SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105

TR AR

13 SAVAŞLARLA İLGİLİ MUCİZE VE ALÂMETLER

Bedir Savaşi ile İlgili Mucize Ve Alâmetler

 Şanı yüce Allah buyurur; "(Allah mü'ıninlere yardım eder). Nitekim Allah size Bedir'de de yardım etmişti." [1]

Yüce Allah buyurur: "Siz, Rabbinizden yardım istiyordunuz. O da: Ben size, birbiri ardınca bin melek ile yardım edeceğim" diye duanızı kabul buyurmuştu." [2]

Yüce Allah buyurur: "Karşılaştığimz zaman onları sizin gözlerinize az gösteriyor, sizi de onların gözlerinde azaltıyordu ki yapılmış bir işi yerine getirsin, işler hep Allah'a döndürülecektir." [3]

Buhârî ve Beyhekî İbn-i Mesud'dan rivayet eder. O şöyle demiştir: "Umre niyetiyle Mekke'ye giden Sa'd bin Muaz orada Ümeyye bin Halefin hanesine misafir olarak indi. Ümeyye Şam seferine çıktığı zaman Medine'ye uğradığında Sa'd'ın hanesine inerdi. Ümeyye Sa'd'e şu tembihte bulundu: "Dikkat et, tam öğle üzeri olduğunda ve ortalık tenhalaştığında Kabe'ye gider ve tavafım yaparsın." Sa'd de öyle yaptı. Tavafim yaparken yanına Ebû Cehil geldi ve: "Bu Kabe'yi tavaf eden kimdir?" dedi. Sa'd bin Muaz da: "Ben Sa'd'im" diye cevapladı. "Sen Muhammed'e ve onun arkadaşlarına sığındığın halde, şimdi gelip emniyet içinde Kabe'yi tavaf mı ediyorsun?" dedi. Derken birbiri ile atışmaya ve sövüşmeye başladılar. Umeyye Sa'd'e dedi ki: "Sen Ebû'l-Hakem'e karşı sesini yükseltme sakın. Zira o bu vadinin en büyüğüdür." Sa'd ona şu karşılığı verdi: "Vallahi sen beni Kabe'yi tavaf etmekten men edersen, ben de senin Şam ticaretine engel olurum!" Ümeyye Sa'd'e: "Sesini yükseltme, sesini yükseltme" diye tekrarlıyor ve onu teskine çalışıyordu. Sa'd gadaba gelip: "Beni rahat bırak ya Ümeyye! Vallahi ben Peygamberimizin seni öldüreceğini, kendisinden işitmiş bulunuyorum!" dedi. Ümeyye hayretle: "Beni mi?" diye sordu. Sa'd de: "Evet" dedi. Ümeyye bunun üzerine: "Vallahi Muhammed konuştuğu zaman yalan söylemez" diyerek evine gitti ve hanımim durumdan haberdar etti. O da: "Vallahi Muhammed konuştuğu zaman yalan konuşmaz" demiş.

Bedir savaşı için hazırlıklar yapılması hakkında Kureyş tarafından ilan edildiği zaman, Ümeyye bin Halefe hanımı şu hatırlatmayı yaptı: "Hani umre için Medine'li dostun sana geldiği zaman ne söylemişti?" Ümeyye hanımına şu karşılığı verdi: "Bu takdirde ben de Bedir savaşına çıkmam!" Ebû Cehil gelip durumu öğrendiği zaman: "Ya Ümeyye, sen Kureyş'in eşrafındansm, bizınıle hiç olmazsa bir iki gün olsun bulunuver" dedi. O da bunu kabul etti ve avaşa çıktı. Sonunda katledildi."

İbn-i İshak, Hakim ve Beyhekî'nin İkrime tarikiyle İbn-i Abbâs'tan ve Urve bin Zübeyr'den, yine Beyhekî'nin İbn-i Şihab'dan bir rivayeti var. Onlar demişlerdir ki: "Ebû Süfyan'ın Kureyş'in hazırlıklı olması için Damdam bin Amr el-Gıfari'yi göndermesinden üç gün öncesi idi. Abdülmuttalib kızı Atike, bir rüya gördü. Kardeşi Abbâs'a bu hususta haber saldı ve dedi ki: "Kardeşim ben mühim bir rüya gördüm ve çok korktum. Kavminin üzerine büyük bir belanın gelmesinden çok endişe etmekteyim. Şöyleki adamın biri devesine binmiş geliyordu, Ebtah dediğimiz yerde durdu ve: "Ey vefasız zalimler, kellelerinizin düşeceği yere gitmeye hazır olunuz!" diye üç defa bağırdı. İnsanlar da taplanıp onu can kulağı ile dinlediler. Sonra devesi üzerinde Mescid'e girdi, insanlar da etrefında toplanmış idi. Sonra devesi onu Kabenin üzerine çıkardı. O oradan insanlara bağırıyordu: "Ey vefasız zalimler, başlarim­zın düşeceği yere gitmek üzere hazırlanın bakalım" diye... Bunu üç defa tekrar etti ve devesi üzerinde Kubeys dağimn başında göründü. Yine aynı şekilde ve üç defa oradan da bağırdı. Sonra bir taş alıp fırlattı ki, bu taş yuvarlanarak aşağıya düştüğü zaman, bütün evler sarsıldı ve bütün evlere taşın parçalarından girdi."

Abbâs kardeşi Atike'nin bu rüyasını dinledikten sonra: "Vallahi bu korkunç bir rüyadır, sakın bunu kimselere açma" dedi. Atike de: "Sen de kimselere açma. Eğer Kureyş bunu duyacak olursa, bize işkence ederler" dedi. Abbâs kardeşinin yanından ayrılıp çıktı. Giderken yolda Velid bin Utbe'ye rastladı. Utbe onun samimi bir dostu idi, Atike'nin rüyasını ona söyledi ve kimselere açmaması içinde ona tembihte bulundu. velid de bunu babası Utbe'ye açtı. Derken bu Kureyş arasında yayılıp konuşulmaya başladı. Abbâs bu hususta der ki: "Bir gün ben Kabe'ye gidiyordum. Ebû Cehille karşılaştım. Bana dedi ki: "Ey Abbâs sizin aranızdan ne zaman kadın Peygamber çıktı?" Ben kendisine: "Bu nedir?" dedim. O dedi ki: "Atike'nin gördüğü rüyayı söylüyorum! Yani siz içinizden bir erkek Peygamber çıkmasına razı olmadimz da, bir de kadın Peygamber mi çıkardimz? Atike'nin anlattığı o üç haykırış için, bekliyeceğiz ve kimilerin başlarimn uçacağim da göreceğiz. Eğer o haklı çıkarsa bir diyeceğimiz olmaz. Eğer yalancı çıkarsa, o zaman da Arabm içinde en yalancı ailenin, sizin aileniz olduğunu ilan edeceğiz!"

Atike'nin rüyasından üç gün sonra idi, Ebû Süfyan'ın hazırlıklı olmak üzere Kureyş'e Damdam bin Amr'i gönderdiği öğrenildi. Damdam devesi üzerinde Mekke'ye gelmiş ve Ebû Süfyan'ın ticaret kafilesini vurmak üzere Muhammed'in ve adamlarimn yola çıktığı haberini getirmiş ve derhal harbe hazırlamlmasmı söylemiştir. Onlar da derhal hazırlanıp Bedr'e çıktı ve orada savaştı. İşte orada Kureyş'in başına gelenler gelmiştir. Atike ise, bu olaydan sonra bir takım şiirler söyleyip duygularım dile getirmiştir."

 (Ahmed), Beyhekî ve Ebû Nuaym İbn-i Ebî Talhadan, o da İbn-i Abbâs'tan rivayet ediyor: "Mekke'lilerin ticaret kervanı Şam'dan dönüyordu, Medine'liler bundan haberdar oldular ve kervanı karşılamak üzere çıktılar, yanlarında Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) de vardı. Mekke'liler, durumdan haberdar olup, Peygamber ve arkadaşları kervanı vurmadan ona yetişmek üzere derhal geceleyin yola çıktılar. Peygamber ve arkadaşları kervana yetişemediler. Zaten Cenabı Hak kendilerine iki taifeden birini vadetmişti. Onlar ise Kureyş'le karşılaşmaktan ziyade kervanla karşılaşmak istiyorlardı. Bunu daha iyi ve daha kolay buluyorlardı. Fakat kervan geçip gitmişti. Bunun üzerine Peygamberimiz ve ordusu, Kureyşi karşılamak üzere yoluna devam etti. Kureyş oldukça kuvvetli ve kalabalık idi. Bunun için müslümanlar Kureyş'ie karşılaşmayı hoş görmüyorlardı. Peygamberi­miz ve ordusu bir yerde konakladılar. Suyun bulunduğu yerle aralarında ayakların kaydığı kumluk bir kısını bulunuyordu ve bundan müslümanlara bir zayıflık arız olmuştu. Şeytan da durmayıp kalplere vesvese veriyordu. Diyordu ki: "Hani sizler Allah'ın evliyası (dostları) olduğunuzu iddia ediyorsunuz, Allah'ın rasülü de aranızdadır. Buna rağmen suyun başım tutmakta galebe çalan müşrikler oldu. Siz ise ne hallerle uğraşıyorsunuz!" [4]

Derken Allah kuvvetli ve bereketli bir yağmur verdi. Müslümanlar hem bol bol bundan içtiler, hem de bütün temizliklerini yaptılar ve böylece; şeytanın üzerlerindeki pisliğini de yüce Allah, onlardan gidermiş oldu. [5]

Yağmurun şiddetiyle kumluk arazi de sertleşip, seyr ve harekete elverişli bir hale gelmişti. Kalkıp Kureyş'in üzerine yürüdüler. Allah; elçisi Muhammed'e (sallallahü aleyhi ve sellem) ve mü'ınin kullarına bu savaşta bin melek göndererek imdad eyledi. [6] Bir tarafta, emrindeki beşyüz melekle Cebrâîl, bir tarafta da emrindeki beşyüz melekle Mikail bulunuyordu. Şeytan dahi Süraka bin Malik suretinde bu savaşa katılıyor, emrindekileri de Müdlic oğulları suretinde harbe sokuyordu. Ayrıca şeytan müşriklerin yanına gelip: "Bu gün sizi yenebilecek bir kimse yoktur, ben sizin yardımcimzını. Zafer sizindir!" diyerek onları kışkırtıyordu. Nihayet iki kuvvet birbirine girdi. Bu sırada çok manalıdır ki Ebû Cehil'in de şöyle dua ettiği duyuldu: "Allah'ım, hangimiz hakka daha yakın ve layık isek, zaferi ona nasib eyle!"

Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem); ellerini semaya kaldırıp şöyle dua etti: "Allah'ım, şu bir avuç muvahhid burada helak olursa, yeryüzünde sana kulluk edecek kimse bulunmaz!" Cebrâîl (aleyhisselâm) bu sırada Peygamberimi­ze: "Yerden bir avuç toprak alıp başlarına saç!" dedi. Peygamberimiz de öyle yaptı oradaki müşriklerin hepsinin ağız, burun ve gözlerine bu topraktan girip onları perişan etti. Arkalarim dönerek savaş meydanim terkettiler."

Beyhekî, Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'dan ve Urve bin Zübeyr tarikinden rivayet ettiğine göre, bu ikisi demişlerdir ki: "Kureyş Bedre yürüdüğü zaman, gün batımı sırasında Cühfe denilen yere indiler, içlerinde Abdul-Muttalib oğullarından Cüheym bin Salt adında bir adam vardı. Cüheym başim uykuya kor komaz uykuya dalar ve korkuyla uyanır. Arkadaşlarına der ki: "Benim tepemde dikilen atlıyı gördünüz mü?" Arkadaşları da: "Hayır, sen delirmişsin!" derler. Cü­heym: "Ne delirmesi yahu! Atlı adam tepeme dinelmişti ve şöyle diyordu: "Ebû Cehil katledildi! Utbe, Şeybe, Zem'a, Ebûl-Bahteri, Ümeyye de katledildi! ve daha Kureyş eşrafından bir takım isınıler saydı" der. Arkadaşları Cüheym'e: "Şeytan seninle oynamış" karşılığim verdiler. Fakat bu konuşmayı Ebû Cehil'e aktarırlar. Ebû Cehil öfkeyle şu karşılığı verir: "Haşim oğullan yalan söylediği gibi, Muttalib oğulları da yalan söylüyor! Yarın kimin öldürüleceğini gözleriyle görürler!"

İbn-i Sa'd ve Beyhekî, İbn-i Ömer'in: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), Bedir savaşına 315 savaşçı müslümanla katıldı" dediğini rivayet eder. Yine bu rivayete göre İbn-i Ömer demiştir ki: "Rasulüllah efendimiz, Bedre çıktığı zaman şöyle dua buyurmuştur: "Allah'ım onlar yayadırlar, onlara binit ihsan eyle! Allah'ım onlar çıplaktır^ onlara giyecek şeyler ver! Allah'ım onlar açtırlar, onları doyur!"

Böylece yüce Allah onlara Bedir günü büyük bir fetih ihsan eyledi; her biri bir takım yiyecek, giyecek ve binitlerle geri döndüler."

(Ebû Ya'lâ), Hakim ve Beyhekî Ali'den rivayet ederler: "Biz Bedre çıktığımızda Sa'dece iki atımız vardı: Biri Zübeyr'in diğeri de Mikdad bin el-Esved'in idi."

Beyhekî'nin tek başına Ali'den olan rivayeti de şöyledir: "Biz Bedr'e çıktığımızda yolda iki adam yakaladık, biri kaçtı, birini tutup sorguya çektik: "Kureyş'in askeri ne kadardır?" diye sorduk. Adam söylemedi. Kendisini dövdük ve sıkıştırdık, yine de söylemedi. Sa'dece: "Sayıları pek çok, kuvvetleri de öyle" diyerek maneviyat kırıcı sözler sarfediyordu. Adamı Peygamberimize getirdik. Peygamberimiz kendisi­ne: "Kureyşin sayısı ne kadar?" diye sordu. Adam haber vermedi. Peygamberimiz bu seferde: "Günde kaç hayvan boğazlıyorlar?" dedi. Adam: "Her gün, on hayvan boğazlayıp yiyorlar" dedi. Peygamberimiz de: "Her yüz kişi için bir deve kesiyorlar. Sayıları bin kişidir" buyurdu.

(İbn-i İshak ve Beyhekî'nin diğer bir rivayetinde: Adam: "Bir gün on, bir gün dokuz hayvan boğazlıyorlar" demiş. Efendimiz de: "Demek ki sayıları, bin ile dokuz yüz arasındadır" buyurmuştur.)

İbn-i Sa'd, İbn-i Rahuye, İbn-i Meni ve Beyhekî, İbn-i Mesud'un şöyle dediğini rivayet ederler: "Bedir günü, düşman bize az gösterilmiştir. O kadar ki ben, yanıbaşimdaki arkadaşıma: "Ne dersin, sayıları yetmiş kadar var mı?" diye sormuştum. O da bana: "Yüz kadar var" diye cevap vemişti."

Beyhekî Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'dan şöyle rivayet eder: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Bedir gününde uzanıp yatmak istedi ve ashabına şu tenbihte bulundu: "Sakın benim iznim olmadan savaşa başlamayimz!"

Kendisine uyku galebe çalıp iyice daldı. Uyandığı zaman, Allah kendisine düşmanın sayısını çok az olarak gösterdiğini bildirdi. Gerçekten savaş olsun, her iki taraf birbirine girsin diye, Allah müslümanların sayısını da Kureyş'e gayet az olarak göstermiştir.

(Beyhekî'nin İbn-i Abbâs'tan olan rivayetinde de: İki taraf birbirine yaklaştığı zaman, Allah müslümanları müşriklerin gözünde, müşrikleri de müslümanların gözünde az olarak göstermiştir" denilmektedir.)

Yine Beyhekî Ali'den rivayet eder: "Vaktaki düşman bize iyice yaklaştı, biz de onların karşısında bir güzelce saf tuttuk. Onların içinde kırmızı tüylü bir deveye binmiş bir adam dolaşmakta idi. Peygamberimiz derhal o adamın kim olduğunu sordular ve şunları ilave ettiler: "Eğer bu topluluğun içinde iyiyi emreden birisi varsa, muhakkak o kişi; bu kırmızı tüylü deve üzerinde dolaşan kişidir!" Hamza biraz yaklaşıp Peygamberimize dedi ki: "O kişi, Utbe bin Rabiadır, ya Rasülallah!" O onlara savaşı bırakmayı ve geri dönmeyi telkin ediyordu ve diyordu ki: Ey kavmim! Bunun bütün mesuliyetini ve utancim geliniz Sa'dece benim başıma sarimz! Utbe, korktu da savaşı bıraktırdı deyiniz!" Fakat Ebû Cehil buna karşı çıkıp savaşmakta ısrar etmiştir."

(Beyhekî'nin diğer bir rivayetinde, bu sırada Peygamberimizin: "Eğer onlar Utbe'ye itaat etselerdi, şüphesiz çok yerinde hareket etmiş olacaklardı" buyurduğu kaydedilmektedir.)

Müslim, Ebû Davud ve Beyhekî Enes'ten rivayet ederler: O demiştir ki: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Bedir günü şöyle buyurdu: "İşte burası, filanın yarın cansız düşeceği yerdir, inşaallah! Burası da, filanın yarın cansız düşeceği yerdir, inşaallah! İşte şurası da filanın yarın cansız düşeceği yerdir, inşaallah!"

O böyle buyuruyor ve her defasında da elini yere dokundurarak işaret ediyordu. Qnu hak elçi olarak gönderen Allah'a yemin ederim ki, hiç biri onun eliyle işaretlediği yerden başka yere düşmedi. O nereyi onun için işaretledi ise, o oraya cansı olarak düştü. Sonra cesetler toplanıp kuyuya atıldı. Sonra efendimiz gelip isını isını onlara hitab etti ve şöyle buyurdu:

- "Nasıl, Rabbinizin size vadettiğini, aynen buldunuz değil mi?

Ben,   gerçekten   rabbimin   bana   vadettiğini,   aynen   bulmuş bulunuyorum!"

Yanındakiler:

-"Ey Allah'ın rasülü, cansız cesetlere hitab mı ediyorsunuz?" dediler. Efendimiz de buyurdu ki:

- "Siz, söylediklerimi onlardan daha iyi duyuyor değilsiniz! Şu kadar var ki onlar cevap vermeye kadir değillerdir."

Beyhekî Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'dan şöyle nakleder: "Peygamber efendimiz Bedre çıkılması hususunda istişarenin tamamlanmasından sonra buyurdu ki: "Haydi Allah'ın ismi üzerine çıkınız! Çünkü bana onların cesetlerinin cansız olarak düşeceği yerler gösterilmiştir." Ebû Nuaym'ın İbn-i Mesud'dan olan rivayeti de yine bu mealdedir. [7]

Beyhekî İbn-i Mesud'dan ise şunu rivayet eder: "Ben hiç bir kimsenin isteğini Peygamberimizin Bedr günündeki isteği şiddetinde istemiş olduğunu görmüş değilim. Peygamberimizin o gün, Allah'a olan isteği ve münacatı o kadar kuvvetli ve şiddetli idi ki, o şöyle diyordu: "Ey Allah'ım! bana olan ahdini ve vadini mutlaka yerine getir! Allah'ım! Eğer sen şu bir avuç muvahhidin helak olmasına imkan verecek olursan, yeryüzünde sana senin istediğin gibi ibadet edecek kimse kalmaz!"

Sonra bize doğru döndüğünde, mübarek yüzünün sevinç ve sürurdan ayın ondördü gibi parladığim gördük. O etrafına nur ve huzur saçan bu yüzle şöyle diyordu: "Şimdi ben, sanki onların cesetlerinin akşam üzeri cansız düşeceği yerleri görür gibiyim!"

Müslim ve Beyhekî İbn-i Abbâs'tan şöyle nakleder: "Bana Ömer İbn-il Hattab (radıyallahü anh) söyledi. Şöyleki: "Bedr günü Rasulüllah müşriklere baktı, onların sayısı bin kadar idi. Ashabimn sayısı ise üç yüz on yedi kadar idi. Bu durumda Allah'a yönelip içten ve çok ısrarlı bir dua etti: "Kıbleye dönüp ellerini yukarı kaldırarak niyazda bulundu. O derece ki, bu sırada cübbesi omuzundan yere düşmüştü. Ebû Bekir de gelip cübbesini yerden aldı ve Rasulüllah'ın omuzuna koydu. Sonra Rasulüllah'ı kucakladı ve dedi ki: "Ey Allah'ın Peygamberi, Rabbine olan niyazın yeterlidir. O sana olan vadini, şüphesiz yerine getirecektir."

İşte bunun üzerine aşağıdaki ayet nazil oldu:

"Siz, Rabbinize sığimp ondan yardım istiyordunuz. O da: "Ben size birbiri ardınca bin melek ile yardım edeceğim" diye duanızı kabul buyurmuştu." [8] Gerçekten yüce Allah; onlara birbiri ardınca gönderdiği bin melek ile yardım eylemiştir.

(İbn-i Abbâs, açıklamasına devam ederek diyor ki:) Bu savaşta mesela, önündeki müşriki takip eden bir müslüman, onun izince gider, derken bir darbe işitir, bu darbenin müşrikin tepesine indiğini görür, hatta atlı bir askerin atma hitaben: "Haydi aslanım" diye haykırışim işitir, fakat darbeyi vuranı, atim süreni göremezdi. Önüne baktığında ise müşriki cansız yere serilmiş olarak görürdü. Nitekim ensardan bir adam, bu husustaki gördüklerini Rasuîüllah'a anlattığı zaman, Rasulüllah şöyle buyurmuştur: "Evet, gördüklerin, duydukların haktır ve bunlar üçüncü kat meleklerinin size yardımıdır." Bedr günü müslümanlar düşman askerinden yetmişini öldürdüler, yetmişini de esir aldılar."

İbn-i İshak, İbn-i Cerir, Beyhekî ve Ebû Nuaym İbn-i Abbâs'tan rivayet ederler; o da Gıfar oğullarından bir adamdan nakleder: "Ben ve bir amca oğlum Bedir gününde hazır bulunduk. Biz müşrik idik ve müşrikler safında bulunuyorduk. Fakat biz hangi taraf hezınıete uğrarsa onların malim yağma etmek üzere bir tepede bekliyorduk. Derken bir bulut belirdi. îçinde at kişnemeleri, süvari sesleri vardı, bu gürültü ve haykırışları duyan arkadaşım, orada korkudan can verdi. Ben de helak olayazdım. bir müddet sonra aklım başıma gelmişti."

İbn-i İshak, İbn-i Rahuye (Müsned'inde), İbn-i Cerir, Beyhekî ve Ebû Nuaym; Ebû Useyd el-Sâidî'den naklederler: O gözleri âmâ olduktan sonra demiştir ki: "Şimdi ben, sizlerle Bedir'de olsam, sonra gözlerimde görür olsa? meleklerin çıktığı yeri size gösterebilirdim, göstereceğim yer hususunda hiç bir şek ve şüphemde olmazdı." [9]

Beyhekî İbn-i Abbâs ve Hakim bin Hizam'dan nakleder; "Savaş başlamak üzere idi, Rasulüllah mübarek ellerini semaya kaldırarak Allah'a dua ve niyaz eyledi. Dedi ki: "Allah'ım eğer müşrikler, şu bir avuç muvahhide burada galebe çalacak olursa; şirk iyice yayılır ve senin dinin yok olur."

Bu sırada Ebû Bekir de şöyle diyordu: "Vallahi Allah sana yardım edecek, sana olan vadini yerine getirip senin yüzünü ak eyleyecektir." İşte bu sırada Yüce Allah; müşriklerin tepesine birbiri ardınca bin melek indirmiştir. Rasulüllah da: "Müjde ya Ebû Bekir! İşte ^ibril imdada geldi, başına sarı sarık sarınmış, atimn yularim tutmuş bir vaziyette yerle gök arasında durmaktadır" buyurdu. Vaktaki Cibril yere indi, bir müddet görünmedi göründüğü zamanda toz duman içinde kalmıştı. Sonra gelip müjde verdi: "Ey Allah'ın rasülü, sen dua ettiğin zaman Allah'ın yardımı sana ulaştı" dedi."

Buhârî'nin İbn-i Abbâs'tan olan rivayetinde Rasulüllah'ın şöyle buyurduğu kaydedilmektedir: "Ey Ebû Bekir, İşte Cebrâîl atimn başından tutmuş, harb aletlerini de üzerine almış bir vaziyette geldi!"

Sahihtir kaydıyla Hakim, Beyhekî ve Ebû Nuaym Sehl bin Haniften rivayet ederler: "Biz Bedir'de müşriklerle savaşırken, bazı Fevkalâdelikler gördük: içimizden biri kılıcim bir müşrikin basına doğru sallar, müşrikinde derhal başı düşerdi. Halbuki salladığımız kılıç müşrikin başına ulaşmış olmazdı."

İbn-i İshak ve Beyhekî Ebû Vakıd el-Leysî'den şöyle nakletmiştir: Ben Bedir savaşında müşrikler den. birinin peşine düşer başim uçurmak için kılıcımı sallardım, kılıcım ona ulaşmadığı halde adamın kellesi uçardı. Bundan anladım ki onun kellesini uçuran ben değil, bir başkasıdır."

Ebû Nuaym Ebû Dâre'den nakleder: "Bana kendi kabilem olan Sa'd bin Bekr kabilesinden biri anlattı ve dedi ki: "Ben diğer müşrikler gibi hezınıete uğrayıp kaçıyordum. Önümde iki müşrikin daha kaçmakta olduklarim gördüm. Şunlara yetişeyimde arkadaşlıklarından faydalanayım, diye düşünmüştüm. Ben onun arkasından yetişmeye çıhşırken, o bir çukura sarkıverdi. Ben de arkasından ona yetişiverdim. Fakat bir de ne göreyim, adamın kellesi gövdesinden uçurulmuş! Onun yanında ise hiç bir kimseyi görmedim."

İbn-i Sa'd'in İkrime'den bir rivayeti var. Bunda da şöyle denilmektedir: "Bedir günü, bakardık adamın başı uçmuş, fakat uçuran görünmezdi. Yine adamın elleri kesilmiş, kimin kestiği görülmezdi."

