|
Hadîs âlimlerinden. İsmi, Muhammed bin İdrîs bin Münzir bin Dâvûd bin Mihrân el-Hanzalî,
künyesi, Ebû Hatim Râzî'dir. 195 (m. 810) senesinde Rey şehrinde doğdu. 277 (m.
890)'da Bağdâd'da vefât etti. Yüzbin hadîs-i şerîfi, rivâyet edenleri ile
birlikte ezberlemiş olup, hadîs ilminde hâfızdır, İmâm-ı Buhârî ve İmâm-ı
Müslim'in akranlarındandır. İlim tahsili için Irak, Şam, Mısır, Antakya ve
Tarsus'a gitti. Bu sırada 20 yaşında idi. Oğlu kendisinden naklen şöyle
anlatmıştır: "Hadîs-i şerîf öğrenmek için çok yer dolaştım. Gittiğim yerlerde
senelerce kaldım. Bin fersahtan (yaklaşık altıbin km.) fazla yol yürüdüm. Hicrî
214 senesinde Basra'ya gittim. Sekiz ay orada kaldım. Param bitti, giydiğim
şeyleri birer birer satıp, yiyecek için harcadım. Nihayet hiçbir şeyim kalmadı.
Bir arkadaşımla, hadîs âlimlerini dolaşıp, hadîs-i şerîf dinliyorduk. Birgün
böyle dolaşıp, kaldığım boş eve döndüm. Yiyecek hiçbir şeyim yoktu. Açlıktan su
içtim. O gece öylece sabahladım. Sabahleyin beraber derse gittiğimiz arkadaşım
geldi. Ogün de âlimleri dolaşıp, hadîs-i şerîf dersi aldık. Şiddetli açlık
çekiyordum. Akşam, yine kaldığım yere döndüm. Yine şiddetli açlık içinde
sabahladım. Arkadaşım o sabah da geldi. Haydi, hadîs-i şerîf dinlemeye gidelim
dedi. Benim için mümkün değil, bugün çok halsizim dedim. Arkadaşım sebebi nedir
deyince, ne saklayayım, iki gündür hiçbir şey yemedim dedim. Bunun üzerine
üzülüp, yanımda bir dinarım var; yarısını kira parası olarak ayırayım, diğer
yarısını paylaşalım dedi. Yarım dinârın yarısını bana verdi..."
Muhammed bin İdrîs'in, hadîs-i şerîf işitip, rivâyet ettiği hadîs âlimlerinden
bir kısmı şu zâtlardır: Muhammed bin Abdullah el-Ensârî, Osman bin Heysem, Affân
bin Müslim, Ebû Nuaym, Ubeydullah bin Mûsâ, Abdullah bin Sâlih ve diğer
âlimlerdir. Rivâyetleri Süneni Ebî Dâvûd'da, Sünen-i Nesâî'de ve Sünen-i İbn-i
Mâce'de yer almıştır. Kendisinden Muhammed bin İsmâil Ca'fî, oğlu Abdurrahmân,
Abde bin Selmân, Rebî' bin Süleymân, el-Münâdî, Muhammed bin Avf et-Tâî ve
diğerleri ilim aldılar, hadîs-i şerîf rivâyet ettiler.
Muhammed bin İdrîs hakkında: İmâm-ı Nesâî, "sika" (sağlam, güvenilir), Ebû Nuaym
ve Lalkâî, "O hadîs ilminde âlim ve imamdır" demişlerdir. Hadîs-i şerîfleri
yazanlardandır. Muhammed bin İdrîs'in söylemiş olduğu bir şiirin tercemesi
şöyledir:
"Dünyânın ne olduğunu düşündüm ve gördüm. Takvaya sarılarak onun (dünyânın)
hîlelerinden korundum. Onun aldatıcı va'dlerine güvenmedim. Böylece ona köle
olmaktan kurtulup, efendi oldum..."
KAYNAKLAR
1)
El-A'lâm cild-6, sh-27
2)
Tehzîb-üt-tehzîb
cild-9, sh-31
3)
Târîh-i Bağdâd cild-2, sh-73
4)
Mu'cem-ül-müellifîn
cild-9, sh-35
5)
Miftâh-üs-se'âde cild-2, sh-308
6)
Tafakât-üs-şâfiiyye
cild-2, sh-207
|
