şüphesiz Allahü teâlâ O’nun (Resûlullahın) yardımcısıdır. Cebrâil ve sâlih mü’minler de...” (Tahrim-4) meâlindeki âyet-i kerîmeyi okuyup, “Ebû Bekir ve Ömer, sâlih mü’minlerdendir” buyurdular.
Muhammed bin Ahmed bin Haysemenin zekât ve mallarla alâkalı eserleri vardır. Bu kitaplarında, anlatılan mevzûlar için, hadîs-i şerîflerden delîller getirmiştir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Târîh-i Bağdâd cild-1, sh. 303
2) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 261
3) Tezkiret-ül-huffâz cild-2, sh. 742