Beyhekî'nin Rubeyyi bin Enes'ten rivayeti ise şöyledir: "Bedir gününde müslümanlar, kendilerinin öldürdükleri ile meleklerin öldürdüklerini fark ederlerdi. Meleklerin öldürdükleri boyunlarimn üst tarafından vurulmuş olurdu ve parmakları üzerinden vurulmuş olurlardı. Vurulan yerlerde de, yanık eseri gibi bir iz bulunurdu."

İbn-i İshak, İbn-i Cerir, Beyhekî ve Ebû Nuaym İbn-i Abbâs'tan şöyle rivayet ederler: "Bedr günü inen melekler beyaz sarıklı, Huneyn savaşında inen melekler ise sarı sarıklı idiler. Fakat Bedr savaşından başka hiç bir savaşta, melekler bilfiil savaşmamışlardır. Diğer savaşlarda bulunmaları, sayıca fazla görünerek düşmana korku verme gibi bir hikmete dayalı idi. Yoksa bilfiil düşmana darbe indirmezlerdi."

Beyhekî ve İbn-i Asâkir, Süheyl bin Amr'in şöyle dediğini haber

vermiştir: "Ben Bedir savaşında bazı beyaz adamlar gördüm: Alaca atlara binmişlerdi. Bilfiil savaşıyorlardı. Hem öldürüyorlar, hem de esir alıyorlardı." (İbn-i Sa'd'ın Huvaytıb bin Abdul-Uzzadan naklettiği bir haberde, bu merkezdedir).

Vâkıdî ve Beyhekî Suhayb'dan rivayet ederler. O da demiştir ki: "Bedir'de nice başlar ve parmaklar uçuruldu. Fakat indirilen darbe x yerlerindeki iz ve yaralardan kan akmıyordu."

Yine Vâkıdî ve Beyhekî İbn-i Abbâs'tan şöyle rivayet ederler: "Imdad-ı ilahi olarak inen meleklerden biri, onların tanıdıkları bir adam suretinde görünür ve müslümana moral verici sözler söylerdi. Derdi ki: "Ben az önce müşriklerin yanına yaklaştım ve onların: "Eğer müslümanlar üzerimize bir hamle yaparlarsa asla yerimizde tutunamayız. Çünkü onlar çok kuvvetli!" diyerek kendi aralarında konuştuklarim duydum. Bu derece zayıf olan müşriklerden sakın korkmayasm!"

İşte bu şekilde müslümanlara moral de veriyorlardı ve bu hususta şu ayet nazil olmuştu:

"O zaman Rabbin meleklere vahyediyordu ki: "Ben7 sizinle beraberim, siz müminleri takviye ve tesbit ediniz; ben inkar edenlerin yüreklerine korku salacağım. Vurun onların boyunlarimn üstüne, vurun onların silah tutan her parmağına!" [10]

Vâkıdî ve Beyhekî Said bin Ebû Hubeyş'den nakleder: O demiştir ki: "Ben Bedir'de esir düştüğüm zaman, vallahi beni insanlardan kimse esir etmedi. Ona: "Peki seni kim esir etti?" derler, o da: Kureyş hezınıete uğrayınca ben de başımın çaresine bakmak üzere kaçıyordum. Arkam­dan uzun boylu ve beyaz bir adam yetişip beni bağlayarak beni hapsetti. Abdurrahman bin Avf geldiği zaman beni bağlı olarak bulmuştur. "Bunu kim bağlayıp esir etti?" diye asker içinde bağırdı. Kimse kendisine "Onu ben esir ettim" diyemedi. O da beni alarak Hazret-i Peygambere götürdü. Hazret-i Peygamber de bana: "Seni kim esir etti?" diye sordu. Ben: "Beni esir edeni tanımıyorum" diye karşılık verdim ve gördüğüm manzarayı söylemek istemedim. Fakat Hazret-i Peygamber şöyle buyurdu: "Seni Allah'ın bize imdad olarak gönderdiği meleklerden biri esir etti!"

Beyhekî ve Ebû Nuaym Ali'den şöyle naklederler: "Bedir günü ensardan biri, Haşim oğullarına mensup birini esir edip getirdi. Esir edilen adam: "Vallahi beni bu adam esir etmedi, beni esir eden kişi alaca ata binmiş, insanların en güzeli güzel yüzlü biri idi. Ben onu şimdi buradakilerin arasında göremiyorum!" dedi.

(Ebû Nuaym'ın kaydına göre bu esir edilen adam, Abbâs idi).

Peygamber efendimiz ise: "Seni esir eden, kerim bir melek idi" buyurdu."

Ahmed, İbn-i Sa'd, İbn-i Cerir ve Ebû Nuaym'ın İbn-i Abbâs'tan rivayetleri ise şöyledir: "Abbâs'i esir olarak tutup getiren Ka'b bin Amr, kısa boylu biri idi. Abbâs ise iri yapılı biri idi. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) dedi ki: "Ey Ka'b sen Abbâs'ı nasıl esir edebildin?" Künyesi Ebûl-Yüsr olan Amr, şu karşılığı verdi: "Ey Allah'ın rasülü, onu esir etmeme bir adam yardım etti, fakat ben o adamı hiç görmüş değilim. Onun şekli şöyle idi." Peygamberimiz de bunun üzerine: "Sana yardım eden kerim bir melektir" buyurdu."

Bir de bu hususta Ebû Nuaym'ın tek başına rivayet ettiği bir haber var. Bu habere göre, İbn-i Abbâs, babası Abbâs'a: "Babacığım, sen güçlü, kuvvetlisin. Ufacık bir adam olan Ebû'l Yüsr, seni nasıl esir etti? Eğer sen isteseydin, onu avcunun içine alıp sıkıverirdin!" demiş.^Abbâs oğlu Abdullah'ın bu sorusuna karşılık: "Ey oğlum böyle söyleme, ben onu o sırada ufacık bir adam olarak değil, handeme dağından daha büyük bir varlık olarak görmüştüm!" demiştir."

Beyhekî Ebû Nuaym Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'dan ve Urve tarikinden şöyle rivayet ederler: "Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimiz yerden bir avuç toprak alıp müşriklerin yüzüne doğru saçtı. Bu büyük bir mucize haline geliverdi. Öyle ki gözlerine toprak gitmedik bir müşrik kalmadı ve hepsi soluğu kaçmakta buldu. Her biri kaçıyor ve gözüne giren toprağı ne edeceğini, nasıl çıkaracağim bilemiyordu. Bu sırada İbn-i Mesud zırhlara bürünmüş bulunan Ebû Cehil'in cesedinin cansız yere düşmüş olduğunu gördü. Üzerinde bir yara da yoktu. [11] Onun herhangi bir yerini kıpırdatmaya gücü yetmiyordu. Kılıcim kellesine indirdi ve başim gövdesinden ayırdı. Boynunda ellerinde ve omuzunda kamçı ile dövülmüş gibi izler gördü. Rasulüllah'a geldiği vakit gördüklerini anlattı. Rasulüllah da: "Bunlar meleklerin darbelerinin izleridir" buyurdu."

Ebû Nuaym Cabir bin Abdullah'dan şöyle rivayet eder: "Bedir günü ben, gökten inen kumların sesini duydum. Sanki tas içine düşüyor gibi ses çıkarıyordu. [12] İki kuvvet karşı karşıya geldiği zaman, Rasulüllah bunları alarak müşriklerin yüzüne saçtı ve bu hususta: "Ey. Muhammed, attığın zaman sen atmadın, fakat Allah attı" ayeti nazil oldu. [13]

İbn-i İshak sahihtir kaydıyla Hakim ve Beyhekî Abdullah bin Salebe'den şu haberi nakletmiştir: "Bedir günü ilk söz edip fetih isteyen Ebû Cehil olmuştur. O şöyle dua etmiştir: "Ey Allah'ım; akrabası ile alakayı kesen, tanınmayan bir şey getiren hangimiz ise, İşte onun belasını ver, onu yarın helak et!"

Ertesi gün Ebû Cehil katledildi ve bu hususta şu ayet indi: "Eğer siz fetih istiyorsanız (ey kafirler), İşte size fetih geldi. (Yenelim derken İşte yenildiniz.)  [14]

Beyhekî Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'dan şöyle rivayet eder: "O gece Allah (c.c.) bir yağmur yağdırdı, aynı yağmur müşrikler için bir bela oldu, müslümanlar içinse bir kolaylık. Müşriklerin yürümesini engelledi, müslümanların yolunu ise kolayca yürünür hale getirdi. Sonra Rasulüllah efendimiz: "İşte burası, yarın onların başlarimn düşeceği yerdir!" buyurdu.

İbn-i Sa'd İkrime'den rivayet eder: "Onlar o gece kaygan bir kumsala indiler, mola verip biraz uyukladılar. Sonra bir güzel yağmur yağdı ve yürüyecekleri yer sertleşip kaya gibi oldu. Onlar da rahatça yürüyüp menzillerine vardılar, İşte bu hususta Cenab-ı Hak, şu ayeti inzal buyurdu:

"O zaman sizi, Allah'tan bir güven olmak üzere hafif bir uyku buruyordu." [15]

Vâkıdî ve Beyhekî Hakim bin Hizam'dan şöyle nakleder: "Biz o gün iki kuvvet karşılaşıp savaştık. Ben gökten yere düşmekte olan bir ses duydum, sanki tas içinde kumlar düşüyordu. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) de bir avuç kum alıp saçtı ve müşrikler hezınıete uğradı."

(Beyhekî'nin diğer bir rivayetinde, Hakim bin Hizam şöyle der: "Rasulüllah bu kumları alıp üzerimize saçtı ve içimizden hiç bir kimse yerinde tutunamadı, hepimiz hezimete uğradık.")

Yine bu iki kaynağın Nevfel bin Muaviye'den tesbit ettikleri rivayet de şöyle: "Biz Bedir günü hezimete uğradığımız zaman, gökten yere ve bir tas üzerine kumlar düşüyormuşçasma şapırtılar duyduk. Sanki arkamıza gökten kumlar yağıyordu. Müthiş korkuya kapılıp kaçmaya koyulduk."

İbn-i İshak ve Beyhekî'nin naklettikleri habere göre, Hubeyb bin Abdurrahman şöyle demiştir: "Dedem Hubeyb Bedirde şiddetli bir darbe almış ve omuzu çökmüş. Rasulüllah efendimiz dedemin üzerine püskürmüş, sonra mübarek eliyle omuzunu sıvayıp yerine iade etmiş. Böylece dedem, hiç darbe almamış gibi iyi olmuştur."

Hâkim Beyhekî ve Ebû Nuaym, Muaz bin Rifaa'dan naklederler. Onun dedesi Mâlik demiştir ki: "Bedirde gözlerimden birisine bir ok isabet etti. Gözüm çıktı. Rasulüllah mübarek tükrüğü ile ilaçlayıp gözümü yerine iade etti ve ayrıca benim için dua buyurdular. Ben, daha sonra gözümde hiç bir rahatsızlık duymadım." [16]

Vâkıdî şöyle bir haber nakletmiştir: Bana Ömer bin Osman el-Hacbî söyledi, ona babası söylemiş, babasına da teyzesi anlatmış ve demiş ki: "Bana Ukkâşe bin Mihsan söjdedi: Bedirde savaşırken elimdeki kılıcım kırıldı. Rasulüllah bana bir değnek verdi, ben bunu elime aldığımda uzunca ve bembeyaz bir kılıç oluverdi ve ben bununla Allah müşrikleri hezimete uğratmcaya kadar savaştım!" Bu kılıç, Ukkâşe vefat edinceye kadar onun yanında kalmıştır." (Bu haberi, Beyhekî ve İbn-i Asâkir de rivayet etmiştir). [17]

Yine Vâkıdî şu haberi nakletmiştir: Bana Üsame bin Zeyd el-Leysi söyledi, ona Davud bin el-Husayn söylemiş, ona da Abdül-Eşhel oğullarından bazı kimseler anlatmış ve demişler ki: "Bedir'de Seleme bin Eslem'in kılıcı kırıldı. Silahsız olarak kenarda dinelip kaldı. Rasulüllah kendisine bir dal verdi ve: "Ey Seleme, bununla durma savaş!" buyurdu. Seleme bu dalı eline aldı, bu dal iyi bir kılıç oldu ve onunla savaştı. Sonra bu kılıcı yınandan hiç eksik etmedi. Ta Ebû Ubeyd köprüsü savaşma kadar. Kendisi burada ki savaşta şehid düşmüştür."

(Bu haberi Beyhekî de vermiştir).

Buhârî ve Müslim Kâtade tarikiyle Enes'ten rivayet eder: "Bedir'de Öldürülen müşriklerin cesetleri kuyuya atıldıktan sonra Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) geldi ve onlara isını isını çağırdı:

- "Ey filanın oğlu filan, Allah'a ve rasülüne itaat etmiş olsaydimz, sevinmiyecek miydiniz? Ben, Allah'ın bana vadettiğini aynen buldum!" dedi. Ömer:

-  "Ey Allah'ın rasülü, cansız bedenler nasil konuşur?" dedi. Rasulüllah da şu karşılığı verdi:

-   "Varlığım  elinde  olan Allah'a yemin  ederim  ki,  benim söylediklerimi sizler onlardan daha iyi duyuyor değilsiniz. Şu kadar var ki, onlar cevap veremezler."

(Katâde der ki: "O sırada Allah onları diriltti ve Rasulüllah'in kendilerine söylediklerini onlara duyurdu. Bunu da onlara bir azarlama, azap, hasret ve pişmanlık olsun diye yapmıştır.") [18]

Vâkıdî ve Beyhekî Zükri'den rivayet eder; o şöyle demiştir: "Bedir günü Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurmuştur ki: "Allah'ım Nevfel bin Huveylid'in hakkından geliver. Bizi onun şerrinden kurtar! [19]. Sonra ashabına dönmüş: "Nevfel bin Huveylid'in akıbeti hakkında bilgisi olan yok mudur?" diye sormuş. Ali şu cevabı vermiş: "Ey Allah'ın rasülü, onu ben katlettim!" Bunun üzerine Rasulüllah: "Allahü Ekber" diyerek tekbir getirmiş ve: "Benim duamı kabul buyuran Allah'a hamdolsun!" diyerek hamdü senada bulunmuştur." [20]

Bukari ve Müslim İbn-i Mesud'dan şöyle rivayet eder: "Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), Kabe yakimnda namazını kılıyordu. Kureyş'ten pek çokları da orada idi. Dediler ki: "Şimdi hanginiz gidip te filancaların kestiği devenin işkembe ve sairesini getirip namazını kılmakta olan Muhammed'in üzerine koyacak? Tam secdesine vardığı zaman onu iki omuzu üzerine korsunuz!" Onların bu sözü üzerine kavmin en şakisi (yani Ukbe bin Ebû Muayt) kalkıp gitti, o pisliği getirerek Rasulüllah'ın iki omuzu üzerine koydu. Peygamber efendimiz, vardığı secdesinde öylece kaldı. Müşrikler müthiş gülüştüler. Hatta birbirlerinin üzerine devrildiler. Gülmekten nerede ise bayılacaklardı. Birisi koşup Fatıma'ya haber verdi. O bu sırada gencecik bir kızcağız idi, koşarak geldi ve babasının üzerindeki pisliği alıp attı. Kureyşe dönerek ağır sözler söyledi. Peygamber efendimizde namazını bitirdi ve: "Allah'ım Kureyşin hakkından sen gel1' diyerek onlara için beddua etti ve bunu üç defa tekrar eyledi. Sonra isınılerini saymaya başladı: "Allah'ım Anar bin Hişam'ın (yani Ebû Cehil'in) hakkından sen gel! Ukbe bin Rabia'nın, Şeybe bin Rabia'nın, Velid bin Utbe'nin, Ümeyye bin Halefin, Utbe bin Ebû Muayt'ın, Amâre bin Velîd'in de hakkından gel!" diyerek bedduasını uzattı."

İbn-i Mesud der ki: "İşte bu adamlar, Bedir1 de can vermişlerdir." Ahmed ve Beyhekî İbn-i Abbâs'tan rivayet ederler: "Bedir'de Kureyş hezınıete uğrayıpta savaş bittiğinde Raüslullah'a denildi ki: "Şimdi Kureyşin ticaret kervanim vurmalısın, onları koruyacak bir kuvvet de kalmamıştır." Amcası Abbâs bağlar içinde esir ve habs olunduğu yerden şöyle bağırdı: "Hayır bu doğru olmaz." Peygamberimiz sordu: "Niçin ya Abbâs?" O şöyle cevap verdi: "Çünkü Allah sana iki taifeden birini vadetti. Sana vadettiğini de yerine getirmiş bulunuyor!"

Beyhekî Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'dan rivayet eder: O ve Urve demişler ki: "Bedir günü Allah münafıkları ve müşrikleri perişan etti. Medine'de ne kadar münafık ve yahudi varsa, hepsi Bedir zaferi sebebiyle boyun eğdi. Bedir günü, fürkan günü idi, yani Allah bugünde şirk ile imanın farkim gayet açık olarak ortaya koydu. Yahudiler: "Biz Muhammed'in Tevrat'ta sıfatlarim okuduğumuz hak Peygamber olduğunda, kesin kanaate varmış bulunuyoruz. Artık her ne zaman sancak açsa, zafer mutlaka onun olacaktır" demeye başladılar."[21]

Beyhekî Atiyye el-Ufi'den şu haberi nakletmiştir: "Ben Ebû Said el-Hudri'ye: "Elif lâm mîm. Rumlar yenildi. Yakın bir yerde" ayetinden sual ettim. O da dedi ki: "İranlılar Bizanslılarla çarpışmış, İranlılır Bizanslılara galip gelmişti. Sonra Bizanslılar İranlılara galip geldiler. Bundan sonra biz, Bedir de Arap müşrikleri ile karşılaştık ve onlara karşı büyük bir üstünlük kazandık. Hem bizını müşriklere karşı zaferimiz, hem de kitab ehli olan Bizanslıların, ateşperest olan İranlılara karşı kazandıkları zafer sebebiyle, sevinip mesrur olduk. İşte Yüce Allah'ın kitabındaki: "O gün müminler sevinirler. Allah'ın yardımı ile. Allah dilediğine yardım eder. O galiptir merhamet edendir" [22] ayeti, bizlere bunu haber vermektedir."

İbn-i Sa'd İkrime'den şu haberi nakletmiştir: "Bedr günü Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) çadırında idi. Bir ara şöyle buyurdu: "Ey müslümanlar genişliği göklerle yerler kadar olan cennete koşunuz! Bu cennet Allah'ın muttaki kulları için hazırlanmıştır." Umeyr bin Himam da: "Güzel, güzel" dedi. Peygamberimiz ona niçin böyle söylediğini sordu.   O   da:   "Cennet   ehli   olmayı   ümid   ettiğim   için"   dedi.

Peygamberimiz de: "Sen cennet ehli olanlardansın" buyurdu. Umeyr bu sırada bir kaç hurma çıkarıp yemeye başladı, sonra: "Bu hurmaları yeyinceye kadar geçecek olan zaman,jgerçekten uzun bir zamandır" dedi ve hurmaları atarak savaşa girişti. Öylesine savaştı ki, sonunda şehid düştü."

Ebû Nuaym sahih bir senedle İbn-i Abbâs'tan nakleder; Ukbe bin Ebû Muayt, Peygamber'i (sallallahü aleyhi ve sellem) yemeğe çağırdı, Peygamberimiz ise ona: "Sen şehadet getirip müslüman olmadıkça, ben senin yemeğini yemem!" buyurdu, Ukbe de bu hususta şehadet getirdi. Bir dostu ile karşılaştığı zaman dostu kendisine darıldı. O da dostuna dedi ki: "Kureyşin beni hoş görmesi için ne yapmam gerekir?" Dostu şu aklı verdi: "Muhammed'in gidip yüzüne alenen tükürürsün, bu da Kureyşe malum olur. Bu şekilde seni mazur görürler." Ukbe de ona uyarak böyle yaptı. Peygamberimiz de hem yüzünü sildi, hem de ona şu şekilde tehdit savurdu: "Ey Ukbe! Eğer seni Mekke dışında bulacak olursam, muhakkak bu suçuna karşılık seni öldürürüm!"

İşte onlar müslümanlarla savaşmak üzere Bedir'e çıktığı zaman, Ukbe korktuğu için çıkmak istemedi. Kureyş kendisine: "Peşinden kimsenin yetişemeyeceği kırmızı tüylü deveye binersin! Şayet bir hezınıet yüz gösterecek olursa, onunla kuş gibi uçarsın!" dedi. O da buna kanarak Bedir'e geldi. Müşrikler hezimete uğrayınca, devesini araziye sürerek kaçıp kurtulmak istedi. Fakat devesi çamura saplandı. Yakalanıp idam edildi."

İbn-i İshak ve Beyhekî Zühri'den naklederler. O demiştir ki: " Bedirde esir edilenler arasında Abbâs da vardı.Esir düştüğü zaman Abbâs, Rasulüllah'a dedi ki: "Benim fidye verecek malım yoktur!" Peygamberimiz de kendisine: "Peki Ümmü Fadl ile birlikte gömdüğü­nüz altınlar nerede? Üstelik gömerken ona: "Eğer bu seferimde bana bir şey olursa, bu mal sana, oğullarım Fadl, Abdullah ve Kusem'e yeter" demedin mi?" dedi. O da: "Vallahi bunu Ümmü Fadl ile benden başkası bilmiyordu. Ben biliyorum ki sen şüphesiz Allah'ın Rasülüsün!" demiştir."

(Bunu Hakim İbn-i İshak tarikiyle Âişe'den rivayet etmiş ve sahih olduğunu söylemiştir. Ayrıca Ebû Nuaym'da rivayet etmiştir.)

İbn-i Sa'd ve Beyhekî Abdullah bin Hâris'ten şöyle naklederler: "Nevfel bin Haris Bedir'de esir düştüğü zaman, Rasulüllah ona: "Fidye vererek kendini kurtar ey Nevfel" dedi. O da: "Benim fidye verecek bir şeyim yok ki" dedi. Peygamberimiz bu sefer kendisine: "Ey Nevfel Cidde'deki malın ile fidye vererek canim kurtar!" buyurdu. O da bunun üzerine: "Ben şehadet ederim ki sen, Allah'ın Rasülüsün!" dedi ve fidyesini vererek kendisini kurtardı."

İbn-i İshak, İbn-i Sa'd, İbn-i Cerir, Hâkim, Beyhekî ve Ebû Nuaym şu haberi nakletmişlerdir: "İbn-i Abbâs dedi: Bana Ebû Rafi şöyle anlattı.

Biz Abbâs ailesi fertleri olarak Islamı kabul ettik fakat bunu insanlardan gizlemiştik. Ben Abbâs'ın bir hizmetçisi idim. Kureyş Bedir günü Rasulüllah'ın üzerine yürüdüğü zaman, merakla gelecek haberleri bekleştik. Derken el-Hudaa kabilesine mensup Cüseyman bir haber getirdi. Biz bu habere son derece sevindik. Çünkü bu habere göre Rasulüllah müşriklere karşı büyük bir zafer kazanmıştı. Ben zemzem kuyusu yanında oturuyordum. Yanımda Ümmü Fadl da vardı. Derken habis Ebû Leheb, çok kötü bir şekilde ve ayaklarim yerde sürüyerek oradan geçiyordu. Aldığı haberden müthiş sarsıldığı her halinden belli idi. Hücrenin ipi üzerine oturdu. Bu sırada kendisine: "tşte Ebû Süfyan (doğrusu Süfyan bin Haris olacak) geldi" dediler ve insanlar onun başına toplandı. Ebû Leheb de onun yanına giderek genişçe haber almak istedi. O da dedi ki: "Vallahi bu savaşa benim aklım ermedi. Sanki müslümanlara omuzumuzu uzattık, onlar da istedikleri şekilde vurdular, kırdılar. Ben bizden hiç kimseyi iyi savaşmadı diyerek ayıplayacak değilim. Çünkü iyi savaşamazlardı, zaten biz bu savaşta öyle adamlarla karşılaştık ki; alaca atlara binmiş bu beyaz adamlar, önlerinde hiç bir engel tanımıyorlardı."

O böyle söylerken ben ileri atılıp: "Vallahi o senin gördüklerin meleklerdir" dedim, Ebû Leheb kalktı ayaklarım sürüyerek gitti. Allah kendisine bir kara kızıl hastalığı verdi. Yedi gün sonra ölüp gitti, iki oğlu kendisini vefat ettiği odada kokuncaya kadar terketti. Kureyş bu hastalıktan vebadan korkar gibi korkardı. Onlarda \m sebebden dolayı babalarimn ölüsünü yaklaşmak istememişlerdi. Kureyş'ten biri kendilerine hitaben: "Yazıklar olsun size, babanızın cesedini kokuncaya kadar evinde bırakmış olmaktan utanmıyormusunuz?" diye çıkıştı. Onlar da: "Biz onun hastalığimn bize geçmesinden korkuyoruz" dediler. O da bunlara dedi ki: "Haydin beraber gidelim ben bu hususta size yardımcı olayım." Üçü birlikte gittiler. Sa'dece uzaktan onun üzerine su atarak yıkamaya çalıştılar, sonra cesedini yüklenip Mekke'nin yukarı taraflarında bir duvar dibine koydular. Sonra taşlar atarak üzerini kapattılar ve böylece onu gömmüş oldular."

Buhârî ve Müslim Urve'den nakleder. O şöyle demiştir: "Ebû Leheb Süveybe'yi azat etmişti (Çünkü o, Rasulüllah'ın pazartesi günü doğumunu müjdelemişti.) Ölümünden sonra yakınlarından bazıları, kendisini rüyada kötü bir vaziyette gördü ve: "Akıbetin nasıldır?" diye sordu. O da şu karşılığı verdi: "Sizden ayrıldıktan sonra rahat diye bir şey görmedim. Sa'dece şu iki parmak arasından (bunu derken baş parmak ile şehadet parmağı arasına işaret etmiş), Süveybe'yi azat ettiğim için bana su veriliyor, onu içiyorum."

