Tabiînin büyüklerinden tanınmış bir hadîs âlimi. Künyesi Ebû İyâs’dır. Basralı’dır. Doğum târihi bilinmemektedir. 113 (m. 731) senesinde vefât ettiği söylenir. Eshâb-ı kiramdan birçoğu ile görüşmüştür. Bunlardan onbeş tanesi Muzeyyine kabilesindendir. Hadîs ilminde sika (güvenilir) bir âlimdir. Rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerini meşhûr Kütüb-i sitte (altı hadîs kitabı) almıştır. Babası Kurre, Ma’kıl bin Yesâr el-Müzenî, Ebû Eyyûb el-Ensârî, Abdullah bin Magfel ve başka büyük zâtlardan hadîs-i şerîf rivâyet edip, ilim öğrenmiştir. Ondan da, oğlu İyâs, oğlunun oğlu Müsterir bin Ehdar bin Muâviye, Sabit el-Benânî, Hazım bin Ebî Hazm, Bistam bin Müslim, Hâlid bin Eyyûb gibi âlimler hadîs-i şerîf rivâyet etmişlerdir.
Rivâyet ettiği hadîs-i şerîfler:
Enes bin Mâlik’den (r.a.) rivâyet etti. Resûlullah (s.a.v.) buyurdu ki: “Allahım. Hakiki hayat, âhıret hayâtıdır. Ensâr ve Muhacirleri iyi eyle.”
Resûlullah efendimiz namazı kılıp bitirince, sağ eliyle alnını siler ve “Bismillâhillezi lâ ilahe illâ huverrahmânirrahîm. Ey Allahım. Benden üzüntü ve kederi gider” derdi.
Ma’kıl bin Yesâr’dan rivâyet etti. Resûlullah efendimiz buyurdu ki: “Rabbiniz şöyle buyurur: Ey Âdemoğlu! Bana çok ibâdet ediniz, kalbinizi zenginlik, elinizi rızıkla doldururum. Ey Âdemoğlu! Benden uzaklaşma. Yoksa kalbini fakîrlik, elini meşgûliyetle doldururum.”
“İnsanoğlu üzerine gelen her gün, şöyle seslenir: Ey Âdemoğlu! Her yaptığın iş için yarın senin hakkında şâhid olacağım. Onun için, iyi ve hayırlı işler yap. Ben geçip gittiğim zaman, daha beni göremezsin. Gecede aynı şekilde söyler.”
Muâviye bin Kurre’nin (r.a.) kıymetli sözleri:
“Biz Hasan-ı Basrî hazretlerinin yanında, hangi amelin daha üstün olduğu hakkında konuşuyorduk. Hepsi, geceyi ibâdetle geçirmek üzerinde birleştiler. Ben de, en hayırlı amelin haramları terk etmek olduğunu söyledim. Hasan-ı Basrî hazretleri de, benim dediğimi, tasdîk etti.”
“Allahım! Sen sâlih kullarını ıslah ettin ve onları rızıklandırdın. Onlar senin beğendiğin işi yapıyorlar. Sen de onlardan râzısın. Allahım! Bizi beğendiğin işleri yapmakla rızıklandır. Bizden râzı ol.”
Müslim denen bir zât, bir yerden alışverişten geliyordu. Yolda Muâviye bin Kurre ile karşılaştı. Ona “Nereden geliyorsun?” dedi. “Ev için ba’zı şeyler aldım” dedi. Muâviye hazretleri, “Helâlden mi?” dedi. O da “Evet” diye cevap verdi. Bunun üzerine, Muâviye (r.a.), “Her gün helâlinden alışveriş yapmam, geceleri ibâdet, gündüzleri oruçla geçirmemden bana daha sevimlidir” buyurdu.
“Aklı başında, olgun ve ağırbaşlı insanlarla oturup kalkınız. Çünkü, onlarla oturmak hem dünyâ hem de âhıret bakımından fâide temin eder.”
“Kalbin ağlaması, gözün ağlamasından daha üstündür.”
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Hilyet-ül-evliyâ cild-2, sh. 799
2) Tehzîb-üt-tehzîb cild-10, sh. 216
3) Vefeyât-ül-a’yân cild-1, sh. 248, 250, cild-2, sh. 458, 459