Beyhekî Vâkıdî'den şöyle nakletmiştir: "Dediler ki: Kinane'li Kubâs bin Eşyem, Bediri şöyle anlatırdı: "Bedir'de ben müşriklerle beraberdim. Muhammed'in (sallallahü aleyhi ve sellem) ashabimn azlığına bakar, birde bizimkilerin asker ve atlarimn çokluğuna bakardım. Derken kaçanlarla beraber ben de kaçmaya başladım ve dedim ki: "Herhalde bu durumda, yalnız kadınlar kaçmayı düşünmüş olabilirdi." Fakat Hendek savaşından sonra müslümanlık için benim içime bir sevgi düştü. Medine'ye gidip Hazret-i Peygamber'in huzurunda müslüman oldum. Vardığımda önce ona selam vermiştim. O da bana derhal dedi ki: "Ey Kubâs Bedir'de: Şu durumda ancak kadınlar kaçmayı düşünmüş olabilir" diyen sendin değil mi?" Ben bunun üzerine derhal şehadet getirip: "Hiç şüphesiz sen Allah'ın Rasülüsün" dedim ve "Ey Allah'ın Rasülü, ben o sözü hiç bir kimseye söylemiş değildim. Hatta öyle bir sözde dudaklarımı dahi kıpırdatmış değilim. Ben onu Sa'dece içimden kendi kendime söylemiştim. Bunu sana bildiren hiç şüphesiz Allah'tır. Eğer sen gerçekten Peygamber olmasaydın, bu sana bildirilmiş olmazdı" diyerek durumu ve duygularımı dile getirdim. O da bana Islamı güzelce arz etti, ben de müslüman oldum."

Taberânî Ebân bin Selmân'dan o da babası Selmân'dan şöyle nakleder: "Kubâs bin Eşyem'in müslüman oluşu şöyledir: Araptan bazıları ona gelip dediler ki: "Muhammed insanları bizını dinimizden başka bir dine çağırıyor." O da kalkıp Peygambere gitti. Peygamber kendisine: "Otur ya Kubâs" dedi. O da çok kederli bir vaziyette oturdu. Hazret-i Peygamber: "Ey Kubâs, Bedir günü: "Kureyşin kadınları çıkSa'da Muhammed'in üzerine yürüse, onları geri çevirirdi!" diye konuşan sen misin?" dedi. Kubâs şu karşılığı verdi: "Seni hak Peygamber olarak gönderen Allah'a yemin ederim ki, ben bunu iki dudağımdan dışarı çıkarmış değilim! Sa'dece içimden kendi kendime söylemiştim" dedi ve: "Şimdi ben Allah'tan başka ilah olmadığına, Onun varlığına, birliğine, hiç bir ortağı olmadığına; senin de Allah'ın elçisi olduğuna bütün varlığımla şehadet ederim! Senin getirdiğin dinin hak din olduğuna da şahadet ederim" diyerek şahadet getirip müslüman oldu."

Beyhekî Taberânî ve Ebû Nuaym Mûsa bin Ukbe'den ve Urve bin Zübeyr'den şöyle bir haber nakletmişlerdir: "Bedir günü, müşriklerin öncüsü Mekke'ye varıp acı haberi ulaştırınca, Safvan bin Ümeyye yanına gelen Ümeyr bin Vehb'e karşı şöyle demiştir: "Bedir de bu kadar kurban verdikten sonra yaşamak ne kadar çirkin bir şey." Ümeyr: "Evet" dedi ve şunları ekledi: "Vallahi, bundan böyle yaşamakta hiç bir hayır yoktur. Eğer benim karşılığı bulunmayan bunca borcum bulunmasa, bir de çoluk çocuk derdi bulunmasa, gider tek başıma Muhammed'i haklardım! Yok eğer makSa'dımı gerçekleştireni eden ele geçecek olursam, kendime göre mevcut olan mazeretimi ileri sürer, "Esir düşen oğlum için gelmiştim" der ellerinden kurtulurdum" dedi. Safvan onun bu sözlerine çok sevindi ve: "Ey Ümeyr, hiç merak etme. Ben senin bütün borçlarim ödemeye, çoluk' çocuğuna da kendi çoluk çocuğum gibi bakmaya hazırım! Yeter ki sen sözünün eri ol!" dedi. Safvan'ın samimiyetine inanan Ümeyr bunu kabul etti. Safvan kendisini hazırlayıp yola çıkardı. Ayrılırlarken Ümeyr Safvan'a şu tenbihte bulundu: "Bir müddet bunu hiç bir kimseye söyleme."

Bu şekilde yola çıkan Ümeyr Medine'ye vardı, Mescidin kapısı önüne indi. Binitini bağlayıp kılıcım eline aldı, doğruca Rasulüllah'ın yanına gitti. Rasulüllah'ın yanına Ömer bin Hattab (radıyallahü anh) ile birlikte geldi. Rasulüllah efendimiz Ömer'e: "Sen geri dur" buyurdu ve "Ey Umeyr, gelişinin sebebi nedir?" buyurdu. Umeyr: "Sizin yanimzdaki esirimle ilgili olarak geldim" dedi. Peygamberimiz: "Peki, Kabe'nin Hıcır tarafında Safvan ile vardığın anlaşma ne idi? Borcuna ve ev halkına kefil olması üzerine, beni öldüreceğine dair ona söz vermedin mi? Fakat Allah asla buna imkan vermeyecektir!" buyurdu. Ümeyr de:

"Bunu sana şüphesiz Allah haber verdi. Ben Allah'a ve onun Rasülüne iman ettim" dedi ve müslüman oldu.

Beyhekî Cübeyr bin Mut'im'den şöyle nakleder: "Bedir günü Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurmuştur ki: "Şimdi eğer Mut'im sağ olsa da bana, şu esirlerin serbest bırakılmasını istese idi; onun hatırı için bunları serbest bırakırdım!"

Süfyan-ı Sevri der ki: "Mut'im'in Rasulüllah üzerinde bir iyiliği vardı, Rasulüllah da onun bu iyiliğini karşılamayı çok isterdi. İşte bu sebeble böyle buyurmuştu." [23] Bu bölümde, Bedir gazvesi sebebiyle vukua gelen bir çok mucize ve alameti zikretmiş bulunuyoruz. Okuyucular dikkatle okuyup teemmül ettikleri takdirde, kolaylıkla bunun farkına varabilirler. Bir de bu bölümde Allâme Sübkî ile Zemahşeri'nin birer tevcihleri var. Faydah olur ümidiyle onları da buraya aktaralım. Onlar bu tevcihleri, ya kendilerine yöneltilen bir soruya, ya da takdir ve farz olunan bir soruya cevap olarak vermişlerdir. Şöyle ki:

Allâme Sübkî'ye soruldu ve denildi ki: "Meleklerin Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ile beraber savaş m alarındaki nikmet nedir? Halbuki Cibril, kanadındaki tüylerden birinin ucuyla kafirleri def etmeye kadir bulunmaktadır. Acaba bu husustaki cevabimz nedir?

Sübkî, buna şöyle cevap vermiştir:

"Bunun bazı veya bir çok hikmetleri olabilir. Bize göre bunun hikmeti; yapılan işin ve kazanılan zaferin Peygamber'e ve ashabına verilmesini irade etmek ve melekleri harplerde adet olduğu veçhile imdad kuvvetleri şeklinde göstermek içindir ve bunda gayet açık olarak sebeblere ve Allah'ın kulları hakkında icra buyurduğu ilahi kanuna da, tam bir riayet vardır. Her ne kadar hepsinin faili, Allah sübhânehü hazretleri ise de..."[24]

Allâme Zemahşeri de diyor ki: "Eğer dersen ve sorarsan ki: "Şanı yüce Allah Yasin suresinin 28. ayetinde: "Ondan (yani Habib-i Neccar'dan) sonra biz, kavminin üzerine gökten bir ordu indirmedik, indirici de değildik" buyurmaktadır.

Halbuki Bedir ve Hendek savaşında gökten ordular indirmiştir. Bunlar hem tarihen hem de Kuran'daki ayetlerlede sabittir. Nitekim Hendek savaşıyla ilgili olarak Ahzab suresinin 9. ayetinde:

"Hani bir zaman size ordular gelmişti de biz onların üstüne bir rüzgar ve sizin görmediğiniz ordular göndermiştik" buyurulmaktadır.

Yine ilgili bazı ayetlerde: "Ben size birbiri ardınca bin melek ile yardım edeceğim" [25]

"O zaman sen mü'ıninlere: "Rabbinizin size indirilmiş üç bin melek ile yardım etmesi size yetmez mi?" diyordun." [26]

"Eğer sabreder Allah'tan korkarsanız, onlar şu dakikada üzerinize gelseler, Rabbiniz de size, nişanlı beş bin melek ile yardım eder" buyurulmaktadır. [27] Acaba sizin bu husutaki cevabimz ne olacaktır?"

Buna cevap olarak ben derim ki: "Evet böyle bir yardım için bir tek melek göndermek de yeterli idi. Nitekim Lut kavminin şehirleri, Cibril'in kanadındaki tüylerden birinin ucu ile helak olmuştur. Semud kavminin ülkesi, Salih Peygamberin kavmi de bir sayha ile yerle bir edilmiştir. Fakat Allah'ın büyük lütfü ve fadlıdır ki, Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)'i, büyük ve Ülül-Azm olan Peygamberlerin hepsinden üstün kılmıştır. Hiç, Peygamber olmayan Habibü'n-Neccar'ın lafı veya kıyası mı olur? Evet Yüce Allah, Rasülü Muhammed Mustafa'yı» pek çok izzet veya keramet sebepleriyle şereflendirip taçlandırmıştır, İşte bu cümleden olmak üzere ve O'na semavi bir imdad olarak Allah; meleklerini indirmiştir ve bununla demek istemiştir ki: "Habibim, biz 1 ondan sonra kavminin üzerine gökten bir ordu (melekleri) indirmedik. İndirici de değildik. Zira kendilerine bir imdad olmak üzere gökten melekler indirmek çok büyük işlerin başında gelir ve buna herkes ehil olamaz. Ancak senin gibi birisi için olunca, bu müstesnadır. Sana ilahi bir imdadımız olmak üzere melekleri indirdik. Çünkü sen buna ehil bulunuyordun."[28]

Gatafân Gazvesinde Görülen Bazı Mucizeler

Vâkıdî der ki: Bana Muhammed bin Ziyad söyledi, ona da Zeyd bin Ebû Attâb söylemiş. Ona Dahhâk bin Osman, ona Abdurrahmân bin Muhammed Ebû Bekir ve daha başkaları anlatmış. Şöyle ki: "Gatafân-dan bazı kimselerin Zîemerr denilen yerde toplandıkları ve Medine'nin yakınlarına baskın düzenlemek üzere bulundukları, Rasulullah efendi­mize haber verildi. Du'sûr bin Haris adındaki savaşçı bir adamın ela onlara katıldığı bildirildi. Rasulullah da derhal dört yüz elli kadar asker alarak yola çıktı. Bunlardan bazıları da atlı idi. Düşmanın toplandığı yere varınca Gatafânlılar kaçışıp bir dağın zirvesine sığındılar.

Rasulüllah ve askeri Zîemerr denilen yere geldiklerinde çok yağmur yağdı. Bu sırada haceti için giden Rasulüllah da hayli ıslandı. Bulunduğu yer, ashabına hayli uzaktı. Burada (Zîemerr vadisinin'ilerisinde) ıslanan elbisesini çıkarıp kuruması için bir ağacın üzerine serdi. Kendisi de ağacın altına uzandı. Gatafânlı ârâbîler de bu durumu gözetmekte idiler. Cesaretine güvendikleri Du'sûr'a hitaben: "Haydi fırsat bu fırsat! Muhammed ashabından uzakta tek başına kaldı. Onlara çağırsa da duyuramaz. Derhal gidip onu öldürmelisin!" dediler ve onu kışkırttılar. Du'sûr'da kılıcim alarak yürüdü, Peygamberimizin yanına gelip başı ucunda dikildi ve: "Söyle bakalım ey Muhammed! Şimdi seni benim elimden kim kurtaracak?" diye haykırdı. Peygamberi­miz de kendisine: "Allah" diyerek karşılık verdi. Derhal Cibril gelip Du'sûr'un göğs'üne bir darbe indirdi, kılıcı elinden fırlayıp gitti. Onun kılıcim eline alan Peygamberimiz, onun başucuna dikilerek: "Şimdi sen söyle bakalım, benim elimden seni kim kurtaracak?" buyurdu. Du'sûr: "Hiç kimse kurtaramaz ya Muhammed" dedi ve: "Allah'tan başka ilah olmadığına, Muhammed'in de onun kulu ve rasulü olduğuna" şehadet getirerek, orada müslüman oldu ve bir daha Peygamberin karşısına çıkmayacağına, Peygamber aleyhinde kuvvet toplamayacağına da kesin söz verdi. Peygamber efendimiz de, kendisini affedip kılıcım kendi eline teslim eyledi. Giderken dönüp arkasına baktı ve Peygamberimize hitaben: "Vallahi sen benden çok hayırlısın" dedi. Peygamberimiz de kendisine şu karşılığı verdi: "Elbette ben, bir Peygamber olarak buna senden daha layık bulunuyorum!"

Du'sûr kılıcı elinde ve müslüman olmuş vaziyette Gatafânlılann yanına gitti. Arkadaşları kendisine: "Hani, senin dediğin ne oldu, ne yaptın?" dediler. O da: "Vallahi ben, dediğimi yapmakta kararlı idim. Fakat baktım uzun boylu ve beyaz bir adam, göğsüme bir darbe indirdi. Ben kendimi sırtüstü yerde buldum. Bildim ki, o bir melektir ve Muhammed'e yardıma gelmiştir. Ben de bunun üzerine Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna şehadet getirerek müslüman oldum. Sizleri de müslümanlığa davet ediyorum" dedi ve bu davetine devam etti. Cenab-ı Hak da bu olay üzerine şu ayetini inzal buyurdu:

"Ey iman edenler! Allah'ın size olan nimetini hatırlayın: Hani bir topluluk size ei uzatmaya yeltenmişti de Allah onların ellerini sizden çekmişti. Allah'tan korkunuz! Bütün mü'ıninler Allah'a dayansınlar." [29] (Bu haberi Beyhekî de nakletmıştir ve demiştir ki: Buna benzer bir olay, Zâtür-Rıkâ gazvesi ile ilgili olarak da hikaye edilmiştir. Eğer bunu Gatafân gazvesiyle ilgili olarak rivayet eden El-Vâkıdî, güzelce hatırında tutarak hatasız olarak rivayet etmişse; bu takdirde olay her iki yerde de vukua gelmiş demektir.) [30]

Nadir Oğulları Gazvesestde Vukua Gelen Bazı Mucizeler

Nadir oğulları gazvesinde, onların yerlerinden sürülmesi olayı ve daha başka şeyler gerçekleşmiştir. Yâkûb bin Süfyân'ın Ebû Salih'ten, Akîl'den onun da İbn-i Şihab'dan rivayeti şöyledir: Nadir oğulları Yahudilerden bir taifedir ve bu olay Bedir savaşından altı ay sonra olmuştur. [31] Rasulüllah onları bir müddet muhasara altında tuttu, sonra onlar yurtlarından ayrılmayı ve ayrılırlarken de ancak develerinin götürebildiği kadar eşya götürme şartim kabul ettiler. Andlaşmada silahlarim bırakma şartı da vardı. Bunun için silahlarim götüremediler. Rasulüllah onları Şam tarafına sürmüş onlarda en kıymetli eşyalarim alarak (altı yüz deve yükü mal ile) yurtlarından ayrılmışlardı. Cenabı Hak bu hususta aşağıda meali sunulan ayetlerini inzal buyurmuştur:

"Göklerde ve yerde ne varsa hepsi Allah'ı teşbih etmiştir. Ehl-i Kitab'dan inkar edenleri ilk sürgünde yurdundan o çıkardı," [32] Ebû Dâvud ve Beyhekî Abdurrahman bin Kab'dan şu haberi nakletmiştir: "Nadir oğullarına ait olan hurmalık, onlarla olan gazveden sonra Rasulüllah'a has idi. Cenabı Hak onu yalnız Rasüllullah'ın olmak üzere verdi ve şöyle buyurdu:

"Allah'ın onlardan Peygamberine verdiği ganimetlere gelince, siz onun üzerine ne at, ne de deve sürmediniz." [33]

Yani dövüşüp savaşmadan onu Peygamberine vermiştir. Peygam­berimiz bu ganimetlerin çoğunu Mekke'li muhacirlere verdi ve onlar arasında taksını eyledi. Ensardan ise Sa'dece iki kişiye verdi, başkaları­na vermedi. Bu iki kişi ise oldukça fakir ve muhtaç idiler. Kalanı ise onun, halen Fatıma evlatlarimn elinde bulunan Sa'dakasıdır."

Buhârî ve Müslim Ömer İbn-il Hattab'dan şöyle rivayet eder: "Nadir oğullarından ganimet olarak ele geçen mallar, Sa'dece Allah'ın rasülüne ait idi? Bu mallar herhangi bir savaş ya da dövüş yapmaksızın ele geçirildi ve bunda başkalarimn hissesi ve hakkı bulunmamakta idi. Bunun tasarrufu da Rasulüllah'a ait bulunuyordu. O bu maldan kendi ailesinin bir senelik nafakasını ayırır, kalanı ile ordusunun binit ve silah masrafim karşılardı. Yani Allah yolunda harcardı."

Beyhekî ve Ebû Nuaym Mûsa bin Ukbe tarikiyle Zükri'den rivayet eder: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Kilâb kabilesinden öldürülen iki adamın diyetini (kan parasını) ödemek üzere, kendileri ile andlaşma yaptığı Beni Nadir'in yardımim istemek üzere onların yurduna gitmişti. Meseleyi kendilerine açtığı zaman onlar Peygamberimize: "Önce otur biraz istirahat et. Sonra yemeğimizi ye! Daha sonra da işini görür gidersin" dediler. Peygamberimiz de bunun üzerine arkadaşları ile birlikte bir duvarın gölgesine oturdu, onları beklemeye başladı. Onlar ise tenhaya çekilip şeytan ile iş birliği ypmaya başladılar. Peygamberi­mizi nasıl öldürebileceklerini konuşup bir karara varmak istediler. İçlerinden biri dedi ki: "Madem ki bunun bir daha ele geçmeyecek bir fırsat olduğunu söylüyorsunuz. O halde ben onun gölgelenmekte olduğu duvarın üzerine çıkar, oradan onun üzerine bir taş bırakırım, böylece o da ölüp gider!"

Şanı Yüce Allah onların bu kurdukları tuzağı derhal habibine vahyederek bildirdi. Peygamber efendimiz de derhal oradan uzaklaştı ve bu hususta Kur'an'ın şu ayeti nazil oldu:

"Ey iman edenler, Allah'ın size olan nimetini hatırlayın: Hani bir topluluk size bir el uzatmağa yeltenmişti de Allah onların ellerini sizden çekmişti." [34]

Onların hiyanetini Allah Rasülüne bildirince yurtlarından ayrılmaları için Peygamberimiz onlara emir verdi. Münafıklar bu emri işitince, kendilerinin kardeşleri ve dostları bulunan Nadir oğullarına haber salıp: "Sakın yurtlarimzdan ayrılmayimz! Bizler sizlerle berabe­riz, sizi sonuna kadar desteklemeye kararlıyız! Şayet Muhammed sizinle savaşacak olursa, biz de sizinle beraberiz. Ölümüz de, dirimiz de hep sizinle beraber olacaktır. Eğer sizi yurdunuzdan sürecek olursa, biz de sizinle beraber çıkarız" dediler. Nadir oğulları, münafıkların bu sözüne itimat ederek sunardılar, kendilerinin Peygambere üstün geleceği vehmine kapılarak: "Vallahi biz yurdumuzdan çıkmayız, eğer bizimle harb etmek istersen, biz de seninle kıyasıya harb ederiz!" diye bağrıştılar. Peygamberimiz de bunun üzerine onları muhasara altına aldı. Evlerini yıkmaya, hurmalıklarim kesip yakmaya başladı. Onlar ve onlara yardım vadinde bulunan münafıklar ise, hiç birşey yapamadılar. Allah onların kalplerine büyük bir korku bıraktı ve onların ellerini müslümanların üzerinden çekti. Nadir oğulları münafıkların yardımın­dan iyice ümid kesince, Peygamberimizin kendilerine olan teklifini kabul ettiler. Bu teklif onların yurtlarim terketmeleri idi. Onlar da: Daha önce de kendilerine teklif edildiği gibi, silahlarim bırakarak, develerinin götürebildiği kadar istedikleri eşya ve malı develerine yükleyerek yurdlarından ayrıldılar."

El-Vâkıdî der ki: Bana İbrahim bin Cafer babasından naklen şöyle nakletmiştir: "Medine'nin bir mahallesinde oturmakta olan Nadir oğul­ları yurtlarından ayrıldıktan sonra, Amr bin Sa'dâ; buraya gelip etrafı dolaşmaya başladı. Her tarafı harabeye dönmüş bir vaziyette görüp çok üzüldü. Kureyza Oğullarına gelip dedi ki: "Vallahi bugün gördüklerim­den dona kaldım! Kardeşlerimiz olan Nadir oğulları, nice şeref ve izzete, akıl ve kuvvete eriştikten sonra, mallarım arkada bırakarak tam bir zillet içinde yurtlarından sürülmüş bulunuyorlar. Tevrat hiç bir kavmi, "Allah a yarar bir halleri olduğu müddetçe" böyle bir sürgüne maruz bırakmamıştır. Şimdiki bu durumdan ibret almamız gerekir. Geliniz sizler bana itaat ediniz de hep beraber Muhammed'e gidip ittiba edelim! Allah'a yemin ederim ki, Onun hak Peygamber olduğunu sizler de bilmektesiniz. Hem bizını iki büyük din adamımız olan İbn-i Heybân ile İbn-i Cüvâs; Kudüs'ten geldikten sonra Muhammed'in zuhurunu beklediklerini söylemediler mi? Aynı zamanda bunlar, ölümlerinden evvel bize, Muhammed'e uymamız hakkında vasiyet dahi etmediler mi? Hatta üstelik kendilerinin selamlarim dahi Muhammed'e ulaştırmak üzere bizlere emanet eylemediler mi? Şimdi bu iki büyük zatın kabirleri burada değil midir? Niçin bunları nazarı itibara almıyalım?"

Beni Kurayzadan Zübeyr bin Bata bize şöyle dedi: "Ben onun sıfatım Bata'nın Tevrat'ında okumuştum. Bu sırada Ka'b bin Esed ona şu sözü yöneltti: "Madem Onun sıfatim Mûsa'ya inen Tevrat'ta okudun, o halde niçin gidip ona tabi olmuyorsun?" Zübeyr bin Bata ise şu karşılığı verdi: "Gidip ona uymama engel olan sensin!" Ka'b'da dedi ki: "Neden? Ben seninle onun arasına asla girmiş değilim!" Zübeyr bu sefer de şöyle konuştu: "Bizim işlerimizi ve anlaşmalarımızı bilen ve yürüten sensin. Eğer ona tabi olursan, senin izince biz de ona tabi oluruz." İşte bu sırada Amr bin Şada da işe karışıp Ka'b ile ileri geri hayli kelam ettiler. Fakat Ka'b'ı bir türlü ikna edemediler. Ka'b'ın bu husustaki en son söylediği şunlar olmuştur:

"Benim Muhammed hakkında bu söylediklerimden başka bir söyleyeceğim yoktur! Sizler ne derseniz deyiniz, benim Muhammed'e gidip tabi olmayı, bir türlü nefsını hoş karşılamıyor!"

(Bu haberi böylece Beyhekî ve Ebû Nuaym da rivayet etmişlerdir.)

Ebû Nuaym, Ebû Zübeyr tarikiyle Cabir'den şu haberi nakletmiştir: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimiz Nadir oğullarim muhasara ettiği zaman, bu muhasara hayli uzamıştı. Bir ara Cebrâîl gelip Hazret-i Peygamberin başim yıkamakta olduğunu gördü. Dedi ki: "Allah seni affetsin, ya Muhammed, Allah yolunda savaşmaktan ne tez usandın! Vallahi biz, onlar üzerine indik ineli, zırhımızı çıkarmış, silahlarımızı bırakmış değiliz. Haydi kalk silahim kuşan, Allah yolunda savaşa devam et. Bugün onlar, vallahi kaya üzerinde yumurta ezer gibi ezilip küçüleceklerdir.''

Bundan sonra biz de muhasarayı şiddetlendirdik. Sonunda Allah bize, bir fetih ve zafer daha nasip eyledi." [35]

Ka’b bin Eşref’in Öldürülmesinde Görülen Fevkalâdelikler

(Aslen bir yahudi olan Ka'b b. Eşref, Bedir'den sonra Mekke'ye gidip onları Hazret-i Peygamber'e karşı iyice kışkırtmış ve Medine'ye dönmüştü. Peygamberimiz de: "Bu Allah'ın ve Rasulü'nün düşmanim haklamaya kim gidecek?" buyurdu ve gönüllülerden Muhammed b. Mesleme, Abbad b. Beşîr, Ebû Naile, Haris b. Evs ve Ebû Abs'ı bu işe görevlendirmişti.)

İbn-i İshak, İbn-i Râhûye, Ahmed ve Beyhekî İbn-i Abbâs'ın şöyle dediğini naklederler: "Rasulüllah efendimiz ashabından bazılarim Ka'b bin Eşrefi öldürmeleri için vazifelendirdiği zaman, onlarla beraber Medine kabristanlığına kadar yürüdü ve onlara: "Haydin, Allah'ın ismi üzerine gidiniz!" dedi ve şu duayı yaptı: "Allah'ım, onlara yardım eyle, onları muvaffak eyle!"

Beyhekî'nin İbn-i İshak'tan rivayetinde, Abdullah bin Muakkib'e atfen şöyle denilmiştir: "Bunun için vazifeli kılınanlardan Haris bin Evs, o sırada kılıç yarası almıştı. Başında ve ayağında yaralar vardı. Rasulüllah'a getirildiği zaman, Rasulüllah efendimiz mübarek tükrüğü ile yarayı ilaçladı. Bundan sonra Hâris'in yaraları hiç acımadı."[36]

Uhud Savaşında Vukua Gelen Alâmet ve Mucizeler  [37]

Buhârî ve Müslim Ebû Mûsadan şu haberi nakletmişlerdir: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu: "Ben rüyamda Mekke'den, hurmalık bir yere hicret ettiğimi gördüm. Burasını Yemâme veya Hecer zannettim. Halbuki bizını hicret yurdumuz Medine imiş. Yine ben aynı rüyamda kılıcımı salladığımda ortadan kırıldığim gördüm. Bu ise Uhud'da ashabıma isabet eden şeye işaretmiş. Yine aynı rüyamda kılıcımı salladığımda eskisinden daha iyi olduğunu görmüşdüm. Bu ise Allah'ın bize nasip edeceği bir fetih ve müslümanların güzel bir cemaat haline gelmesine işaret imiş Yine ben aynı rüyamda bazı sığırların boğazlanmakta olduğunu görmüş "înşaallah hayırlı olur" demiştim. Meğer bu da Uhud'da verdiğimiz kurbanlara işaretmiş. "înşaallah hayırlı olur" deyişim ise, Bedir de elde ettiğimiz zafere işaretmiş."

Ahmed, Bezzar, Taberânî ve Beyhekî İbn-i Abbâs'tan şöyle naklederler: "Uhud günü müşrikler silahlanıp geldikleri zaman, Rasulüllah efendimizin görüşü, Medine'de kalıp müdafaa savaşı yapmaktı. Fakat bazıları Bedir'e çıkmadıklarından bir açık savaş yapmaya çok hırslı idiler. Bunlar Uhud'a çıkalım, orada müşriklerle meydan savaşı yapalım diye ısrar ettiler. Onlar bununla Bedir ehlinin kazandıkları faziletin aynısını kazanmayı düşünüyorlardı. Rasulüllah efendimiz zırhım giyip silahim kuşanıncaya kadar, bu hususta ısrar ettiler. Rasullullah hazırlandıktan sonra da: "Onu galiba tesir altında bıraktık" diyerek, ısrarlarına pişman oldular. Gelip Rasulüllah'a müracat ettiler ve: "Ey Allah'ın rasulü rey sizin reyinizdir! Siz emrediniz, biz onu yapalım" dediler. Peygamberimiz de kendilerine: "Bir Peygamber zırhim giyip silahim kuşandıktan sonra geri dönmez! Allah onunla düşmanı arasında hükmedinceye kadar aldığı karar üzerinde azınıle yürür!" karşılığim verdi ve Uhud'a yürüdü."

Rasulüllah efendimiz, zırhim giyip silahim kuşanmazdan önce, onlara şunu da söylemişti: "Ben rüyamda kendimi çok sağlam bir zırh içinde gördüm ve bu zırhı Medine olarak yorumladım. Binaenaleyh Medine'de kalıp savunma savaşı verelim! Aynı zamanda rüyamda bir koç kovalıyordum. Bunu da karşı askeri kovalayacağımız şeklinde yorumladım. Bir ara kılıcımın elimden çıktığim gördüm. Bunu da sizin hakkınızda bir eksilme şeklinde yorumladım. Yine bu rüyada ben, bazı sığırların kesildiğini gördüm ve bunu, bazı kurbanlar vereceğimiz şeklinde düşündüm."

Ahmed, Bezzar, Hakim ve Beyhekî Enes'ten rivayet t terler. O demiştir ki: Rasulüllah efendimiz buyurdu: "Ben rüyamda gördüm ki, bir koçun peşine düşmüş kovalıyordum. Aynı zamanda kılıcımın kabzasının kırıldığim gördüm. Bunu şöyle yordum: Ben karşı tarafın koçunu (büyük bir adamim) öldüreceğim, kılıcımın kabzasının kırılmasını da yakınlarımdan birinin öldürüleceğine yordum." Derken Hazret-i Hamza şehid düştü. Karşı tarafın bayraktarı Talha da öldürüldü.

(Beyhekî Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'ın: "Bazılarimn Rasulüllah'ın yorumu: Uhud'da yüzünün yaralanması şeklinde idi" dediklerini naklettiğim bildirir." [38]

Beyhekî Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihâb'dan şöyle nakleder: "Ubeyy bin Halef, Bedir de fidye verip canım kurtardıktan sonra bir at besler ve: "Vallahi ben bu atıma günde bir ölçek yem yediriyorum ve bu at üzerinde Muhammed'le savaşıp onu öldüreceğim!" diyerek söylenir ve and içerdi. Onun bu sözü Rasulüllah'a ulaştığında Rasulüllah da şöyle buyurdu: "Bilakis ben onu öldüreceğim inşaallah!"

Übeyy bin Halef, Uhud'a zırhlara bürünmüş ve bu ata bimiş olarak geldi. "Eğer Muhammed sağ kalırsa ben kurtulamam" diye bağırıyordu. Mü'ıninlerden bazıları kendisine saldırmak istediler, fakat Rasulüllah efendimiz kendilerini durdurdular ve: "Bana yolu açimz" buyurdu. Büyük bir cesaretle Übeyy'in üzerine yürüdü, zırhı ve miğferi arasında gırtlağim gördü ve elindeki süngüsü ile hamle yaparak onu atından yere düşürdü. Übeyy'in arkadaşları koşarak onun yanına geldiler. O yere yatmış danalar gibi bağırıyordu. Halbuki yarasında bir damla kan bile akmamıştı. Baktılar küçük bir çizik vardı. Dediler ki: "Ya Übeyy, neden bu kadar korkup bağırıyorsun? Hepsi bir çizikten ibarettir! Bunda korkulacak ne var?" Übeyy onlara şu karşılığı verdi: "Siz Muhammed'in: "Übeyy'i ben öldüreceğim" dediğini duymadimz mı? Vallahi onun bana indirdiği darbe Zi'l Mecâz'da yaşayan insanların hepsinin üzerine inmiş olsaydı, hiç birini sağ komaz helak ederdi!" tşte bu Übeyy bin Halef, Uhud dönüşü Mekke'ye giderken yolda öldü. (Beyhekî bunu, diğer.kaynaklarında rivayet ettğini bildirir.)

İbn-i İshak şöyle der: "Bana İbn-i Şihâb, Asını bin Ömer, Muhammed bin Yahya ve daha başkaları anlattı: Uhud savaşı sırasında müşriklerden biri meydana çıkıp müslümanlardan kendisine eş isteyip mübarezeye davet eyledi. Zübeyr ayağa kalkıp mübarezeyi başlattı. Derhal adamın üzerine sıçrayıp onun devesi üzerine çıkarak, kendisiyle gırtlak gırtlağa geldi. Devenin üzerinde amansız bir mücadele başladı, bu sırada Rasulüllah efendimiz: "Devenin üzerinden yere daha yakın olanı, mücadeleyi kaybedecektir!" buyurdu. Derken müşrik devesi üzerinden yere düştü, Zübeyr de onun peşinden atlayıp üzerine çullandı, derhal kılıcı ile adamın boğazını keserik onu katletti. (Bu haberi, Beyhekî de rivayet etmiştir.)

Almed, Buhârî ve Nesai, Berâ bin Azib'den rivayet ederler: "Uhud günü okçuları güzelce yerleştiren Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), Abdullah bin Cübeyr'i onların üzerine komutan tayin etti. Onlar hepsi elli kişi idiler. Sonra onlara şu emri verdi: "Biz savaşta yenilip öldürülsek bile, akbaba kuşları da gelip cesetlerimizi başka yerlere götürmeye başlasalar bile, benden size ikinci bir emir gelmedikçe, katiyyen yerinizi bırakmayacaksınız!" Sonra savaş başladı, müşrikler hezınıete uğrayıp kaçmaya başladılar. Kadınları eteklerini çemrenerek dağın zirvesine doğru tırmanıyorlardı. Bu sırada Abdullah, bin Cübeyr'in emrine verilen okçular: "Arkadaşlar ne duruyorsunuz, müslümanlar galip geldiler. Gidip ganimet toplayalım!" diye bağrıştılar. Abdullah derhal: "Siz Rasulüllah'ın size ne emrettiğini unuttunuz mu? Sakın hiç biriniz yerinizden ayrılmayimz!" diyerek onları uyardı ise de, onlar: "Ganimetten biz de nasibimizi alacağız!" diyerek koşuşup yerlerim terkettiler. Harb sahası­na geldikleri zaman geri dönmek zorunda kadılar. Bu sefer hezınıete uğrayanlar müslümanlar oldu. Düşman aynı zamanda müslümanları arkadan da vurarak müslümanları iki cephe arasında bıraktı. Müslümanlar kaçıyor, Rasulüllah da: "Nereye ey müslümanlar?" diye nida ediyordu. Rasulüllah'ın yanında Sa'dece oniki kişi kalmıştı. İşte bu sırada müslümanlar tam yetmiş adet zayiat verdiler. Rasulülîah efendimiz de, kendi ordusu ile Bedir'de karşı tarafa yetmiş adet zayiat verdirmişti. Ayrıca yetmiş kişi de esir edilmişti."

Ahmed ve Beyhekî İbn-i Abbâs'tan şöyle naklederler: "Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimiz; Bedir'deki bir zaferi hiç bir yerde kazanamadı!"

İbn-i Abbâs bu sözünü söylediği zaman, bunu inkar edenler oldu. O da dedi ki: "Benimle sizin aranızda hakem, Allah'ın kitabıdır. Yüce Allah Uhud savaşı hakkında buyurur ki: "Allah kendi izniyle onları öldürdüğünüz sürece size olan vadini doğruladı. Nihayet siz korktunuz. Allah size sevdiğiniz galibiyeti gösterdikten sonra, savaş içinde birbirinizle çekişip isyan ettiniz. Kiminiz dünyayı istiyor, kiminiz de ahireti." [39]

İbn-i Abbâs dedi ki: "Bu ayetteki savaş içinde çekişip isyan edenler, okçulardır. Rasulüllah onları bir yere mevzilendirip: "Sakın buradan ayrılmayimz. Buradan bizim arkamızı koruyunuz. Bizi öldürülürken görseniz bile, bize yardım etmeyiniz! Bizi galebe çalıp ganimet toplar­ken görseniz dahi, sakın yerinizi terketmeyiniz!" buyurarak onlara çok sıkı emir ve tenbihte bulunmuştu. Fakat onlar Peygamberimizin ve askerinin onlara üstünlük sağlayıp ganimet toplamaya başladıklarim görünce, yerlerini terkederek ganimet toplamaya koştular. Komutanla­rimn uyarısına da kulak asmayıp isyan ettiler. Birbirine geçirilmiş vaziyette olan şu parmaklarım gibi, iki taraf birbirine girdi. Okçular mevzilendirildikleri gediği bırakarak ayrıldıkları için, Kureyşin atlıları arkadan sarkaraklslam askerini vurdu. Müslümanlar içinde öyle bir karışıklık oldu ki, yanlışlıkla birbirini vurmaya başladılar ve çok sayıda müslüman öldürüldü. Halbuki sabahleyin harb başladığında, müslü­manlar ezici bir üstünlük sağlamış, düşmanın sancaktarlarından yedi sekiz tanesi öldürülmüştü. Fakat sonra durum çok kötü oldu. Hatta bir ara şeytanın: "Muhammed Öldürüldü" diye bağırdığı duyuldu ve hiç kimse bunun yanlış olduğunu düşünmemişti. Fakat bir süre sonra Rasulüllah iki Sa'd'ın arasında (daha doğrusu Talha bin Ubeydullah ile Ebû Dücâne arasında) görülünce yürüyüşünden de tanimnca; hayatta olduğuna inanıldı ve derhal onun etrafında toplanmaya başladılar. Ashabı kiram o kadar sevindiler ki, sanki hiç bir şey kaybetmemişe dönüverdiler. Rasulüllah'ın bu arada şöyle dediği duyuldu: "Bir kavim ki, Peygamberin yüzünü kanlara bulamıştır, Allah'ın onlara gadabı çok şiddetlidir! Allah'ım onlar bize üstün gelemezler!"

Buhârî ve Müslim Sa'd bin Ebû Vakkâs'tan şöyle nakleder: "Uhud günü ben, Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimizin sağında ve solunda beyaz ebiseli adamlar gördüm. Rasulüllah'ı korumak için şiddetle savaşıyorlardı. Ben onları Uhud gününden evvel veya sonra bir daha görmüş değilim." (Sa'd bu sözleri ile Cebrâîl ve Mikail'i kasdetmektedir).

Beyhekî ise Mücahid'in: "Melekler Bedir gününden başka bir yerde savaşmadılar" dediğini nakleder ve: "Mücahid'in bu sözünden muradı; Uhud'da okçular sabır ve takva göstermedikleri için onlar adına savaşmadılar, demektir" der ve ayrıca Vâkıdî'nin şeyhlerinden bu mealde bir haber rivayet ettiğini de bildirir. Onlar demişler ki: "Cenabı Hakkın: "Eğer sabreder, takvalı davranırsanız" mealindeki ayet've emrine uymadılar; sabır ve sebat göstermediler; bu yüzden de Allah'ın semavi imdadına nail olamadılar."

(Bunu böylece, Beyhekî onlardan rivayet etmiştir).

Yine Beyhekî Urve'den şu haberi nakletmiştir: "Yüce Allah onlara sabır ve takva üzerine yardım vadinde bulunmuştu. Onlarda önceleri sabır ve takva gösterdiklerinden beş bin melek ile onlara imdad eyledi. Fakat onlar Rasulüllah'ın emrine isyan edip yerlerini terk edince, Allah da onlardan ilahi imdadim çekmiştir."

İbn-i Sa'd Vâkıdî'den nakleder. O şöyle demiştir: Bana üstadları-mın anlattıklarına göre, müşrikler hezimete uğrayınca okçular yerlerin­den ayrılarak ganimet toplamaya başladılar. Bu sırada müşrikler geri döndüler, onların atlıları da arkadan vurunca, müslümanlar iki kuvvet arasında kalıp hezınıete uğradılar ve yanlışlıkla birbirlerini öldürür oldular. Değirmen tersine döner oldu, rüzgar aksi istikametten eser oldu. Önce seher yeli eserken sonra, felaket rüzgarı esmeye başladı, iblis: "Muhammed Öldürüldü" yaygarasını kopardı. Müslümanların bayraktarı şehid edildi. Hazret-i Peygamber onun şehadeti üzerine sancağı Ali'ye verdi. Melekler bu savaşta bulundular, fakat savaşa katılmadılar."

Taberânî, İbn-i Mende ve İbn-i Asâkir Mahmud bin Lebîd tarikiyle Haris bin Sımmadan naklederler. O demiştir ki: "Uhud günü Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bana Abdurrahman bin Avfı sordu. Ben de: "Onu dağın yamacında gördüm" dedim. Bunun üzerine Peygamberimiz buyurdu ki:

"O savaşırken melekler de onunla beraber savaşıyor!"

Haris der ki: "Ben Abdurrahman'ın yanına gittim, orada cansız yere düşmüş yedi ceset gördüm. Dedim ki: "Bu gün zaferin gerçekten büyük olmuştur! Bunların hepsini sen mi öldürdün?" Bana şu karşılığı verdi: "Şu ikisini ben öldürdüm fakat diğerlerini benim görmediğim kimseler öldürdü." Abdurrahman'ın bu cevabım alınca, Rasulüllah'ın söylediğinin doğruluğunu da iyice anlamış oldum."

İbn-i Sa'd Muhammed bin Şürahbil'den rivayet eder: Uhud savaşında sancağı Mus'ab bin Ümeyr taşıyordu. Sağ eli kesilince sancağı sol eline aldı. Bu sırada o: "Muhammed ancak bir elçidir. Ondan önce de elçiler gelip geçmiştir" mealindeki ayeti okuyordu. Derken sol eli de kesildi. Kesik kolları yani pazuları ile sancağı kavradı ve iki büklüm bir halde bağrına bastı. O yine: "Muhammed ancak bir Rasüî'dür" diyordu. Sonra şehid düştü ve sancağı yere bırakmış oldu."

Muhammed bin Şürahbil der ki: "O böyle söylüyordu, fakat bu mealdeki ayet henüz nazil olmuş değildi."

İbn-i İshak, Beyhekî ve İbn-i Asaîr Abdullah bin Avn tarikiyle Ümeyr bin İshaktan rivayet ederler: Uhud günü, bir ara müslümanların hezınıete uğrayıp dağıldıklarim gördüm. Sa'd ise Rasulüllah'ın önünde düşmana ok yağdırıyor ve Onu müdafaa ediyordu. Bir delikanlı da onun attığı okları gidip getiriyor ve Ona veriyordu. O da: "Ey Ebû İshak, durma at!" diyordu. Savaş yatıştıktan sonra baktılar, o okları getiren delikanlıyı göremediler."

İbn-i İshak der ki: Zühri bu hususla ilgili bir olayı şöyle anlattı: "Kureyşin bazı atlıları dağın tepesine çıkıp göründüğü zaman, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): "Allah'ım, onların bizını üzerimize çıkması, onlar için layık olan bir şey değildir!" dedi. Bunun üzerine Ömer İbn-i'l-Hattab ve muhacirlerden bir grup onlara karşı şiddetli bir mücadele verdiler ve onları yüksekten inmeye mecbur ettiler." (Beyhekî bunu, ayrıca Urve tarikiyle de rivayet etmiştir.)

Nesâî, Beyhekî ve Taberânî Câbir bin Abdullah'tan naklederler: Talha'nın parmakları isabet aldığı zaman "Vay!" diyerek feryad eyledi. Peygamberimiz ona hitaben: "Eğer derhal Allah'ın adim anmış olsaydın, melekler seni insanların gözü önünde çok yükseklere' çıkarırdı" buyurdu.                  

Dârekutnî el-Efrâd'da şöyle nakleder: Talha'nın eli yaralandığı zaman "Vay!" dedi. Resulullah da ona buyurdu ki: "Eğer derhal "bismillah" deseydin, Allah'ın cennette senin için yaptırdığı yeri, daha sen dünyada iken görmüş olurdun."

Buhârî ve Müslim Enes'ten rivayet ederler: Amcası Enes bin Nadr Uhud'da demiştir ki: "Vallahi ben, Uhud'un hemen yanı başında cennetin kokusunu duyuyorum! ve hiç şüphe etmiyorum ki bu, cennet kokusudur!"

İbn-i İshak der ki: Bana Asım bin Ömer Katâde'den şöyle nakletti: Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu ki: "Hanzala'nın gaslini melekler yapmıştır." Bunun üzerine Hanzala'nın hanımına, onun halini sordular. O da şöyle dedi: Peygamber efendimizin vazifelendirdiği adam gelip te: "Haydin savaşa, savaşa" diye ilan edince Hanzala, kendisi için gerekli gusül abdestini almaya fırsat bulamadan, koşup askere katılmıştı." Demek ki Peygamber efendimizin "Melekler Hanzala'nın gaslini yapıyor" buyurmasının sebebi bu imiş."

(Bunu Beyhekî de rivayet etmiştir. Serrâc da Müsned'inde bu haberi nakletmiştir. Ayrıca Hakim de sahihtir kaydıyla bunu rivayet etmiştir.)

Ebû Ya'lâ, Bezzar, Hakim ve Ebû Nuaym Enes bin Malik'ten rivayet ederler. O şöyle demiştir: Ensardan olan Evs kabilesi ile Hazrec kabilesi birbine karşı iftihar edip Hazrecliler: "Bizden dört kıymetli zat vardır ki, Kur'an'ın tamamim hıfzetmişlerdir. Bunlar: Muaz, Übeyy, Zeyd ve Ebû Zeyd'dir" dediler. Evsli olanlar da dediler ki: "Ölümü üzerine arşın titrediği Sa'd bin Muaz bizdendir, tek başına şahitliği iki şahit yerine geçen Huzeyme bizdendir, şehid düştükten sonra cesedi müşriklerin eline geçmesin diye, sürü halindeki bal arıları tarafından korunan Asım bin Sabit bizdendir, cenazesini meleklerin yıkadığı Hanzala bin Ebû Amir de bizdendir."

Buhârî ve Müslim Cabir'den rivayet ederler, O şöyle demiştir: Uhud da babam şehid düştüğü zaman halam ağlamaya başladı. Rasulüllah efendimiz de halama hitaben: "Sen ister ağla ister ağlama; siz onun cenazesini kaldırmcaya kadar melekler ona gölge edip durmuştur!" buyurdu.

Sahihtir kaydıyla Hakim ve Beyhekî Zeyd bin Sâbit'ten rivayet eder. O demiştir ki: "Uhud günü Rasulüllah efendimiz beni Sa'd bin Rabi'i aramaya gönderdi ve dedi ki: "Sa'd'i gördüğünde ona benden selam söyle ve kendisini nasıl bulduğunu sorduğumu da ona hatırlat!"

Ben hemen gidip onu aramaya koyuldum. Kendisini bulduğumda o can çekişmekte idi. En az vücudunun yetmiş yerinden yara almış durumda idi. Her tarafı mızrak, kılıç ve ok yarası idi. Kendisine Rasulüllah'ın selamim ve kelamim haber verdim. O da dedi ki: "Sen dahi Rasulüllah'a haber ver ki: "Ey Allah'ın Rasulü, ben şu anda cennetin kokusunu almaktayım!" Ayrıca kavmim ensara da de ki: "Ey Ensar eğer sizlerde hayat namına bir eser ve hareket bulunduğu halde, düşmanın Rasulüllah'a ulaşmasına meydan verecek olursanız, iyi biliniz ki Allah yanında hiç bir özrünüz kalmayacaktır!" O bana bunları söyledi ve sonra canim çok sevdiği ve itaatında bulunduğu Allah'a teslim eyledi."

Beyhekî der ki: Vâkıdî, Sa'd bin Hayseme'nin babası Hayseme hakkındaki kıssayı şöyle anlatır: "Hayseme Uhud günü Rasulüllah'a  (sallallahü aleyhi ve sellem) dedi ki: "Ey Allah'ın rasülü, ben Bedir savaşma katılamadım. Şöyle ki: Oğlum Sa'd ile aramızda kura çektik, aslında her ikimiz de Bedir'e katılmak için çok hevesli olduğumuz halde kura Sa'd'e çıktı ve Bedir'e gidip şehid oldu. Geçen gece rüyamda oğlum Sa'd'i gördüm, çok güzel idi. Cennette geziniyor, istediği cennet nimetlerinden yiyor, nehirlerinde bir balık gibi yüzüyordu. Bana diyordu ki: "Babacığım sen de bize katıl, cennette bize arkadaşlık et!" Ben, Rabbim bana ne vadetti ise hepsini cennette hazır buldum!" Ben bu rüyadan uyandıktan sonra ey Allah'ın rasülü, vallahi cennette onlara arkadaşlık etmeye çok arzulu bulunuyorum. Ne olur benim için dua buyurunuz da, Allah bana oğlum Sa'd gibi şehidlik nasip eylesin!"

Bunun üzerine Rasulüllah efendimiz kendisi için dua buyurdular. O da katıldığı Uhud savaşında şehid olarak vefat etti.

İbn-i Sa'd, Hakim, Beyhekî Saîd bin Müseyyib'den rivayet eder. O şöyle demiştir: Uhud savaşından bir gün evvel idi. Birisi Abdullah bin Cahş'ın şöyle dua ettiğini duydu: "Ey Allah'ım, ben sana karşı and içiyorum ki, yarın ben düşmanla karşılaşayım onlar beni senin yolunda öldürsünler, karnımı deşsinler, burnumu kulağımı kessinler! Sonra ben senin huzuruna geldiğimde sen bana sorasın ki: "Ey Abdullah, bütün bunlar niçin? Ben de sana diyeyim ki: "Ey Rabbim hiç şüphesiz sana malum olduğu gibi bütün bunlar Sa'dece ve Sa'dece senin içindir!" Sonra Uhud'a çıkıldı, görüldü ki Abdullah bin Cahş [40] şehid olmuş; kendisinin dua ettiği gibi karnı deşilmiş, burnu ve kulakları kesilmiştir. Onu bu yolda dua ederken işiten zat da demiştir ki; bu aynen gerçekleştiği gibi, kalan kısmimn da ilahi huzurda gerçekleşmesi ve onun "İşte ya Rabbi, bütün bunlar senin içindi, senin yolunda başıma geldi" demesi de Allah'dan ümid edilir.

Abdurrezzak der ki: Bana Muammer Saîd bin Abdurrahman el-Cakşî'den haber verdi. O'na da hocaları söylemiş. Şöyle ki: Abdullah bin Cahş, Uhud'da savaşırken kılıcı elinden gitmiş. Rasuiüllah'a müracat ederek bir kılıç istemiş. Rasulüllah efendimiz de kendisine bir hurma dalı vermiş: "Al bununla savaş" buyurmuş. Elindeki hurma çubuğu Abdullah'ın elinde bir kılıca dönüşmüş, o da bununla savaşmaştır."

(Bu haberi Beyhekî de rivayet etmiştir.)

Taberânî ve Ebû Nuaym Katade'den naklederler. O demiştir ki: "Ben Uhud savaşında Rasulüllah'ın yüzüne isabet olmasın diye kendi yüzümü oklara karşı tutuyordum. Derken son atılan oklardan biri benim gözüme isabet etti. Ben elimle gözümü tutarak, Rasulüllah  efendimize müracaat ettim. O durumu görünce iki gözlerinden yaşlar dökerek ağladı ve mübarek ellerini kaldırarak yüce Allah'a dua eyledi. Dedi ki: "Ey Allah'ım, Katade kendi yüzünü gererek senin Peygamberini nasıl korumaya çalıştı ise, sen de onu Öyle koru ve onun isabet alan gözünü, ötekinden daha güzel ve daha iyi görür hale getir!"

(Sonra mübarek eliyle gözünü yerine iade eyledi. Onun isabet alan gözü de, Öteki gözünden daha güzel ve daha iyi görür hale geldi.)

İbn-i İshak, Asım bin Ömer bin Katade'den rivayet eder: Uhud savaşında Katade bin Numan'ın gözü bir isabet aldı. Hatta yanağı üzerine aktı. Rasulüllah efendimiz bunu eliyle yerine iade etti. Katade'nin bu gözü öbür gözünden güzel ve daha iyi görür oldu."

(Bu haberi İbn-i Sa'd, Beyhekîve Ebû Nuaym, "Bedir'de vukua geldi" diye naklederler. Ebû Ya'lâ ve Ebû Nuaym ise, Asını bin Ömer tarikiyle (burada olduğu gibi) "Uhud'da vukua geldi" şeklinde verirler ve ayrıca: "Katade'nin iki gözünden yara alanın hangisi olduğu hiç belli olmadı" İfadesini kullanırlar.

Yine Beyhekî ve Vakidi'nin diğer tariklerden olan rivayetleri de bunu teyid eder mahiyettedir. (Doğrusu da budur, yani Katade'nin gözünün isabet alması, Rasulüllah'ın da onu yerine iade buyurup tamamen iyi olması olayı; Bedir'de değil Uhud'da vukua gelmiş olmasıdır.)

Vâkıdî, Beyhekî Nafi bin Cübeyr'den nakleder. O demişir ki: "Ben muhacirlerden birinin şöyle dediğini işittim: Uhud savaşı sırasında her taraftan oklar yağıyordu. Rasulüllah efendimiz de bu okların arasında kalmıştı. Ashabdan bazıları vücutlarim geîen oklara siper ederek Rasulüllah'ı korumaya çalışıyorlardı. [41] Bu sırada Abdullah bin Şihab adındaki müşrik, "Muhammed'i bana gösteriniz! Bugün o kurtulursa ben kurtulamam. Bugün muhakkak onun hakkından gelmeliyim!" diye bağırıyordu. Rasulüllah efendimiz ona yakın bulunu­yordu, fakat o Rasulüllah'ı göremiyordu. Yine müşriklerden SafVan, Abdullah bin Şihab'ı azarlıyor ve kendisine şöyle diyordu: "Vallahi ben onu aynı niyetle görmek istedimse de, bir türlü göremedim! Yine yemin ederek söylüyorum ki, bizını ona ulaşmamız mümkün değildir! Biz dört kişi sırf Muhammed'i Öldürmek üzere O'nun üzerine gittik, fakat hiç birimiz buna muvaffak olamadık; onun kendisini bir türlü göremedik! Sen nereden buna muvaffak olacaksın?"

Ebû Nuaym Nafi bin Asım'dan şöyle rivayet eder: "Uhud'da Rasulüllah efendimizin yüzünü yaralayan şahıs, Abdullah bin Kamie'dir. Bu adam Hüzeyl kabilesine mensup idi. Allah ona bir koçu musallat eyledi, koç kendisine o kadar şiddetle tosladı ki, onu cansız yere serdi."

Beyhekî Amr bin Sâib'den rivayet eder. O demiştir ki: Ebû Said el-Hudri'nin babası Malik, Uhud'da Peygamber efendimiz yaralandığı zaman derhal yaranın kanim emmiş ve yarayı temizlemişti. Rasulüllah'ın yarası da tertemiz ve bembeyaz olmuştu. Bu sırada Malik'e: "Emdiğin kanı yere tukur" dediler. O "Ben asla Rasulüllah'ın kanim yere tüküremem!" dedi. Sonra dönüp gitti ve savaşa devam etti. Peygamber efendimiz de onun arkasından şöyle buyurdular: "Her kim cennetlik bir adama bakmak istiyorsa, İşte ona baksın!" Az sonra da Malik Allah yolunda şehid olanların safına katıldı."

Beyhekî İmâm-ı Şafii'den şöyle nakleder: "Bedir savaşı esirlerinden fidye alınmadan serbest bırakılanlar arasında, Ebû Izze el-Cümehi'de vardı. Rasulüllah efendimiz onu kızları kimsesiz kalmasın diye serbest bırakmıştı. Ayrıca kendisinden bir daha karşısına çıkmaması için de ahd almıştı. Fakat o ahdini bozdu ve Uhud'da yine Rasulüllah'ın karşısına çıktı. Rasulüllah da onun kaçırılmaması hakkında dua buyurdu. Derken o ele geçirildi ve Rasulüllah'ın emriyle boynu vuruldu. Uhud'da ele geçirilen tek harb esiri de o idi."

Beyhekî Urve'den şöyle rivayet eder: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Uhud günü buyurdu ki: "Artık bu, müşriklerin bize son saldırışıdır. Bundan böyle onlar böylesine bir saldırı ve hareketi bir daha yap amayacaklardır!"

. İbn-i Sa'd'in Vâkıdî'den olan rivayetinde ise şöyle denilmiştir: Rasulüllah efendimiz buyurdu: "Artık müşrikler bugünkü gibi bize bir daha zarar veremeyeceklerdir, nihayet biz üstünlük kazanıp Kabe'yi tavaf edeceğiz!"

İbn-i Sa'd, Hakim ve Beyhekî İbn-i Abbâs'tan şöyle rivayet eder: Uhud günü Hamza şehid olunca kardeşi Safiye koşarak geldi ve onu aramaya başladı. Tabii onun basma gelenlerden haberi yoktu. Ali ve Zübeyr'e rastlayıp: "Hamza ne oldu?" diye sordu. Onlar da kendisine bu hususta bir bilgileri olmadığı şeklinde işarette bulundular. Nihayet Safiye Rasulüllah efendimize müracat ederek kardeşi Hamza hakkında bilgi edinmek istedi. Rasulüllah efendimiz de onun aşırı üzüntüden aklim kaybedeceğinden korkarak, mübarek elini onun kalbi üzerine koyup dua ve niyazda bulundu. O da durumu anlayıp istircada bulunup ağladı. (Yani müslümanların bir ölüm olayı karşısında söyledikleri: "İnna lillahi ve inna ileyhi râciûn - Bizler hep Allah için varız ve sonunda hepimiz O'nun huzuruna döneceğiz" sözünü söyledi ve kendisini tutamayarak, ağlamaya başladı.)

İbn-i Sa'd, Hakim ve Beyhekî Hevze bin Halifeden o da Avf bin Muhammed'den nakleder: Bana ulaşan habere göre, Utbe bin Rabia'nın kızı Hind, Uhud harbinden evvel: "Eğer Hamza'nın öldürüldüğünü görürsem, ciğerini söktürüp yiyeceğim!" diye adamıştı. Hamza Uhud'da şehid düşünce, ciğerinden bir parça koparıp Hind'e getirdiler. O da bunu ağzına alıp çiğnemeye başladı. Fakat her ne kadar çiğnedi ise de, yutmaya güç getiremedi. Yutamayacağim anlayınca ağzından çıkarıp attı. Haber Rasulüllah efendimize ulaşınca şöyle buyurdular: "Hamza'nın etinden her hangi bir şeyi tatmasını Allah cehennem ateşine haram kılmıştır!" [42] İbn-i Sa'd'in Vâkıdî tankıyla sevkettiği bir haberde deniliyor ki: "Süveyd bin Sâmit, müslümanlığın zuhurundan önce vukua gelen bir çarpışmada, Miczer'in babası Ziyad'ı öldürmüştü. Miczer de bir yolunu bulup Süveyd'i öldürmüştü. İslâm'ın zuhurundan sonra Rasulüllah Medine'ye hicret buyurdular. Bu sırada Süveyd'in oğlu Haris müslüman oldu, Ziyad'ın oğlu Miczer'de müslümanlığı kabul etti. Bunlardan her ikisi de Bedir savaşma katıldılar. Bir ara Haris babasının intikamim almak için Miczer'i Öldürmek isteyip aramaya başladı. Fakat bu kendisi için mümkün olmadı. Derken Uhud savaşı zuhur etti. Uhud'da müslümanların hezınıete uğrayıp ortalığın iyice karıştığı bir sırada Haris, Miczer'in arkasından yaklaşıp boynunu bir kılıç darbesi ile uçurdu.

Peygamber'in (sallallahü aleyhi ve sellem) Hamrâü'l-Esed'den dönüşü sırasında, Cebrâîl (aleyhisselâm) gelip durumu ona haber verdi, suçuna karşılık Hâris'in öldürülmesi gerektiğini bildirdi. Peygamber Efendimiz de derhal binitine atlayıp soluğu Kubada aldı. O gün sıcak pek şiddetli idi. Küba mescidine girip namaz kıldı. Ensar, kendilerinin gelişini duyup koşarak geldiler. O'nun bu saatte ve böyle şeddetli bir sıcakta gelişini yadırgadılar. Bunda muhakkak bir iş olduğu kanaatine vardılar. Derken Süved'in oğlu Haris de geldi. Peygamberimiz onun geldiğini görünce, Uveym bin Sâide'yi yanına çağırdı ve ona: "Haris bin Süveyd'in elinden tutup Mescid'in kapısı önüne götür ve oracıkta onun boynunu vur!" diye emretti. Ayrıca ölüm sebebi olarak onun suçunun: "Haksız yere ve habersiz olarak Miczer bin Ziyad'ı öldürmesi" olduğunu da bildirdi. Haris derhal söze atılıp: "Ey Allah'ın Rasülü, ben vallahi onu şeytanın bir oyunu ve sırf nefsınıe uymam nedeniyle öldürdüm. Yoksa İslâm'dan dönmek maksadıyla öldürmüş değilim! İslâm'a bağlılığım aynen mevcut ve tamdır. İşlediğim bu günahımdan dolayı da Allah'a ve Rasülüne tevbe [43] ediyorum. Ayrıca onun diyetini (kan parasını) vermeye veya peşpeşe iki ay oruç tutmaya, yahut da köle azat etmeye de hazırım!" dedi. O sözüzünü bitirince Rasulüllah Efendimiz, Uveym'e hitaben: "Onu mescidin kapısı önüne götür ve boynunu vur!" dedi. Uveym de götürüp boynunu vurdu. Rasulüllah'ın şairi Hassan bin Sabit de bu hususta çok manalı mısralar terennüm ederek, onun gizli kalacağım zannettiği suçunun, nasıl açığa çıkarılarak cezasını bulduğunu; şiir cümleleri halinde ifadeye çalıştı."

İbn-i Sa'd, Beyhekî ve Ebû Nuaym diğer bir tarikle Cabir'den şöyle naklederler: Hicri kırkıncı yılın başları idi. İdarenin başında Muaviye vardı. Muaviye Uhud şehidlerinin defnedildiği yerden su geçirmek istiyordu. Bunun için orada yatan şehidlerin yakınlarimn, şehidlere ait cesetleri çıkarıp başka bir yere nakletmeleri hakkında bir ilan yaptırdı. Bunun üzerine biz şehidlerimizin kabirlerini açarak cesetlerini çıkardık. Gördük ki onların cesetleri yeni defnedilmiş gibi taze idi. Çıkarma çalışmaları yapılırken Hamza'nın ayağına kürek dokunmuştu. Onun ayağından da taze kan aktığım gördük."

Vâkıdî'nin bir rivayetinde denilmektedir ki: Cabirin babası Abdullah'ın kabri açıldığı zaman, elini yarası üzerinde tutmuş bir vaziyette bulunmuş, elini yaranın üzerinden ayırınca yaranın kanadığim görmüşler. Tekrar elini yara üzerine koyduklarında kanamanın dindiğine şahid olmuşlar."

Cabir'in bu husustaki kendi ifadesi de şöyledir: "Kabri açtığımız zaman, babamı sanki kabrinde uyuyor zannettim. Kefeni dahi defnedildiği günkü gibi hiç bozulmamıştı."

Ebû Said el-Hudri diyor ki: "Bir münkir, bundan sonra haklı olarak böyle bir şeyi inkar etmiş olamaz! Gerçekten onlar bu kabirleri açarken bir miktar toprak aldıklarında altından mis gibi bir kokunun yayıldığim da duyuyorlardı."

Beyhekî Ebû Hureyre'den rivayet eder. O şöyle demiştir: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Uhud şehidleri hakkında buyurdular: "Ben bunların Allah indinde şehid olduğuna şahadet ederim! Sizler gelip bunları ziyaret ediniz. Varlığım elinde olan Allah'a yemin ederim ki, her kim bu şehidlerin ziyaretine gelir ve onlara selam verirse, muhakkak onlar kendilerine verilen selama, selamla karşılık verirler. Bu tâ kıyamet gününe kadar böyledir."

Sahihtir kaydıyla Hâkim ve Beyhekî Attâf bin Hâlid el-Mahzûmt'den rivayet eder. O da Ebû Ferve'ye ulaşan bir senedle der ki: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Uhud şehidlerinin kabirlerini ziyaret edip buyurdu ki: "Ey Allah'ım senin kulun ve Peygamberin şahadet eder ki bunlar gerçekten şehiddirler! ve bunlar kendilerini ziyaret edip de selam veren kimselere, selam ile karşılık verirler. Bu tâ kıyamet gününe kadar böyledir."

Beyhekî Vâkıdî'den nakleder: Hudâa kabilesinden olan Fâtıma demiş ki: "Bir gün,Uhud şehidlerinden Hamza'yı ziyaret ettim, dedim ki:

"Allah'ın selamı üzerine olsun, ey Rasulüllah'ın amcası!" Bunun üzerine ben, bana: "Allah'ın selamı senin üzerine de olsun!" diyen bir ses duydum. Bu ses aynı zamanda: "Ve Allah'ın rahmeti de senin üzerine olsun!" diye selamim benimkinden daha da güzelleştiriyordu."[44]

Hamrâu’l-Esed’de Görülen Bazı Fevkalâdelikler

İbn-i İshak der ki: Bana Abdullah bin Ebû Bekir ki o, Muhammed bin Amr bin Hizam'ın oğludur, şöyle nakletti: "Kureyş askerinin komutanı Ebû Süfyan, Medine'ye gitmekte olan Abdu'l-Kays kervanına dedi ki: "Muhammed'e söyleyiniz, İşte biz onun ve ashabimn kökünü kazınıak üzere dönüş yapmaya ittifakla karar verdik!" Kervan Rasulüllah'a uğradığı zaman, Ebû Süfyan'ın söylediklerini nakletti. Peygamberimiz de yanındaki müslümanlarla birlikte: "Bize Allah yeter. O ne güzel vekil ve yardımcıdır!" diyerek karşılık verdi." [45]

Buhârî İbn-i Abbâs'tan rivayet eder. O demiştir ki: "İbrâhim (aleyhisselâm) ateşe atıldığı zaman: "Hasbünallâh ve nîmel-vekîl = Allah bize yeter ve o ne güzel vekildir!" diyerek Allah'a sığındı; düşmanları kendisine korku vermek istedikleri zaman, Peygamberimiz Muhammed (aleyhisselâm) da; böyle diyerek Allah'a sığındı."

İbn-i Münzir tefsirinde İbn-i Cüreyc'den nakleder. O, Yüce Allah'ın kitabındaki: "Bundan dolayı Allah'tan bir nimet ve bollukla geri döndüler, kendilerine hiç bir kötülük dokunmadı" [46] anlamına gelen ayetiyle ilgili olarak şunları söylemişlerdir: Bedir'den dönen müşriklerden biri Mekke'ye gelip İslâm ordusunun kuvveti hakkında korkutucu bir haber getirdi. Müşrikler de korkarak hiçbir harekette bulunamadılar.[47]

Racî' Gazvesinde Görülen Bazı Fevkalâdelikler

Buhârî Ebû Hureyre'den nakleder. O demiştir ki: "Rasulüllah Efendimiz küçük bir askeri topluluğu gözcü olarak vazifelendirdiği zaman, Asım bin Sabit'i onların üzerine emir olarak tayin etti ve gönderdi. Bunlar yollarına devam edip Usfan ile Mekke arasında bir yere vardılar. Huzeyl kabilesinden bazılarimn bundan haberi oldu. iz sürerek onların yakimna kadar geldiler. Yüz kadar okçuları vardı. (Tamamı ikiyüz kadar idi). Yedi kişiden ibaret bulunana müslümanla-rın bulunduğu yere geldiler ve onlardan teslim olmalarim istediler. Asını arkadaşlarım alarak derhal küçük bir dağın tepesine tırmandılar. Huzeylliler etrafı çember içine aldılar ve teslim oldukları halde hiçbirini öldürmeyeceklerine dair and içtiler. Asını, "Ben şahsını adına bir kafirin sözüne güvenerek teslim olamam!" dedi ve kısa bir dua ile Allah'a iltica edip: "Ey Allah'ım, sevgili Peygamberini, bizını durumumuzdan haberdar eyle!" diye yalvardı.

Bir avuç müslümanın teslim olmayacağım anlayan Huzeylliler, onları ok yağmuruna tutmaya başladılar. Asım'ı öldürdüler. Ayrıca üç arkadaşim daha Öldürdüler. Kalan üçü teslim olmak zorunda kaldı ve Huzeylliler bunlara hiç dokunmayacaklarına dair söz verdiler. Bunlar da dağdan inip teslim oldular. Teslim olur olmaz Huzeylliler tarafından bağlandılar. Üç müslümandan biri: "Bizi bağlamanız andlaşmayı çiğnemenizin ilk alametidir" diye bağırdı ve onlarla birlikte gitmeyi kabul etmedi. Onlar da onu oracıkta öldürdüler. Hubeyb ile Zeyd bin Desine'yi alarak oradan gittiler. Mekke'ye götürüp esir olarak sattılar. Hubeyb'i Haris bin Amir'in oğulları satın aldı. Bedir'de Hâris'i Hubeyb öldürmüştü. Hâris'in oğulları da Hubeyb'i satın alıp babalarimn yerine öldürmek istiyorlardı. Bir müddet Hubeyb'i esir olarak tutukladılar. Halbuki Hubeyb bir harb esiri değildi. Sa'dece hıyanete uğramıştı, idam edileceği gün gelmişti. O gün Hubeyb gerekli bazı temizlikleri (boy abdestinden önce) yapması için, Hâris'in kızlarından birine usutura bıçağı istedi. O da getirip verdi. Bu sırada ortalıkta oynayan sabi bir çocuk vardı. Çocuk Hubeyb'in yanına kadar gitti. Hubeyb de yanına ka­dar gelen bu çocuğu dizine oturtup sevmeye başladı. Durumu farkeden ve daha önce Hubeyb'in ricası üzerine ona ustura bıçağim vermiş bulunan çocuğun annesi, korkudan bayılayazdı. Onun geçirdiği bu sarsıntıyı farkeden Hubeyb ona: "Yoksa onu öldüreceğimi mi sandimz? Vallahi bir müslüman, böyle bir hıyanet yapmaz! inşallah ben dahi yapmayacağım! Ben Sa'dece yanıma kadar sokulan bu sevimli sabiyi sevmek istedim hepsi o kadar" diyerek kendisini teselli etti ve; kendisi kadr ve hıyanete uğramış olsa bile bir müslümanın, suçsuz bir kimseye karşı bir kötülük yapamayacağimn çok güzel bir Örneğini verdi.

Bu hali, büyük korkular ve sarsıntılar geçirdikten sonra açıkça yaşamış bulunan Haris'in kızı ve o sabinin annesi; Hubeyb hakkında çok güzel şeyler söylemiş ve şöyle demiştir: "Vallahi ben, Hubeyb kadar hayırlı bir esir görmedim! O istese idi çocuğumuzu esir alabilir veya Öldürebilirdi. Ayrıca ben onu o günlerde Mekke'de hiç bir meyve bulunmadığı halde, elinde büyükçe bir üzüm salkımı tuttuğunu ve bu üzümden yemekte olduğunu da gördüm. Halbuki kendisi demir zincirlerle bağlı idi. Hiç şüphe etmiyorum ki, onun yediği üzüm ona, Allah tarafından gönderilmiş bir rızık idi."

Derken Hubeyb'i idam edileceği yere götürdüler. Güzelce temizlenip abdestini almış bulunan Hubeyb, iki rekat namaz kılması için kendisine müsade edilmesini istedi. Müsade ettiler, o da namazını kıldı. Sonra ellerini kaldırarak yüceler yücesi Allah'a şu niyazda bulundu: "Ey Allahım İşte Kureyş müşrikleri, beni haksız yere idam ediyor! Sen onların hepsinin teker teker hakkından gelip cezalarim ver! Hiç birini sağ koma, hepsini gebert!"

Daha önce Huzeylliler tarafından öldürülmüş bulunan Asım da duasında: "Allah'ım sevgili Peygamberini durumumuzdan haberdar et!" diye yalvarmıştı. Allah onun bu duasını kabul buyurup Peygamberini durumdan haberdar eyledi. Kureyş ise mutlaka Asını'ın cesedini ele geçirmek istiyordu. Hiç değilse kellesini veya vücudundan herhangi bir parçayı... Bu maksatla bazı adamlar gönderdiler. Asını'ın şehid düştüğü yere kadar gittiler. Fakat bu sırada yüce Allah öylesine bal arısı sürüsü gönderdi ki, bir türlü Asını'a yaklaşamadılar. Cenab-ı Hak, onu böylece Kureyşin adamlarından korumuş oldu." [48]

Beyhekî ve Ebû Nuaym'ın Mûsa bin Ukbe tarikiyle İbn-i Şihab'dan olan rivayetinde de şöyle denilmektedir: "Hubeyb idam edileceği sırada: "Allah'ım benim Peygamberime haber gönderecek kimsem yok! Sen ona benim selamımı ulaştırıver!" diye de duada bulunmuştu. Cebrâîl (aleyhisselâm) da onun bu selamim getirip Peygamber efendimize tebliğ eyledi.

Derler ki, Hubeyb'in idam edildiği gün, Peygamber efendimiz ashabtan bazıları ile oturuyor. Bir ara: "Ve aleykesselam" yani Allah'ın selamı senin de üzerine olsun ey Hubeyb, dediği duyuldu. Peygamberi­miz, bu sözün sonunda da: "Kureyş onu öldürdü" buyurdu.

Beyhekî'nin İbn-i İshak tarikiyle Asım bin Ömer bin Katade'den sevkettiği bir haber ise şu merkezdedir: "Huzeylîiler Asını bin Sabit'i öldürdükleri zaman, onun başim alıp Sülafe bint Sa'd'e götürüp satmak istediler. Sülafe daha önce Uhud'da öldürülen iki oğlunun intikamim almak üzere: "Eğer Asını'ın başim ele geçirecek olursam, vallahi onun kafatası içinde şArap içeceğim!" diye yeminler ve ahidler etmişti. Huzeylîiler de sırf ondan bol dünyalık elde etmek için mutlaka Asını'ın başim ona götürmek istiyorlardı. Bunun için çok çalıştılar fakat bal arılarimn çokluğu buna engel oldu. Baktılar istedikleri olmuyor, "bari akşamı bekliydim" dediler. Akşam olunca arıların dağılacağim ve Asırn'ın kellesini alabileceklerini ümid ederek, akşama kadar beklediler. Fakat akşam olunca vadiden sel akmaya başladı. Yine Asını'ın cesedine ulaşamadılar. Asını'ın cesedi kayıplara karıştı, bir türlü bulunamadı. Zaten Asını, daha önceleri hiç bir müşrikin cesedine dokunmaması ve hiç bir müşrikin de kendi cesedine dokunamaması hakkında yüce Allah'a yalvarıp çok niyazlarda bulunmuştu. Hayatında her şeye kadir olan Allah'tan böyle niyaz eden Asını; ölümünde de müşriklerin eline geçmesinden yüce Allah tarafından korunmuştur.

(Beyhekî ve Ebû Nuaym'ın Büreyde bin Süfyan el-Eslemi'den sevkettiği bir haber daha vardır. O dahi bu mealdedir. Şu kadar var ki, bu rivayette: "Rasulüllah'ın: "Allah'ın selamı senin de üzerine olsun" dediği duyulduğu zaman, ashabı kiram sormuşlar: "Ey Allah'ın rasülü, kimin selamına karşılık veriyorsunuz?" diye... Peygamberimiz de: "Kardeşiniz Hubeyb'e. Çünkü şu anda müşrikler onu idam etmek üzeredir" buyurmuş" denilmektedir.)

Yine bu rivayette fazladan olarak şu bilgi de verilmektedir: Hubeyb idam edileceği sehpa üzerine çıkarıldığı zaman, bazı dualar etti. Sonra boynunu vurdular. Bu sırada müşriklerden biri vicdanı du­rumu kaldırmadığı için, yere yatıp bu acı ve feci manzarayı seyretmek istemedi, İşte orada bulunanların tamamı, bir sene geçmeden hepsi öldüler. Sa'dece Hubeyb dua ederken başimn vurulmasını görmeyeyim diye yere kapanan şahıs, hayatta kaldı."

İbn-i İshak der kU Bana Abdullah bin Ebû Necih, Huceyr bin Ebû îhâb'ın azadlısı Muaviye'den nakletti. O demiştir ki: "Hubeyb Mekke'ye getirildiği zaman benim evimde hapsedildi. Bir gün ben kendisine baktığımda, elindeki üzüm salkımından yemekte olduğunu gördüm. Elindeki salkım, onun başından daha büyüktü ve o günlerde Mekke'de bir tek üzüm danesi bile bulunamazdı." (Bu haberi, Muaviye'den İbn-i Sa'd'da rivayet etmiştir.)

İbn-i Ebî Şeybe ve Beyhekî, Cafer bin Ömer tarikiyle onun babasından, o da dedesinden şöyle nakleder: "Hubeyb'in başı vurulmak üzere bağlandığı ağaca çıkıp onun cesedini oradan kurtardım. Başkaları beni görecek diye çok korkuyordum, İpi çözünce Hubeyb'in cesedi yere düştü, fakat düştüğü yer uzak değildi. Sonra baktım Hubeyb'in cesedi ortalıkta yok. Ne kadar bakındım ise de onu göremedim, sanki onu yer yutmuştu. Bu güne kadar da Hubeyb'in cesedi nerededir veya kemikleri nerededir bilen olmamıştır." [49]

Ebû Yusuf Kitabul-Letaif adlı esefinde Dahhak'tan şu haberi nakletmiştir: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), Mikdad ile Zübeyr'i, Hubeyb'in cesedim idam edildiği ağaçtan indirmek üzere vazifelendirip gönderdi. Bunlar da bu maksatla gittiklerinde Hubeyb'in cesedinin başında kırk kişinin nöbet tuttuklarim gördüler. Fakat bunların hepsi sarhoş olup kendilerinde değildi. Bunu fırsat bilerek Hubeyb'in cesedim indirdiler ve Zübeyr'in atına yükleyerek oradan uzaklaştılar. Durumdan haberdar olan müşrikler bunları takibe çıkıp peşlerinden yetiştiler. Durumu gören Zübeyr, Hubeyb'in cenazesini atından yere attı. İşte bu sırada yer onun cesedini yuttu. Bu sebeple de ona: "Beliu'l-ard = Cesedi yer tarafından yutulan adam" adı verildi."

Vahidi der ki: Bana İbrahim bin Cafer babasından naklen şöyle anlattı: "Bir gün Kureyş toplu bir halde iken Ebû Süfyan: "Gidip te ansızın Muhammed'i öldürebilecek bir adam bulamıyorum! Muhammed ise serbestçe sokaklarda yürüyor" diye bağırdı. Adamın biri yanına yaklaşıp: "Eğer sen bana yardım edersen, ben bu işin üstesinden gelirim. Benim, karakuşun gagasından daha keskin hançerim var, gizlice gider onu öldürürüm. Yeter ki sen bana destek ol!" dedi. Ebû Süfyan ona: "Sen bizını gerçekten çok değerli bir arkadaşımızsın. Sana binit ve nafaka veriyorum. Haydi git bu işin üstesinden geliver!" dedi. Bu işi son derece gizli tutması için de çok tenbihte bulundu ve dedi ki: "Bunun Muhammed'in kulağına gitmesinden son derece korkarım!"

Bu şekilde adamı yola çıkardılar. Adam da ağzını çok sıkı tutacağına kafi söz vererek yola çıktı. Beş gün devesi üzerinde yol gitti. Altıncı gün öğle vaktinde Medine'ye vardı. Doğruca Hazret-i Peygamberin yanına gitti. Onun gelmekte olduğunu gören Peygamber efendimiz ashabına: "Bu adam kötü niyetle gelmektedir. Fakat Allah onun ile yapmak istediği iş arasında engel olucudur!" buyurdu. Adam gelir gelmez de derhal: "Bana doğruyu söyleyeceksin, buraya geliş sebebin nedir?" diyerek onu sorguya çekti. "Bak eğer bana doğruyu söylersen, bunun faydasını da görürsün, yok eğer yalan söylersen bunun sana hiç bir faydası olmayacaktır. Zira senin buraya niçin geldiğinden haberdar edilmiş bulunuyorum" buyurdu. Adamcağız: "Eğer doğru, söylersem emniyette miyim?" dedi. Peygamber efendimiz de kendisine: "Evet emniyettesin" buyurdu. Adamcağız da durumu olduğu gibi anlattı. Ebû Süfyan'ın esefler ederek Kureyşe hitaben yaptığı konuşmayı, bunun üzerine kendisinin söylediklerini ve ne gibi bir maksatla yola çıkıp Medine'ye geldiğini, bir bir anlattı.

Bunun üzerine Peygamber efendimiz adama: "Şimdi sen emniyettesin, istediğin yere gidebilirsin! Fakat dilersen senin için bundan daha hayırlı bir şey vardır, onu yine kendi isteğinle kabul edersin!" buyurdu. Adamcağız: "Benim için daha hayırlı olan şey ne imiş?" diye sordu. Peygamberimiz de: "Allah'tan başka hiç bir ilah olmadığına, benim de onun elçisi bulunduğuma şahadet etmendir!" buyurdu. Adamcağız da derhal şahadet getirerek müslüman oldu. Sonra şunları söyledi: "Vallahi aslında ben, insanlardan hiç korkmazdım. Fakat sizin huzurunuza geldiğim zaman, aklım başımdan gitti ve nefsınıe büyük bir zayıflık hakim oldu. Sonra hiç bir kimsenin bilmediği bir şeye sizin muttali kılınmış bulunduğunuzu gördüm. Anladım ki siz Allah tarafından korunmaktasınız ve; Allah'ın size gösterdiği hak yol üzerinde bulunmaktasınız. Bu durumda sizin bana kılavuzluk ettiğiniz şahadeti getirerek müslüman olmakta hiç tereddüt etmedim!"

Bu olaydan sonra Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), Amr bin Ümeyye el-Damri ile Seleme bin Eşlem'i çağırarak buyurdu ki: "Haydi ikiniz birlikte gidiniz, eğer Ebû Süfyan denilen Allah'ın düşmanim ansızın öldürme imkanı bulursanız, hiç tereddüt etmeden öldürünüz!"

Amr bin Ümeyye diyor ki: Mekke'ye yaklaştığımızda arkadaşım bana dedi ki: "Önce Beytullah'a gidip yedi defa etrafında tavafta bulunup, iki rekatçıkta namaz kılmak istemez misin?" Ben de kendisine: "Orada herkes beni çok tanır" dedim ve onun teklifini kabul etmek istemedim. Fakat o ısrar etti ve beni dinlemedi. Bunun üzerine gidip tavafta bulunduk ve iki rekat namaz kıldık. Bu sırada oraya gelen Ebû Süfyan'ın oğlu Muaviye beni tanıdı ve derhal babasına haber verdi. O da Mekke halkına durumu bildirdi. Onlar da bizını hakkımızda iyi konuşmadılar ve: "Bunlar hayırlı bir iş için gelmiş olamazlar" dediler.

Bilhassa benim islamdan önceki durumumu da nazarı itibare alarak kuşkulandılar. Durum tehlikeli idi. Kureyş hepsi toplanmış bir karara varmak üzere idiler. Biz de bir yolunu bulup hizla kaçmaya başladık. Onlar da bizi yakalamak için peşimize adamlar salmışlar. Ben bir mağaraya girerek saklandım. Geceyi burada geçirdim. Fakat sabah olduğunda halâ bizi arıyorlardı. Allahü teâlâ onların gözlerine bizim bulunduğumuz yeri göstermemiş olacak ki, bizi bir türlü bulamadılar. Bu sırada arkadaşıpı bana: "Şimdi gizlice sokulup Hubeyb'i idam edildiği yerden indirîjp cesedini onlardan kaçırıp defnetsek ne dersin?" dedi. Ben de derhâl bu işe yöneldim ve onu oradan indirdim. Arkadaşımın da yardımı ile onu, bir yere kadar götürüp oraya defnettim."[50]             

Maune Kuyusu Vakası ile İlgili Bazı Ayetler

Buhârî, Hişam bin Urve tarikinden rivayet eder. O der ki: Bana babam şöyle anlattı: Maune kuyusu vakası meydana geİdiği zaman, Rasulüllah'ın gönderdiği İslâm tebliğcileri burada şehid edildiler. Amr bin Ümeyye de esir edildi. Amir bin Tufeyl öldürülen müslümanlardan birine işaret ederek: "Bu kimdir?" diye Amr bin Ümeyye'ye sordu. O da: "Bu, Amir bin Füheyre'dir" dedi. Amir bin Tufeyl bunun üzerine şöyle konuştu: "Bu adamcağız, öldürüldüğü zaman semaya kaldırıldı, ta yerle gök arasına kadar çıkarıldı. Sonra yere indirildi. Ben bunu kendi gözlerimle bakarak gördüm."

İslâm tebliğcilerinin Bi'ri Maune'de şehid edildikleri haberi Peygamber efendimize ulaştırıldığı zaman, ashabına hitaben şöyle buyurdular: "Arkadaşlarimz şehid oldular! Ölmezden Önce Allah'a dua edip O'ndan şöyle dilekte bulundular: "Ey Allah'ım, bizını rabbimiz olarak senden razı olduğumuzu, senin de bizlerden razı bulunduğunu kardeşlerimize ulaştır! Onları bundan haberdar kıl!" İşte ashabım onların rablerinden bu dilek ve duaları kabul olunmuştur, onların bu güzel haberi de sizlere ulaştırılmıştır,"

Müslim ve Beyhekî'nin ise Enes'ten naklettikleri bir haberde şöyle denilmektedir: "Bazı kimseler Peygamber efendimize müracat ederek: "Bizimle beraber bazı İslâm muallim ve tebliğcileri gönder. Onlar bizimle beraber kabilemize gitsinler, bizlere Kur'an'ı ve sünneti öğretsinler" dediler. Peygamber efendimiz de onların bu dileğini kabul ederek ensardan yetmiş kişiyi onlarla birlikte gönderdi. Bunların hepsi ehli Kuran olduklarından bunlara Kurra deniliyordu. Yolda giderlerken müşriklerin taarruzuna uğradılar. Gidecekleri kabileye varmadan yolda öldürüldüler. Bu sırada yüce Allah'tan bir dilekte bulunup şöyle dua ettiler: "Ey Allah'ımız! Sevgili Peygamberimize ulaştır ki biz sana senden razı olarak kavuşmak üzereyiz! Senin de bizlerden razı olduğuna inancımız tamdır!"

İşte Rasulüllah efendimiz de ashabına, onların bu halini bildirmek üzere: "Kardeşleriniz Allah yolunda şehid oldular! Şehid olmak üzere iken yüce Allah'tan güzel bir dilekte bulunup: "Allah'ımız, bizını sana senden razı olarak, senin de bizden razı olarak kavuştuğumuz haberini; sevgili habibine ulaşürıver!" dediklerini duyurmuştur."

Vâkıdî'nin Mus'ab bin Sabit'ten naklettiğine göre, Münzir bin Amr da bu kıssayı rivayet etmiş ve demiştir ki: "Amir bin Tufeyl, Amr bin Ümeyye'ye: "Burada şehid düşenleri şahsen tanıyor musun?" diye sormuş. O da: "Evet" cevabim vermiş. Bunun üzerine şehidlerin cesetle­ri arasında gezinerek: "Bu kim? Bu kim?" diyerek teker teker sorup cevap almış. Sonra: "Burada şehid düşüp te cesedine rastlamadığımız var mı?" diye sormuş. O da: "Evet, öldürülenler arasında olduğu halde Amir bin Füheyre'ye rastalayamadık" demiş. Bunun üzerine Amirdin Tufeyl: "Onun haberini sana'söyleyeyim mi?" demiş ve şunları anlatmış: "O aldığı bir mızrak darbesiyle şehid düştüğü zaman, semaya kaldırıldı, ta görülmeyecek derecede yukarılara çıkarıldı. Ben peşinden bakakaldım ve artık onu göremez oldum."

Amir bin Füheyre'yi şehid eden adam, Kilâb kabilesinden Cebbar bin Selma idi. O bizzat kendisi bu hususta şunları söylemiştir: "Ben mızrağımı ona sapladığım zaman o: "Vallahi ben kazandım diyerek haykırdı. Ben onun bu halini gelip Dahhak bin Süfyan'a anlattım ve müslüman oldum. Benim müslüman olmama; ondan duyduğum bu söz ve onun semaya kaldırılışim görmüş olmam sebep olmuştur." Dahhak bin Süfyan da, Cebbar bin Selma'nın bu söylediklerini: Amir bin Füheyre'nin cesedinin melekler tarafından semaya kaldırılmış olduğunu, bir mektub yazarak bildirmiştir."

Beyhekî bu haberle ilgili olarak: "İhtimaldir ki onun cesedi, Önce semaya kaldırılmış sonra yere indirilmiş, sonra da kaybolmuştur. Eğer bunu bu şekilde kabul edersek, yukarıda geçen Buhârî'nin haberi ile ilgili haber birleşmiş olur. Zira Buhârî'nin haberinde "Sonra yere indirildi" kaydı vardır.

Mûsa bin Ukbe'nin el-Megazi adlı eserinde de denilir ki: "Urve, "Amir bin Füheyre'nin cesedi bulunamamıştır" demiştir. Onlar bunu, meleklerin götürüp gizlediği, şeklinde yorumlamışlardır."

Yine Beyhekî'nin Urve'âen, onun da Âişe'den bir rivayeti bulunmaktadır. Bu rivayette ise: "Ben gördüm ki onun cesedi semaya kaldırıldı, yerle sema arasında duruyordu" denilmektedir. İşte bu rivayette: "Sonra yere indirildi" kaydı bulunmamaktadır. "Semaya kaldırıldı ve orada gizlendi" rivayeti, çeşitli tanklardan geldiği için, birbirini desteklemekte ve bir nevi kuvvet kazanmaktadır." [51] Ayrıca İbn-i Sa'd'ın da Vâkıdî yoluyla sevkettiği bir rivayette, Âişe'nin: "Amir bin Füheyre semaya kaldırılmıştır, onun cesedini yerde bulamamışlardır" dediği kaydedilmektedir ve bu' yüzden melekler tarafından Ötelere çıkarıldığı görüşüne sahip olmuşlardır."[52]

Zatür Rika Gazvesinde Görülen Mucizeler

Buhârî ve Müslim Cabir bin Abdullah'tan rivayet ederler. O demiştir ki: "Biz Rasulüllah efendimiz ile birlikte Necid taraflarına gazaya gittik. Kafilemiz yola çıktığı zaman kuşluk vakti geniş bir vadiye indik. Burada konakladık. Burasının ağaçları çoktu, asker ağaçların gölgesine sığınarak istirahate çekildi. Peygamberimiz de bir semura ağacimn altına çekildi, kılıcım da bu ağaca astı. Hepimiz uyumuştuk. Bir de ne görelim Rasulüllah bizleri çağırıyor. Derhal onun yanına koştuk. Onun yanında bir bedevi oturmakta idi. Meğer bu bedevi, efendimize suikastta bulunmak istemiş, Efendimiz bize buyurdular ki: "Bu bedevi, gelip ben uyurken kılıcim kimndan sıyırmış ve başucuma dikilip: "Şimdi seni benim elimden kim kurtaracak ey Muhammed?" diye bağırmıştı. Ben de kendisine: "Allah kurtaracak" karşılığim verdim. Bedevi korkup kılıcim kimna koydu ve gördüğünüz gibi yere oturdu." Peygamber efendimiz, bu bedeviyi cezalandırmadı.

Sahihtir kaydıyla Hakim, Beyhekî diğer bir tarikle Cabir bin Abdullah'tan şöyle naklederler: "Rasulüllah efendimiz Muharip bin Hasafe oğulları ile savaş yaptı. Bu savaş Medine'den iki günlük mesafede bulunan hurmalık bir Necid arazisi idi. Bir ara müslümanlar istirahate çekilmişti. Müşriklerden Gavras bin Haris adında birisi, uyumakta olan Rasulüllah efendimizin başucuna gelip dikilmiş ve kılıcim sıyırarak: "Söyle bakalım ey Muhammed, şimdi seni benim elimden kim kurtaracak?" diye bağırmıştır. Peygamberimiz de derhal doğrularak: "Allah" cevabim vermiştir. Adam korkuya kapılıp kılıcı elinden düşmüş, Peygamberimiz de bu kılıcı eline alarak: "Söyle bakalım, şimdi seni benim elimden kim kurtaracak?" demiştir. Adam: "Sen bilirsin ya Muhammed, sen bana iyilik ve afv ile muamele eyle!" diye yalvarmış. Peygamber efendimiz de adamı serbest bırakmıştır. Bu adam kavminin yanına gidip: "Biliyor musunuz, ben bütün inşaların en hayırlısı olan zatın yanından geliyorum" diye konuşmuştur."

(Bu olayın ravisi, sonra "Salat'ül Havi" hakkında bilgi vermiştir.) [53]

Beyhekî'nin Cabir'den yaptığı rivayeti Müslim'in şu ifadeyle verdiğini görmekteyiz: "Biz Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ile Cüheyne'den bir kavim ile çok şiddetli bir savaşa tutuştuk. Peygamber efendimiz, bir ara öğle namazını kıldırmıştı. Bunu gören müşrikler: "Eğer tam şu sırada müslümanlara bir yüklensek, hepsini kılıçtan geçirmiş oluruz!" dediler. Bazıları da: "Onların bir kaç saat sonra bir namazları daha var ki, onlar bu namazları evladlarından çok daha fazla severler. İşte o sırada onlara hamle yapıp, hepsini kılıçtan geçirelim!" dedi. Cebrâîl (aleyhisselâm) da gelip durumu Peygamber efendimize haber vermiştir. Peygamber efendimiz de durumu bize haber verdi ve bize Salatü'l Havfı kıldırdı." [54]

Ahmed, Beyhekî, Ebû Ayyaş el-Züraki'den rivayet eder. O şöyle demiştir: "Usfan'da biz Rasulülîah ile birlikte idik. Müşriklerin kumandanı ise Halid bin velid idi. Rasulülîah bize öğle namazını kıldırdı. Müşrikler dediler ki: "Elimize Öyle bir fırsat geçmişti ki, ansızın saldırıp hepsini kılıçtan geçirecektik!" Öğle vakti ile ikindi vakti arasında "namazın kısaltılması" ile ilgili ayet nazil oldu."

(İşte bu, Usfan'da kılınan ilk "korku namazı" idi ve bu şekilde kılınan namaz da ikindi namazı idi.)

Müslim, Beyhekî ve Ebû Nuaym Cabir bin Abdullah'tan şöyle rivayet ederler: "Biz Zatür-Rika gazvesinde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikte yola çıkıp geniş bir vadiye indik. Rasulülîah efendimiz haceti için ayrılıp hayli uzağa gitti. Ben de onun peşi sıra su kabim götürdüm. Rasulülîah şöyle bir etrafına bakındı, hacetini yaparken gizlenecek bir şey göremedi. Bir de baktı ki vadinin kenarında bir ağaç var. Onun yanına kadar gidip dallarından birini tuttu ve: "Allan'in izniyle haydi benimle gel" dedi. Dal sanki burnundan zincirle yedilen bir deve gibi, onun peşi sıra geldi. O diğer bir' ağacın yanında durup onun da bir dalma asılarak: "Haydi sen de Allah'ın iziniyle benimle gel!" diyerek çekti ve o da geldi. Efendimiz onu diğer dal ile birleştirerek arkasına gizlenip hacetini yaptı.

Ben bu sırada kendi kendimle konuşup bekliyordum. Bir de baktım ki, Rasulülîah bana doğru gelmekte ve başı ile: "İşte şuraya, İşte şuraya!" diyerek sağına ve soluna işaret etmekte. Peygamberimiz başı ile bu işareti yaparken orada duraklamıştı. Yanıma geldiği zaman: "Durup başımla sağıma ve soluma işaret ettiğim yeri gördün mü?" diye bana sordu. Ben de: "Evet ey Allah'ın rasülü" dedim. Bunun üzerine Rasulülîah bana: "Öyleyse haydi o iki ağacın yanına kadar git, her ikisinden birer dal kes ve o dalları getirip işarette bulunduğum yerlere birer tane bırak" buyurdu. Ben de Rasulüllah'ın emri gereğince gidip bir taş aldım. Onun bir kenarim keskinleştirerek birer dal kestim, dalları sürüyerek Rasulüllah'ın işaret ettiği yere kadar getirip koydum. Sonra Rasulüllah'a gelerek, buyurduklarim aynen yerine getirdiğimi haber verdim. Bu sırada Rasulüllah efendimiz buyurdular ki: "İşte ben, oradan geçerken işarette bulunduğum her iki yerde, iki kabir bulunmakta olduğunu gördüm. Onlar azab içinde idiler. îstedim ki, kendilerine şefaatim sebebiyle azapları hafifletilsin. İşte bu iki yaş dal, onların kabirleri üzerinde kuruyacakları zamana kadar onların azabimn hafîfletilmesine vesile olacaktır,"

Bundan sonra biz, askerin yanına geldik. Peygamber efendimiz bana: "Ey Cabir, bana abdest almam için su getirmelerini söyle!" diye emretti. Ben de: "Abdest almak için su! su!" diye bağırdım, hiç su getiren olmadı. Kafilenin bu husustaki durumunu sordum; bir damla su olmadığı cevabim aldım. Gelip. Rasulüllah'a bilgi verdim. Ensardan biri, daima Rasulüllah için serin su bulundurmakla vazifeli idi. Rasulüllah efendimiz, onun serinlettiği suyu içerlerdi. Derhal beni o adama gönderdi. Ben de derhal o adama gittim, maalesef, onun su kırbasında bir içimlik dahi su yoktu. Sa'dece kırbanın ağzında bir damla su bulunmakta idi ki, onu kırbanın içine bıraksam, kırbanın kuru kısınılarim ıslatacak kadar bile yoktu. Dönüp geldim. Durumu Rasulüllah'a arz eyledim. Rasulüllah da bana: "Git, o su kırbasını bana getir!" buyurdu. Ben de derhal gidip'getirdim. Bu su kabim mübarek eline alan Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimiz bazı şeyler konuşup okudu. Fakat ben, neler konuştuğunu fark edemedim.

Peygamberimiz, su kırbasını eliyle yokladıktan sonra bana hitaben: "Ey Cabir, bize geniş bir su kabı getirmeleri için nida et!" buyurdu. Ben bütün sesınıin çıktığınca: "Geniş bir su kabı getiriniz!" diye bağırdım. Derhal getirdiler, ben de onu Rasulüllah'ın önüne koydum. Rasulüllah bana eliyle işaret ederek benim elimde bulunan su kırbasını, getirilen geniş kabın üzerine yaymamı söyledi. Ben de yaydım. Sonra mübarek parmaklarim birbirinden ayırarak, onun üzerine koydu ve onu geniş su kabimn dibine indirdi. Sonra bana hitaben: "Onu al kaldır ve üzerime dök, "Bismillah!" diye de söyle" buyurdu. Ben de öyle yaptım. Mübarek parmaklarından su akmaya ve geniş su kabı dolmaya başladı. "Ya Cabir, suya ihtiyacı olanların, gelip su almaları için ilan et!" buyurdu. Ben de ilan ettim, insanlar geldiler, diledikleri kadar su aldılar. İyice suya kandılar. Rasulüllah efendimiz elini geniş su kabından kaldırdığı zaman o yine su dolu idi."

Susuzluklarim iyice gidermiş bulunan insanlar, biraz sonra Rasulüllah'a açlıktan şikayet ettiler. Rasulüllah da onlara: "Çoğa varmaz yüce Allah, açlığimzı da giderecek bir imkan lütfeder" buyurdu. Derken Seyfül-Bahr denilen yere gelcliğimizde, bir hayvanın denizden karaya vurduğunu gördük. Bunun yarısıyla bütün asker doyuma erdi. Kızarttılar, pişirdiler, yediler ve doydular." [55]

Cabir der ki: Bu kıyıya vuran hayvan o kadar büyüktü ki, onun göz çukuruna beş kişi girip saklan sa kimse onları göremezdi. Dönüşte yan tarafından bir parçayı en kuvvetli devemize yükleyerek Medine'ye getirdik. Fakat onu getiren deve, zorlanarak iki büklüm haline geliyordu." [56] Buhârî ve Müslim Cabir'den rivayet ederler. O demiştir ki: "Ben Rasulüllah efendimizle gazaya çıkmıştım. Fakat devem geride kalıyor ve beni yoruyordu. Ne kadar iyi yürümesi için uğraştımsa faydası olmadı. Durumu farkeden Rasulüllah efendimiz: "Ey Cabir, sana ne oluyor? Neden arkalarda kalıyorsun?" diye sordu. Ben de: "Devem yürümüyor ya Rasüîailah" dedim. Bunun üzerine elindeki mihceni ile deveme bir iki kere vuran Rasulüllah: "Haydi devene bin ve onu sür. Artık geri kalacak diye hiç korkma" buyurdular. Ben de binip sürdüm, devem gerçekten o kadar süratlenmişti ki, Rasulüllah'ın önüne geçmesin diye onu zor tutuyordum.

Ebû Nuaym'ın Cabir bin Abdullah'tan bir rivayeti de aşağı yukarı bu merkezdedir. Yine Ebû Nuaym'ın Cabir'den bir rivayeti vardsr. Bu rivayet dahi bu mealde olmakla beraber, bunda farklı olarak Rasulüllah'ın Cabir'in devesine bir İki vurduktan sonra, "Haydi Bismillah de, devene bin!" buyurduğu ifade edilmektedir.

Yine aynı olayla ilgili olarak Cabir'den Ahmed bin Hanbel'in de bir rivayeti bulunmakta ve bu rivayette şöyle denilmektedir:

"Ben geceleyin devemi kaybetmiştim. Rasulüllah'a uğradığımda o bana: "Neyin var?" diye sordu. Ben de devemi kaybettiğimi söyledim. Rasulüllah bana belli bir yeri işaretleyerek: "İşte deven oradadır, git al!" buyurdu. Ben gittim ise de devemi göremedim. Rasulüllah'a döndüğüm­de o bana yine: "İşte deven orada, git al!" buyurdu. Gittim, aradım, yine bulamadım. Döndüğümde Rasulüllah beni yanına alarak, işaret ettiği yere götürdü ve devemi elime teslim etti. Ben devemin yularından çekerek götürüyordum. Baktım, yazık dedim; "Benim böylesine küçük adımlarla yürüyen şaşkın bir devem olsun!" diye hayıflandım. Rasulüllah: "Ya Cabir, kendi kendine neler söyleniyorsun?" buyurdu. Ben de söylediklerimi kendisine haber verdim. Rasulüllah elindeki kamçısı ile devenin arkasına vurdu. Deve Öylesine süratlendi ki, şimdiye kadar onun kadar süratli bir deveye hiç binmiş değilim. Adeta devemi zor zapt ediyordum."

Vâkıdî ve Ebû Nuaym Cabir bin Abdullah'dan şöyle rivayet ederler: "Peygamber efendimiz Zatür-Rika savaşma çıkmaya karar verdiği zaman, Ulbe bin Zeyd, üç adet deve kuşu yumurtası getirdi ve dedi ki: "Ey Allah'ın rasülü, bunlar deve kuşunun yuvasına bıraktığı yumurtalardır." Efendimiz de bana hitaben: "Onları al, hazırlayıp getir" buyurdular. Ben de hemen gidip onları bir sahan içinde pişirerek getir­dim, ne kadar ekmek aradımsa da bulamadım. Çaresiz ekmeksiz olarak Rasulüllah'ın huzuruna koydum. Rasulüllah ve ashabı da onu ekmeksiz olarak yemeye başladılar. Herkes yedi ve doydu. Fakat sahandaki yumurta hiç eksilmeden duruyordu. Peygamberimiz ve onunla birlikte yiyenler kalktılar, sonra ashabtan diğerleri geldi. Onların da hepsi bu yumurtadan yiyip doydular. Sonra, hava serinleyince yerlerimizden kalkıp yolumuz-a devam ettik."

Beyhekî, Cabir bin Abdullah'tan şunu nakleder: "Biz Rasulüllah ile birlikte Benî Enmar savaşma çıktığımızda yolda giderken Peygamber efendimiz, bir adam hakkında: "Allah onu kurban eylesin" dedi. Adamcağız: "Ey Allah'ın rasülü, Allah yolunda değil mi?" dedi. Peygamberimiz de: "Evet Allah yolunda" buyurdu. Hakikaten bu adam, Allah yolunda kurban oldu, yani şehid düştü."

(Benî Enmar savaşı, Zatür-Rika savaşıdır.) Ayrıca bir bilgi olarak bu rivayeti, sahihtir kaydıyla Hakım'ın dahi rivayet ettiğim kaydedelim. Ancak Hakim, gazalara dair yazdığı bazı eserlerde, bu adamın Yemame savaşında şehid olduğunu zikretmiştir.[57]

Hendek Gazvesinde Görülen Ayetler ve Mucizeler

Beyhekî Katade'den rivayet eder. O şöyle demiştir: "Bize anlatıldığına göre Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Ahzab gününde buyurmuş ki: "Bu günden sonra artık müşrikler bize savaş açamazlar!" Gerçekten de Rasulüllah'ın buyurdukları gibi, Ahzab savaşından sonra müşrikler bir daha müslümanlara karşı savaş açamamışlardır." [58]

Buhârî Süleyman bin Sürad'dan rivayet eder. O şöyle demiştir: "Rasulüllah efendimiz Ahzab günü, düşmanlar savulduktan sonra buyurdular ki: "Şu andan itibaren savaşan bizler olacağız! Artık onlar bize değil, biz onlara savaş açacağız!"

(Ebû Nuaym da Cabır'den benzen bir rivayet nakletmiştir.)

Buhârî Cabir bin Abdullah'tan rivayet ediyor. O şöyle demiştir: "Biz Ahzab günü hendek kazıyorduk, çok sert ve sağlam bir kayaya rastladık, onu bir türlü paçalayamadık. Ashab gidib durumu Peygam­ber efendimize arz ettiler. Peygamberimiz: "Hendeğe ben ineyim" buyurdu ve ayağa katktı. Bu sırada açlıktan karnına taş bağlamış olduğu görüldü. Gerçekten bizler tam üç gündür hiç bir şey yememiştik. Peygamberimiz hendeğe indi, balyozu eline alıp kayaya vurdu. Kayanın yumuşak bir toz yığim haline geldiği görüldü. Ben dedim ki: "Ya Rasülallah eve gitmem için bana izin veriniz." O da izin verdi. Ben eve gidip hanımıma dedim ki: "Ben Peygamber efendimizin dahi aç olduğuna muttali oldum. Kendisine yedirebileceğimiz bir şey yok mudur?" Hanımım da bana: "Bir miktar arpa ile oğlağımız var" dedi. Ben derhal oğlağı kestim. Hanım da arpayı öğüttü. Eti tencereye koyduk.

Ben derhal Peygamberimize gelip: "Ya Rasülallah az miktar yiyeceğimiz var. Sizi ve bir iki arkadaşimzı hanemize buyur ediyoruz" dedim. Peygamberimiz yiyeceğin miktarim sordu, ben de bildirdim. Bunun üzerine o: "Bu çoktur ve hoştur" buyurdu ve bana hitaben:"Git hanımına söyle, ben gelmeden tencereyi indirmesin, ekmeği de pişirmesin" buyrdu. Bütün ashabına hitaben de: "Haydi hepiniz Cabir'in yemeğine" diyerek davette bulundu. Bütün muhacirler ve ensar kalktılar. Ben bu durumdan telaşlanarak eve koştum, hanımıma: "Vay halimize Peygamberimiz bütün ashabim ve onlarla beraber olanları alarak yemeğe geliyor" dedim. Hanımım bana: "Neyimiz olduğunu Peygamberimiz sormadı mı?" dedi. Ben de: "Sordu" dedim. Hanım: "Öyleyse telaşa mahal yok! Hepsi gelsinler!" Peygamberimiz ashabı ile birlikte geldi. Ashabına hitaben: "Haydi giriniz birbirinize sıkıntı vermeyiniz!" buyurdu. Sonra hamurdan küçük parçalar alıp üzerine bir miktar et koyarak mübarek tükrüğü ile bunu tencere ve fırim ilaçlayıp mayaladı. Sonra fırında pişen etli ekmekleri alıp ashabına verdi. Bu minval üzere buna devam etti ve bütün ashabim bu şekilde doyurdu. Yine de hayli yiyecek kaldı. Buyurdu ki: "Bundan kendiniz de yiyiniz, ayrıca komşularimza da hediye ediniz. Zira bütün insanlara açhk isabet etmiş durumdadır."

Buhri'nin Müslim ile beraber (yani ittifak halinde) yine Cabir'den olan diğer rivayetleri de aynıdır, ancak şu farklılık vardır:

"...Sonra bereketlenmesi için dua buyurdular. Ben, Allah'a yemin ederek ifade edeyim ki, ashabın sayısı bin kadar olduğu halde, hepsi bundan yiyip doydular. Kalkıp gittikleri zaman da tenceremizde hâlâ et kaynıyordu. Gerek etimiz, gerek ekmeğimiz, sanki hiç yenilmemiş gibiydi."

Vâkıdî ve İbn-i Asâkir Abdullah bin Mugayyes el-Ensari'den şöyle rivayet ederler: "Hendek savaşı sırasında Ümmü Amir el-Eşheliye Peygamber efendimize bir tas içinde Hays denilen (ve et suyu ile undan yapılan) çorba gönderdi. Bu sırada efendimizin yanında Ümmü Seleme de vardı. Ümmü Seleme bu çorbadan karnim doyurdu. Rasulüllah da bir miktar içtikten sonra, Rasulüllah'ın münadisi hendek ehlini bu çorbadan içmeye çağırdı. Onlar da gelip bu çorbadan içtiler ve doydular. Sonunda bu çorba sanki hiç içilmemiş gibi duruyordu."

(Vâkıdînin ve İbn-i Asâkir'in bu haberi, mürseldir.)

Ebû Ya'lâ ve İbn-i Asâkir, Abdullah bin Ali bin Ebû Rafi'den naklederler. Onun ninesi Selma, kendisine şöyle haber vermiştir: "Hendek günü Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Ebû Rafİ'e bir koyun göndermiş, bunun kesilip kızartılmasını istemiş. Ebû Rafi de bunu kesip kızarttıktan sonra bir sepete koyarak Rasulüllah'a getirmiş ve bu koyunun iki ön bacağı (döşleri) bile hiç umulmadık derecede bereketlenmiştir."

Ebûl-Kasını el-Beğavi, kendisinin Mu'cem adlı eserinde Muaviye bin Hakem'den şu haberi nakletmiştir: "Bizler hendekte Rasulüllah ile birlikte çalışıyorduk. Derken kardeşim Ali bin Hakem'in ayağı hendeğin duvarına çarparak yaralandı. Yarası oldukça ciddi olup kanıyordu. Derhal Peygamberimize geldi. Peygamber efendimiz de onun bu yarasını mübarek eliyle sıvadı ve: "Bismillah" dedi. Kardeşimin ayağı iyi olup, hiç kendisine rahatsızlık vermedi."       

Beyhekî İbn-i İshak tarikiyle şöyle rivayet eder: Selman-ı Farisi'den bana gelen habere göre, o demiştir ki: "Hendek günü ben, bir kısmın kazılması için çalışıyor fakat güçlük çekiyordum. Bana iltifat edip çektiğim güçlüğün farkına varan, Rasulüllah efendimiz, hendeğe inip elimden balyozu aldı ve şiddetle vurdu. Bu sırada balyozun altından bir kıvılcım çıktı. Bir daha vurdu, yine altından kıvılcım parladı. Bir daha vurdu. Yine altından bir kıvılcım parladı. Ben dedim ki: "Ey Allah'ın rasülü. Bu parlayan kıvılcımlar nedir?" Efendimiz de buyurdular ki: "Birinci kıvılcım, Allah'ın bana Yemen'i fethedeceğini gösterir, ikincisi: Şam'ın ve batimn fethim gösterir. Üçüncüsü ise, Allah'ın bana doğuyu da fethedeceğinin işaretidir." [59]

İbn-i İshak der ki: Kendisine itimad ettiğim kimselerin bana anlattığına göre, Ebû Hureyre, Ömer ve Osman zamanlarında şöyle konuşurmuş: "Ey müslümanlar! Bütün güç ve imkanlarimzla Allah yolunda cihad edip ülkeler fethediniz! Ben varlığım elinde olan Allah'a yemin ederek söylerim ki, sizin fethettiğiniz ve kıyamete kadar da fethedeceğiniz hütün şehir ve ülkelerin anahtarlarim, şanı yüce Allah; sevgili Rasülü Muhammed'e vermiştir."

Beyhekî ve Ebû Nuaym Bera bin Azib'ten rivayet eder. O şöyle demiştir: "Bizler hendek kazınımda çalışırken, büyük ve sert bir kayaya rastladık. Bir türlü onu parçalayamadık. Şikayetimizi Rasulüllah'a götürdük. O balyozu eline aldı ve "Bismillah" diyerek bir darbe indirdi. Derhal kayanın üçte biri parçalanmıştı. Akabinde Peygamber efendimiz: "Allahü ekber" diyerek tekbir getirdi ve: "Allah bana Şam'ın anahtarim vermiştir. Vallahi ben oradaki kırmızı köşkü görüyorum" buyurdu. Sonra ikinci defa vurdu, bu seferinde de üçte biri daha ufalanıvermişti. Peygamberimiz derhal "Allahü ekber" diyerek tekbir getirdi ve: "Faris'in anahtarları bana verilmiştir! Vallahi ben Medain'in beyaz köşkünü görmekteyim" buyurdu. Sonra üçüncü defa vurdu ,ve o kocaman kayayı kum yığim haline getiriverdi. Derhal "Allahü ekber" diyerek tekbir getirdi ve: "Bana Yemen'in anahtarları verildi! Şu anda ben oranın başşehri olan San'a'nın kapılarim görmekteyim" buyurdu." [60]

İbn-i Sa'd, İbn-i Cerir, İbn-i Ebî Hatim, Beyhekî ve Ebû Nuaym Kesir bin Abdullah tarikiyle; babası vasıtasıyla dedesinden şu haberi vermektedirler: "Hendek kazarken beyaz ve sert bir kaya çıktı. Bunu kırmaya çalışırken demirimiz kırıldı, tyice zorlanmıştık. Nihayet durumu Peygamber efendimize arz eyledik. O da Selman'ın elindeki balyozu alarak bu beyaz ve yuvarlak kayanın üzerine şiddetle vurdu. Kaya sarsıldı ve balyozun altından bir ışık çıktı. Sanki Medine'nin iki yakası arasını aydınlatmıştı ve karanlık bir gecede parlayan bir kandil gibi gözlerimize aksetmişti. Bunun üzerine tekbir getiren Peygamber efendimiz, ikinci bir darbe daha indirdi. Kayadan yine bir sarsıntı ve bir ışık çıktığim gördük. Yine tekbir getiren Peygamberimiz; üçüncü defa kayaya şiddetle vurdu ve kayayı kum yığim halinde par çalayı verdi. Yine Medine'nin iki yakasını aydınlatırcasma bir nur çıktı. Efendimiz derhal tekbir getirdi. Biz de gördüğümüzü ve Peygamber efendimizin tekbir getirişini kendisine arz edip, hikmetini sual eyledik. Buyurdular ki: Birincisinde bana Hire ve Medâin şehirleri gösterildi ve Cebrâîl ümmetimin buraları fethedeceğini bildirdi, ikincisinde Rum diyarimn kırmızı köşkleri gösterildi. Buralarimn da ümmetim tarafından fethedileceği Cebrâîl tarafından bildirildi. Böyle bir fetih ve zaferle şimdiden sevinebilirsiniz. Üçüncüsünde ise, San'a'nın köşkleri gösterildi ve burasının da fethedileceği haberi verildi. Sizler de bu müjdeli haberlere sevinebilirsiniz."

Bu sırada münafıkların nifak dolu sözleri işitilmeye başladı. Onlar diyorlardı ki: "Muhammed, bir taraftan sizlere büyük müjdeler veriyor; kendisi Medine'de olduğu halde Hire ve Medain'deki köşkleri gördüğü­nü söylüyor, diğer taraftan bakıyoruz, hendek kazmakla meşgulsünüz? Gelecek olan düşmanın karşısına çıkmaktan bile acizsiniz!" İşte münafıkların ve kalbinde hastalık olanların bu kabil sözleri üzerinedir ki, şanı yüce Allah Kerim Kitabındaki şu ayeti indirmiştir:

"Münafıklar ve kalblerinde hastalık bulunan kimseler: "Allah ve rasülü bize Sa'dece boş vaadlerde bulundu" diyorlardı." [61]

Beyhekî ve Ebû Nuaym İbn-i Ishak tarikiyle Said bin Meynadan naklederler. O da Numan bin Beşir'in kız kardeşinden nakleder. O demiştir ki: "Annem, elbisemin bir kenarına bir miktar hurma koyarak, bunu hendek kazmakta olan babam va dayıma götürmemi istedi. Giderken Rasulüllah'a uğradım. Beni çağırdı, ben de yanına gittim. Hurmaları iki avucuna aldı, yere bir yaygı yayılmasını emretti, elindeki hurmaları yerdeki yaygimn bazı yerlerine sepeledi. Sonra hendek kazmakta olanları çağırıp bu hurmaları yemelerini emretti. Onlar da gelip toplandılar. Onlar hepsi bu hurmadan yediler ve doydular. Kalkıp gittikleri zaman, yaygimn üzerinde hâlâ hurma vardı, [62]

Ebû Nuaym İbn-i Abbâs'tan şöyle nakleder: "Mugire oğullarından bir adam: "Ben vallahi Muhammed'i öldüreceğim" diyerek atma biner ve atim hendeğe sürer. Hendeğin içine yuvarlanıp boynu kırılarak telef olur. Karşı taraf: "Ey Muhammed onun ölüsünü bize teslim et, biz sana onun diyetini verelim" derler. Fakat Peygamberimiz bunu kabul etmez ve: "Bırakınız onu, o habis bir adamdır, onun diyeti de elbette habistir" buyurur.

Beyhekî Katade'den şöyle nakleder: "Şanı yüce Allah, Bakara süresindeki şu ayetini inzal buyurur:

"Yoksa siz, sizden önce geçenlerin durumu başimza gelmeden cennete gireceğinizi mi sandimz? Onlara öyle yoksulluk ve sıkıntı dokunmuştu ki, iyice sarsılmışlardı." [63] İşte müminler Hendek savaşı sırasında Ahzab'a yani kabileleri toplu olarak karşılarında gördükleri zaman: "Bunlar hiç şüphesiz Rabbimizin ilgili ayetinde bize haber verdiği durumdan başkası değildir" dediler.

Buhârî ve Müslim'in ittifakla İbn-i Abbâs'tan rivayet ettikleri bir hadiste Rasül-i Ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:

"Ben, hendek savaşında Ahzab'a (müttefik düşman ordularına karşı) saba rüzgarı ile zafere kavuşturuldum! Vaktiyle Ad kavmi de, Debûr (Lodos) rüzgarı ile helak olmuştu."

Ebû Nuaym ile İbn-i Ebî Hatim'in seukettikleri İbn-i Abbâs hadisi ise şöyledir: "Ahzab harbi sırasında kuzey güneye gelip dedi ki: Haydi rüzgarim sal da Allah'a ve rasülüne yardım eyle!" (Allah ve Rasülünün düşmanlarim perişan et!) Güney de kuzeye dedi ki: "Geceleyin sıcak bir esinti cereyanı olmaz. Sen onların üzerine saba rüzgarim gönder de hepsi perişan olsunlar." Derken saba rüzgarı esmeye başladı. O kadar şiddetle esti ki, düşmanların ateşleri söndü, çadırlarimn ipleri kopup darmadağın oldu. Eşyaları, atları, develeri birbirine karışıp tam bir felaket ve hezınıet oldu. İşte bu durumu kastederek Peygamber efendimiz de: "Ben saba fırtınası ile zafere kavuşturuldum. Vaktiyle Ad kavmi de Debûr rüzgarı ile helak olmuştu!" buyurdular.

İmâm-ı Mücahid'in Ahzab (birleşik ordular) harbiyle ilgili olarak nazil olan Ahzab suresinin: "Ey Müminler! Allah'ın size olan nimetini hatırlayın, hani bir zaman size ordular gelmişti de, biz onların üzerine bir rüzgar ve sizin görmediğiniz ordular göndermiştik. Allah, bütün yaptıklarimzı görmektedir" [64]anlamındaki ayetiyle ilgili olarak şu açıklamada bulunduğu bildirilmektedir: "Ayetteki "Bir rüzgar" ile Cenab-ı Hak, saba rüzgarim murad etmektedir ki birleşik orduların üzerine bu rüzgarı göndermiş, Hendek savaşı sırasında düşmanların ateşini onunla söndürmüş, tencere ve kazanlarim, ip ve çadırlarim söküp altüst eylemiştir. O derece ki, onlar orada tutunamayıp ric'ate mecbur olmuşlardır. Yine Cenab-ı Hak, "...ve sizin görmediğiniz ordular göndermiştik" buyurmakla da; tarafı üahiyesinden gönderilen melekleri kasdetmektedir. Çünkü bu savaşta da bilfiil savaşa katılmamakla beraber melekler gönderilmiştir."

Beyhekî Huzeyfetü'bnül Yeman'dan şöyle rivayet eder. O demiştir ki: "Biz Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikte hendekte bulunduğumuz bir gece, gördüm ki çok şiddetli bir rüzgar esmektedir ve hava da inadına soğuk olmuştur. Bu sırada Rasulüllah efendimiz buyurdular ki: "Düşmanın ne yaptığına dair kim bir> haber getirirse, kıyamet günü ona şefaat edeceğim!" Rasulüllah'ın bu davetine içimizden icabet eden olmadı. Rasulüllah: "Düşmanın durumu hakkında kim bir bilgi getirecek?" diye ikinci ve üçüncü defa davette bulunduğu halde gönüllü olarak kalkıp ta "ben getireceğim!" diyenimiz çıkmadı[65]Sonunda efendimiz, doğrudan bana hitabla: "Ey Huzeyfe kalk! Git ve düşmanın durumu hakkında bilgi getir!" diyerek emrettiler. Ben hemen kalkıp gittim, düşmanın durumu hakkında bilgi alıp getirinceye kadar sanki hamam­da yürür gibiydim. Havanın çok soğuk olmasına rağmen hiç üşümemiş-tim. [66]Rasulüllah'a: "Ya Rasülallah, ben soğuğun şiddetinden korkarak size icabet edememiştim" diyerek özür dilemiştim. Rasulüllah da bana: "Haydi git, ne soğuktan, ne de sıcaktan korkun olmasın" buyurmuştu. Hatta: "Allah'ım, onu önünden, arkasından, sağından, solundan, üst tarafından ve alt tarafından gelebilecek olan fitne ve zararlardan koru!" diyerek dua buyurmuştu.

Ben aslında düşman karşısında cesareti de az olan bir kişi idim. Rasulüllah'ın duaları bereketiyle ne bir korku, ne bir zarar veya fitne gömleksizin gidip vazifemi ifa eyledim. Düşman saflarına usulca daldım, etrafı güzelce gözetledim. Düşman tam bir perişanlık' ve şaşkınlık içindeydi. Herkes: "Haydin göç, göç!" diye bağırışıyordu. Fakat kimse   fırtınanın  şiddetinden  yerinden  kıpırdayamıyordu. Binit hayvanlarimn çadır ve yataklarimn üzerine taşlar geliyordu. Sanki iki kuvvetli ordu birbirine girmiş, kılıç harbi yapıyormuş gibi sesler geliyordu. Ben, durumu gözlerimle gördükten sonra geri döndüm. Dönüş yolunu yarıladığım sırada sayıları yirmi kadar görülen atlılara rastladım. Bu başları sarıklı süvariler bana dediler ki: "Peygamberinize müjde ve haber eyle, Allah yardımim gönderip düşmanlarimzı perişan etmiştir!" Ben yoluma devam ederek Rasuîüllah'ın yanına geldim. Döner dönmez de yine eskisi gibi üşümeye başladım. Tam bu sırada şanı yüce Allah, ehli İslama olan yardımim beyan eden ayeti celilesini inzal buyurdu. (Ki bu ayeti celile, az yukarda mealini gördüğümüz Ahzab suresinin dokuzuncu ayetidir.)

Sahihtir kaydıyla Hakim'in ve Ebû Nuaym'ın diğer bir rivayetinde şu farklılık vardır:

Huzeyfe der ki: Rasulüllah bu sırada bana hitaben: "Ey Huzeyfe, düşmanın durumunu öğrenmeye sen gider misin?" diye teklifte bulundu. Ben de dedim ki: "Ey Allah'ın rasülü, Bilirsiniz ki ben öldürülüp şehid olmaktan asla korkmayan bir adamım! Fakat doğrusu bu ki, düşman eline esir düşmekten korkmaktayım." Bunun üzerine efendimizin bana kelamı: "Korkma ey Huzeyfe, sen esir olmayacaksın!" oldu. Ben de bunu üzerine gittim. Düşman içlerine kadar ilerledim. Gördüm ki, fırtınanın şiddetinden müşriklerin çadırları yıkılmakta, etrafta kab kaçakları uçuşmakta, atları ve develeri birbirine girmekte. Herkes: "Haydin göçüyoruz göçüyoruz!" diye bağrışmaktadır."

Buhârî ve Müslim (hadis ve rivayet ilminde kendilerinden şeyhayn diye bahsedilir. Burada da müellifimizin "şeyhayn-yani iki büyük üstad rivayet ettiler ki" ibaresi ile başladığim görüyoruz. Daha önceleri de bir çok yerde aynı tabiri kullanmıştır. İşte bu iki büyük üstad ve imam); Abdullah bin Evfadan ittifakla rivayet ederler: O demiştir ki: "Ahzab (Hendek) savaşında Rasulüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle dua buyurdular:

"Allah'ım sen, kitabı indiren, hesabı seri olansın! Birleşik ordular halinde de karşımıza gelip bizi ve dinimizi yok etmek isteyen şu orduları perişan eyle! Allah'ım, onları iyice sars ve tam manası ile perişan eyle!" [67]

Yine Buhârî ve Müslim Ebû Hureyre'den naklederler. O şöyle demiştir: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) buyururlar ki:

"Allah'tan başka ilah yoktur! O birdir! O, kendi askerini aziz ve muzaffer kılmıştır! Kulu Muhammed'e yardım eylemiş, Ahzab'ı (müttefik ordularim) perişan kılmıştır. O birdir, O'ndan başka sığimlacak, yardım ve imdad dilenilecek başka bir varlık yoktur!"

İbn-i Sa'd, Said bin Müseyyib'den rivayet eder t* O demiştir ki: "Hendek savaşı sırasında Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) muhasara altında kalmıştı. O ve ashabı yirmi güne yakın muhasarada tutuldu. Hepsi çok sıkıntı ve üzüntü duydular. Nihayet Peygamber efendimiz Cenabı Allah'a dua ve niyazda bulunup: "Ey Allah'ım, bize olan ahdini ve vadini yerine getirmeni istiyorum! Allah'ım bize yardım ve imdad eyle! Allah'ım eğer istersen (düşmanlarımıza imkan ve fırsat verirsen), kıyamete kadar sana kulluk eden olmaz!" diyerek islamî tevhidin gereği, yüceler yücesi Allah'a sığimp O'ndan yardım ve zafer dileğinde bulunmuştur."

İbn-i Sa'd, Cabir bin Abdullah'tan nakleder. O demiştir ki: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimiz, Ahzab mescidinde pazartesi, salı ve çarşamba günleri Cenabı Hakka dua ve münacatta bulundu. Çarşamba günü öğle namazı ile ikindi namazı arasında duasının kabul buyuruldu-ğuna dair işaret aldı. Bizler de O'nun mübarek yüzünün neşe ve sürurundan, bunun farkına vardık. Şahsen dahi; nice sıkıntı ve zorluklarım için dua ve niyazda bulunup ta Allah tarafından kabul edildiğini görmek isterdim. Tam bugünü bir fırsat bilerek, aynı saat içinde Cenabı zül-Celal'e dua ve niyazlarda bulundum. Kabul edildiğinin işaret ve emmarelerine de nail oldum."

İbn-i Sa'd, Vâkıdî tarikiyle onun üstatlarından. Onlar da Amr bin Abd-i vedd'den naklederler. Bu adamcağız Hendek savaşında sesinin çıktığı kadar bağırıp kendisine mübariz istemiş. Ali bin Ebû Talib (radıyallahü anh) de: "Ben ona mübariz olarak çıkmak istiyorum!" demiş. Bunun üzerine Peygamber efendimiz kendisini hazırlayıp kılıcim kuşandırmış, sarığım sarmış ve: "Ey Allah'ım düşmanına karşı Ali'ye yardım eyle!" buyurarak Ali hakkındaki duasını etmiş. Sonra onu mübarezeye çıkarmıştır. Her ikisi kıyasıya çarpışmış, ortalığı toz duman kaplamış. Bu sırada Ali, Amr'in boynunu vurarak öldürmüştür. Amr'in arkadaşları da çareyi kaçıp geri çekilmekte bulmuşlardır."

Ebû Nuaym Urve ve İbn-i Şihab'tan şöyle nakleder: "Nuaym bin Mesud Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) gelerek şunları söylemiştir: "Ya Rasülallah Kureyş harpten usanmış ve neticeden ümid kesmiş bir durumdadır. Bana onlardan, haber geldi. Diyorlar ki: "Biz hayli zor durumdayız, zaman da hayli uzamış bulunuyor, yiyecek sıkıntısı da başlamıştır. Şu işi bir an evvel bitirmemiz için bize önçmli bi yardımimz gerekiyor." .Ben de kendilerine (ki onlar benim müslümanlığımı gizlemem sebebiyle, halâ beni kendilerinden sanıyorlar) şu haberi yolladım: "Dediğiniz çok güzel ve yerinde. Fakat size tam itimat edemeyiz. Bunun için bazı adamlarimzı rehin vermeniz gerekir. Bu takdirde size yardımcılar gönderebiliriz." Bunun üzerine Rasulüllah da bana dedi ki:

Kureyzalılar sulh için bana haber göndermişler. Ben de kendilerine. "Nadir oğullarim mallarıyla birlikte yurtlarına iade edebileceğimi" söyledim. Bu durumda Kureyzalılar benimle barışıp harpten çekilebi­lirler." Bunun üzerine ben Gatafanlılara gidip: "Haberiniz olsun, ben yahudilerin sizi aldatmak üzere bulunduklarına muttali oldum. Bu hususta ben size iyilik etmek istiyorum. Bana inanimz, yahudilere kanmayimz! Biliniz ki Muhammed, daima doğru söylemiştir. Ben onun: "Kureyzalılar benimle yeniden sulh yapıp harpten çekilmek istiyorlar" dediğini kendi kulağımla duydum. Onların kardeşleri bulunan Nadir oğullarim, mallan ile birlikte yurtlarına iade etmek şartıyla, bu barışı yapmaya hazır imişler" dedim.

(Benim bu çalışmam ve sözlerim üzerine düşman cephesinde birleşmiş olanların arası açılıp, birbirine olan itimatlarim kaybederek büyük tereddüt ve sıkıntılara düştüler. Bunun da Kureyşin durumunun sarsılmasına ve neticenin onlar için bir hezimet olmasına çok etkisi olmuştur.)

Yukarıda ki haberi kısaca bu şekilde aktaran Ebû Nuaym der ki: "Bu haber de delalet eder ki, dostun da, düşmanın da daima söyleyip durduğu, zaman zaman dilinden eksik etmediği, söylendiği zaman itiraz da etmediği bir şey vardır. O da: "Muhammed (aleyhisselâm)'ın; hep doğru söylediği, Muhammed'ül-Emin olduğudur."

İbn-i Adiyy, Beyhekî ve İbn-i Asâkir el-Kelbi tarikiyle Ebû Salih'ten, o da İbn-i Abbâs'tan şöyle rivayet ederler: Yüce Allah'ın kerim kitabındaki ayeti celilesi şöyledir:

"Belki de Allah sizinle onlardan düşman olduklarimz arasına bir sevgi koyar. Allah buna kadirdir. Allah çok bağışlayan, çok esirgeyendir." [68]

İşte bu ayeti celilede beyan buyurulan sevginin tecelli ve tahakkuku cümlesindendir ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimiz Ebû Süfyan'ın kızı Ümmü Habibe ile evlenmiştir de, Ümmü Habibe "müminlerin annesi" sıfatına nail olmuştur. Ebû Süfyan'ın oğlu Muaviye de müminlerin dayısı durumuna gelmiştir. [69]

Tahavi'nin naklettiği haberler arasında: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) hen­dek savaşı sırasında ikindi namazını kılamamıştı. Cenabı Hak, batan güneşi geri çevirip batı ufkunda gösterip tuttu, Peygamberimiz de ikindi namazını kıldı. Sonra güneş tekrar battı" diye bir rivayet bulunmaktadır.

(Bu rivayetin münakaşası, ilerde gelecektir.) Nevevi'nin bu husustaki ondan nakli: "Bu rivayetin ravileri, sikadır" şeklindedir. Nevevi bunu, Müslim üzerine yazdığı şerhte de söylemiştir.[70]

13-1 Kurayza Savaşında Vukua Gelen Fevkalâdelikler

Sahihtir kaydiyle Hâkim ve Beyhekî Âişe validemizden rivayet ederler. O şöyle demiştir: "Peygamber Efendimiz benim yanımda idi ve biz evde bulunuyorduk. Bir adam gelip bize selam verdi. Bu selamı işiten Peygamberimiz derhal dışarı çıktı. Ben de onun peşinden çıktım. Dışardaki selam veren Dıhyetü'l Kelbî idi. Peygamberimiz: "Bu Cebrâîl'dir, bana Kurayza Oğullarıyla savaşa çıkmamı emrediyor" buyurdu. Cebrâîl şöyle diyordu: "Siz silah yere, etmişsiniz. Halbuki bizler, müşrikleri Hamrâü'l-Esed'e kadar tâkîb ettikten sonra, silahlarımızı bırakmadık!" Bu ise Hendek Savaşından sonra olmuştu. Peygamberimiz de hazırlanıp çıktı. Kurayza Oğuilarına giderken bir topluluk ile karşılaştı ve onlara: "Buradan birisi geçti mi?" diye sordu. Onlar da: "Bir alaca katıra binmiş olan Dıhyetü'l-Kelbî geçti" dediler. Peygamberimiz kendilerine: "O Dıhye değildir! Kendilerini sarsmak ve kalblerine korku salmak için ordusuyla birlikte Kurayza Oğullarına gitmiş bulunan Cebrâîl'dir" karşılığım vermiştir. [71]

Yine İbn-i Sa'd, Numeyd bin Hilâl'dan nakleder: "Peygamberimiz ile Kurayza Oğulları arasında andlaşma vardı. Hendek Savaşı sırasında Kurayzalılar, Kureyş'e yardım ederek andlaşmayı bozdular ve böylece Allah'ın Resulüne hiyânet etmiş oldular. Fakat Yüce Allah'ın yardımı ile, şiddetli ve kuvvetli bir rüzgar vermesi ile birleşik ordular hezınıete uğrayarak kaçtılar. Kurayza Oğulları ise, kâralarında kaldı, İşte bu sırada Resûllah da silahlarim bırakmıştı. Cebrâîl gelip: "Biz, henüz silahlarımızı bırakmadık! Sen derhal hazırlanıp Kurayza'ya gitmelisin!" dedi. Resûlüllah da: "Ashabım yorgundur, ey Cebrâîl onlara birkaç gün mühlet versen!" buyurdu. Cebrâîl, mühlet vermenin söz konusu olmadığına işaretle: "Derhal onlara savaşa çıkacaksın, ben dahî onları sarsmak, kalblerine korku salmak üzere derhal oraya gidiyorum!" dedi ve dönerek gitti. Cebrâîl, beraberindeki meleklerle Ansardan Ganem Oğullarimn yurdundan geçerken ortalığı toz-dumana boğmuştur. Hendek Savaşı sırasında kaşından yaralanan Sa'd bin Muaz'ın yarası iyileşmiş, kanaması dinmişti. Sa'd bin Muaz'ın bu sırada, Cenâb-ı Hakk'^ şöyle dua ettiği duyuldu: "Allah'ım, Sevgili Peygamberimizi büyie nazik bir zamanda hiyânet eden Kurayza ile savaşmadıkça, benim canımı cima."

"Kurayzahlar ise, Resûlüllah'ın kendileriyle savaşmak için geldiğini öğrenince korku ve üzüntüleri çok büyük olmuştur. Nihayet Sa'd bin Muaz'ın hakemliğine râzî oldular. Sa'd bin Muaz da, harbe katılanların öldürülmesi ve kalanların esir edilmesi hakkında hükmünü verdi. Bu şekilde, Kurayzahlar cezasını bulmuş oldular." [72]

Beyhekî İbn-i İshâk tarikiyle şöyle nakleder: Bana Amr bin Hizam'ın oğlu Muhammed'in torunu Abdullah bin Ebû Bekr anlattı: Kurayza Oğullarimn harbe katılmayanları esir edildiği zaman, esirler arasında bulunan Amr kızı Reyhâne'yi Peygamber Efendimiz kendileri için seçmişler. Reyhâne, Müslüman olmayı kabul etmediği için Peygam­berimiz tarafından azledilmiş. Bir gün Peygamberimiz, ashabı ile sohbet ederken bir ayak sesi duymuş ve bunun üzerine şöyle buyurmuş: "Duyulan bu ayak sesleri, İbn-i Süayye'ye aittir: O, Reyhâne'nin Müslümanlığı kabul ettiğini müjde etmeye gelmektedir!"

Yine İbn-i İshâk tarikiyle Beyhekî, İbn-i Seken ve Ebû Nuaym rivayet ediyorlar. Asını bin Ömer bin Katâde, Benî Kurayza'lı bir ihtiyardan şöyle nakleder: "Müslümanlık haberinin çıkmasından önceleri idi. Bize Şam'dan bir haham gelmişti. İbn-i Heybân adındaki bu yahûdî, çok bilgili ve iyi bir zât idi.

Biz Kurayzahlar, yağmurların kesildiği zamanlarda kendisine gider: "Dua et de Allah rahmetini ihsan eylesin!" diye ricada bulunur­duk. O da derdi ki: "duaya çıkmazdan önce fakirlere iyilik edip onları sevindirmeniz lâzını" Biz de Öyle yapar, sonra yağmur duasına çıkardık. ve her defasında Allah onun duası bereketiyle bize yağmur ihsan ederdi. Bu çok bilgili ve muhterem zât, hastalandığı zaman şöyle konuştu: "Benim şâm gibi yeşillik ve bolluk bir yeri bırakarak böyle açlık ve kıtlık yurdu olan bir yere niçin geldiğimi sanıyorsunuz?" Biz kendisine "Bilmiyoruz, bunu sen bileceksin" dedik. O da dedi ki: "Çık­ması çok yaklaşmış bulunan bir Peygamber'in çıkışim görmek ümidiyle gelmiştim. O'nun hicret Yurdu ise burası olacaktır, ihtimâl ben kendisine kavuşamıyacağım. Fakat sizlere samimiyetle tavsiye ediyorum, O çıktığı zaman, hiçbir engel tanımadan kendisine inanıp ittibâ ediniz! Hem de herkesten evvel davranimz." İşte o, böyle nasihat etmiş ve az sonra da vefat etmişti. Kurayza kal1 asının müşlümanlar tarafından kuşatıldığı gece, Süayye'nin iki oğlu Salebe ile Üseyyid'in müslüman olmaları ve Ubeyd oğlu Esed'in İslâm'ı kabul etmelerinin sebebi de bu olmuştur."

(Bu rivayeti İbn-i Seken; yine İbn-i İshâk tarikiyle ve fakat Asını bin Ömer'in Saîy bin Cübeyr'den, onun da Câbir'den sevkettiği bir rivayet olarak kaydetmiştir.)

İbn-i Sa'd, Yezid bin Râmân ve Asını bin Ömer'den rivayetle der ki: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimiz Kurayza Oğullarimn kal'asmı kuşattığı zaman, Ka'b bin Esed Kurayzalılar'a şöyle demiştir: "Ey yahûdî cemâati! Şu Peygamber'e tabî olunuz! Allah'a yemin ederim ki, bu zât, hak Peygamberdir! O'nun gerçekten Peygamber olduğunu, sizler dahî yakînen öğrenmiş bulunuyorsunuz. Tevrat'ın haber verdiği, Îsâ'nın müjde eylediği zâtın, bu zât olduğunda bir şüpheniz kalmamıştır. O halde, O'na tabî olmamanız için bir sebep yoktur.. " Kurayzalılar şu karşılığı verdiler: "Evet, bu zat, O'dur! Buna bir diyeceğimiz yoktur. Fakat bizler Tevrat'ı bırakıp da O'na tabî olmayız!"

Yine İbn-i Sa'd'ın Salebe bin Ebû Mâlik'ten sevkettiği rivayet de şöyledir: "Süayye Oğlu Salebe ile Üseyyid ve Esed bin Ubeyd, Kurayzalılar'a dediler ki: "Ey Benî Kurayza topluluğu, Allah'a yemin ederiz ki, sizler Muhammed'in hak Peygamber olduğunu biliyorsunuz! O'nun sıfatı sizce malumdur, bunu bizlere daha evvel âlimlerimiz haber vermiştir. İşte Huyey bin Ahtab, [73]onların ilkidir, nitekim Nadir Oğullarimn âlimleri de bunu bize haber vermiş durumdadırlar. İnsanların en gerçek sözlüsü olarak kabul ettiğimiz haham İbn-i Heymân'ın sözleri ve vasiyeti de hepimizce bilinmektedir. Bu durumda, Muhammed'e tabî olmamanız için hiçbir sebeb görünmemektedir." Onlar da dediler ki: "Biz, Tevrat'ı bırakıp da Muhammed'e tabî olmayız!" İşte bunun üzerinedir ki, bu üçü, kal'adan inerek Peygamber'in yanına gittiler ve müslüman oldular.."

Buhârî ve Müslim Âişe validemizden rivayet ederler. O şöyle demiştir: Hendek Savaşında Sa'd bin Muaz kaşından yaralanmıştı. Resûl-i Ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimiz, yakından kendisini ziyaret edebilmek için Mescid'in içine bir çadır kurdurmuş, onu bu çadıra aldırmıştı. Peygamberimiz, Jîendek Savaşından dönüp geldiği zaman, silahim koyup yıkandı. Bıi sırada Cebrâîl gelip selâm verdi. Peygamberimiz ise başim tarıyordu. Cebraîl: "Yâ Muhammed, sen silah yere etmişsin! Biz ise henüz silahlarımızı koymadık. Hemen hazırlanıp onlara karşı çıkmalısın!" dedi. Peygamberimiz: "Nereye?" diye sordu. Cebraîl, Kurayza Oğullarına işaret etti. Peygamberimiz de ashabim alarak onlara gitti. Onlar da Peygamberimiz'in hükmüne teslim oldular. Peygamberi­miz ise, Sa'd bin Muaz'ı hakem tayin etti. Onun bu hakemliğini Kürayzalılar da kabul ettiler. Sa'd bin Muaz ise: "Ey Allah'ın Resulü, onların harbe katılanlarimn öldürülmesine, katılmayanların da esîr edilmesine, mallarimn da ganimet olarak alınmasına hükmediyorum!" dedi.

Sonra Sa'd bin Muaz şu şekilde dua edip münâcâtta bulundu:

"Allah'ım Sana malumdur ki, Senin Resulünü yalanlıyan şu kavm ile savaşmayı sevdiğim kadar, başka birisini sevmiş değilim! Allah'ım sanıyorum ki şu Kureyş ile olan savaşı sona erdirmiş bulunuyorsun! Eğer onlarla dahaftsavaşılacaksa, bana biraz daha Ömür ver!. Eğer onlarla savaş bitmiş bulunuyorsa, dinmiş gibi görünen yaramın kanimn akmasına izin ver de, ölümüm bu .yüzden olsun! Çünkü bu yarayı ben, ancak Senin yolunda almış bulunuyorum!"

Sa'd bin Muaz'ın, bu duadan sonra yarasının kanı yine akmaya başladı ve bu yüzden vefat etti.."

Beyhakî Câbir'den rivayet eder: "Ahzâb (yâni Hendek) Savaşında Sa'd bin Muaz kaşından yaralanmıştı. Kanı dinmeyince, kaşimn kesilmesi ile bir nevî ameliyat yaptılar. Fakat kanim din diremediler. Sa'd bin Muaz, bunun üzerine Yüce Allah'a teveccüh ederek şöyle bir niyazda bulundu:

"Allah'ım, ben, şu Kürayzalılar1 a karşı da Senin yolunda vezife yapmak isterim! Böyle bir cihâdı yapmadıkça, benim canımı alma!"

O, böyle bir duada bulundu ve duasını bitirince, yarasının akmakta olan kanı durdu. Kurayza Oğulları Savaşında, hakemlik vazifesini de yaptıktan sonra, yarasının kam akmaya başladı ve bu yüzden vefat etti.."

Beyhekî İbn-i Ömer'den şöyle rivayet etmektedird: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), Sa'd bin Muaz hakkında buyurdular: "O' nun vefatı sebebiyle Arş harekete gelip titredi ve onun cenazesinde yetmiş bin Melek bulundu."[74]

Yine Beyhekî Câbir'den nakleder: Cebrâîl geldi ve Peygamberimi­ze hitaben: "Şu vefat eden bahtiyar ve iyi kul, kimdir? Onun için Arş titremiş ve göklerin kapıları açılmıştır!" dedi. Peygamberimiz de bunun üzerine dışarı çıktı, vefat eden zâtın, Sa'd bin Muaz olduğunu gördü."

Beyhekî İbn-i İshâk tarikiyle Muaz bin Rifâa'dan, o da RâfV el-ZürakVden naklediyor."Bana kendi kavminden bâzı adamlar haber verdi" diye söze başlıyor ve şöyle diyor: "Cebrâîl Peygamber Efendimiz'e gelip sormuş: "Bu gece vefat eden bahtiyar adam kimdir? O'nun için Arş titredi, semâların kapıları açıldı!" Bunun üzerine Peygamberimiz, hızla yerinden kalkıp Sa'd bin Muaz'ın yanına gitti. O'nun vefat etmiş olduğunu gördü."

Yine Beyhekî'nin Hasan-ı Basrî'den nakline göre, o şöyle demiştir: "Sa'd bin Muaz'ın vefat ederek ruhunun Mele-i Alâ'ya yükselmesi üzerine, Arş-ı ilâhî sevincinden hareket edip titremiştir."

Ebû Nuaym, Sa'd bin Ebû Vakkâs'ın torunu Eş'as bin İshâk'tan nakleder. O şöyle demiştir: "Peygamber sallalâhü aleyhi vesellem Efendimiz, Sa'd bin Muaz'ın vefatı üzerine onun yanına gitmişti. Bir ara dizlerini birbirine yapıştırdı. Kendisine niçin bpvle yaptığı sorulduğun­da, meleklerin çokluğu ve sıklığı sebebiyle böylle yaptığim söylediler. Sa'd'ın cenazesini kaldırdıkları zaman, münafıklardan bâzısı: "Biz, bu kadar hafif bir cenaze görmedik" dedi. Halbuki Sa'd, uzun boylu ve büyük vucudlu idi. Efendimiz de bunun üzerine buyurdular ki: "Sa'd'ın cenazesine, yetmiş bin aded melek katılmıştır kî, bu melekler daha önce hiç yeryüzüne inmemiştir!"

İbn-i Sa'd'ın Hasan-i Basrî'den rivayeti de şöyledir: "Sa'd bin Muaz, gerçekten kuvvetli ve uzun boylu idi vefat ettiği zaman, cenazesinin hafifliği üzerine münafıklar dedi-kodu ettiler."Bu günkü kadar hafif bir cenaze görmedik" dediler ve bunun sebebinin, Kurayzahlar'a karşı yaptığı hakemlik sebebiyle olduğunu ve bunun, onun aleyhine tecellî ettiğini söylediler. Peygamber Sallalâhü aleyhi vesellem buna muttalî olunca: "Varlığım elinde olan Allah'a yemin ederim ki, onun cenazesine şahit olan melekler dahî cenazesini yüklenmiştir." buyurmuştur."

(Bu rivayeti, Hâkim de Katâde tarikiyle Enesten nakletmiştir.) [75]

İbn-i Sa'd ve Ebû Nuaym'in, Muhammed bin el-Münkedir tarikiyle Muhammed bin Şürahbil bin Hasene'den bir rivayeti var. Bu rivayette de şöyle denilmektedir: "Sa'd bin Muaz'ın cenazesi defnedildikten sonra, adamın biri onun kabir toprağından bir miktar eline almış, bunun misk gibi koktuğuna şahit olmuştur. Peygamber Efendimiz de: "Sübhânellah! Sübhânellah!" diyerek hayretini ifâde etmişşlerdir. Sonra büyük bir sürür içinde şöyle buyurmuşlardır: "Allah'a hamdolsun! Eğer herhangi bir kimse, kabir sıkmasından tam manâsı ile kurtulmuş olsaydı, muhakkak Sa'd, o kişi olurdu. Kabir onu, biraz sıkmış, sonra Yüce Allah kendisini bundan halâs eylemiştir."

İbn-i Sa'd'ın biri de Ebû Saîd el-HudrVden bir rivayeti vardır. O da demiştir ki: "Ben, Sa'd bin Muaz'ın kabrini kazananlar arasında idim. Kabri kazarken devamlı olarak açılan topraktan misk kokusu geliyordu." [76]

Ebû Râfi'nin Öldürülmesinde Görülen Fevkalâdelik

Buhârî'nin Berâ bin Azib'ten rivayetine göre, Abdullah bin Atik, Ebû Hâfii öldürdüğü zaman, evin merdiveninden inerken düşüp ayağim kırmıştı. Kendisi der ki: "Ben durumumu gidip Hazret-i Peygamber'e arz ettim. O da bana hitaben: "Ey Abdullah, haydi şu ayağim güzelce uzat!" buyurdu. Ben de uzattım. O günden sonra, ayağımın hiçbir ağrısını duymadım." [77]

Süfyan bin Nebih El-Hüzelî’nin Öldürülmesinde Görülen Fevkalâdelik

Beyhekî ve Ebû Nuaym, Abdullah bin Üneys'ten rivayet ederler. O şöyle demiştir: Peygamber Efendimiz beni çağırdı ve şöyle buyurdu: "Bana ulaşan habere göre, Süfyân bin Nebîh el-Hüzelî, insanları toplayıp bizınıle savaşmaları için kışkırtıyormuş. Sen gidip onu Öldürmelisin!" Ben de dedim ki: "Ey Allah'ın Resulü, ben o adamı tanımıyorum, onu bana tarif ediniz." Bunun üzerine Peygamberimiz: "Sen onu tanıyacaksın, onu görür görmez korkup titremeye başlayacak­sın, İşte sana alâmet budur" buyurdu. Ben de derhal yola çıkıp ona vardım. Onu gördüğüm zaman, gerçekten titremeye başladım. Ben, kendisiyle bir müddet yürüdüm. Derken fırsatim bulup üzerine hamleyi yaptım ve kendisini öldürdüm. Dönüp Peygamber Efendimiz'e geldiğimde, bana, "Tamam mı" buyurdu. Ben de kendisine: "Evet, yâ Resûlellah" dedim. Bana: "Doğru söylüyorsun" buyurdu ve ayrıca bir asâ hediye etti ve: "Bu asayı yanında sakla, bu benim sana hediyemdir" dedi. Ben, "Ey Allah'ın Resulü, bu asayı bana niçin verdiniz?" diye sordum. O da buyurdu ki: "Bu asâ kıyamet gününde seninle benim aramda bir alâmet olacaktır. İnsanların o gün yükü en hafif olanları, asaya dayananlardır!" "Abdullah bin Üneys, Resûlüllah'ın verdiği bu asayı kılıcimn yanına koydu. Ölünceye kadar, kılıcıyla beraber onu da taşıdı. Öldüğü zamanda kefeninin içine ve yambaşma konulmasını emretti ve öyle yapıldı."

(Bunu, îmain Ahmed bin Hanbel de rivayet etmiştir. Ayrıca İbn-i Kesîr de El-Bidâye adlı tarihinde, hicri beşinci seneye âit olaylar arasında bunu zikretmiştir.)

Beyhekî ve Ebû Nuaym, Mûsâ bin Ukbe'den ziaklederler, Abdullah bin Üneys bu hususta demiştir ki: Ben onu, gördüğüm zaman gerçekten bir korkuya kapılmıştım. Halbuki ben korku nedir bilmeyen bir adamım! Kendi kendime: "Gerçekten Resûlüllah doğru söylemiştir" dedim. Heyacânımı kendisine belli etmemeye çalıştım. Bir müddet kendisiyle konuşup yürüdüm. Tam fırsatim bulunca da kılıcı ensesine indirip onu öldürdüm."

(Bu hususta bâzı kimseler derler ki: "Abdullah bin Üneys, henüz dönmemişti ki, Resûlüllah onun vazifesini yapmış olduğunu, yanındakilere haber vermiştir.")[78]

Mustalık Oğulları Savaşında Vukua Gelen Bazı Özellik ve Mucizeler [79]

el-Vâkidi der ki: Bana Sâid bin Abdullah bin Ebû'l-Ebyaz söyledi. Ona da babası, Cüveyriye Vâlidemiz'in azadlısı olan ninesinden naklen anlatmıştır. Şöyle ki: Ben Cüveyriye Bint-i Hâris'ten işittim. O bana dedid ki: "Resûlüllah bize geldiği zaman biz Müraysi'de idik. Babam diyor ki: Bizını asla kendilerine karşı koymaya gücümüz yetmeyecek olan bir kuvvetli ordu geldi." Hakikaten gelen askerlerin ve silahların çokluğu, anlatılmayacak derecede idi. Nihayet ben müslüman oldum ve Resûlüllah beni nikahladı. Medine'ye dönüşümüz sırasında ben, İslâm askerinin durumuna bir daha baktım, onları daha önceki kadar çok sayıda göremedim. Anladım ki, daha önceki gördüğüm; Allah'ın dilemesi ve yaratması ile müşrikleri korkutmak içinmiş. Nitekim bizim kabileden müslüman olan biride, "Biz bu sırada, daha önce hiç görmediğimiz şekilde ve çoklukta askerler gördük! Bunlar alaca atlara binmiş, beyaz elbiseli adamlar suretinde idi." demiştir.."

(Bu haberi bu şekilde Beyhekî ve Ebû Nuaym sevketmiştir.)-El-Vâkidi ise şöyle demektedir:

Bana Hizam bin Hişam'in anlattığına göre, Cüveyriye validemiz şöyle demiştir: Ben, Peygamber Efendimiz'in gelişinden üç gün önceki rüyamda, Ay'ın Medine'den hareket edip geldiğini ve benim kucağıma düştüğünü görmüştüm. Ben bu rüyamı herhangi bir kimseye söylemek istememiştim. Nihayet üç gün sonra Peygamberimiz askeriyle birlikte geldiler. Bizi esir aldılar. Ben, gördüğüm rüyamı hatırladım ve ümîd ettiğim gibi çıkacağim bekledim ve ben müslüman oldum. Resûlüllab da beni azâd etti ve nikâhı altına alarak benimle evlendi."

(Bunu bu şekilde Beyhekî de rivayet etmiştir.)

Müslim Câbir'den şöyle rivayet eder: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir seferden dönmüştü. Medîneye yaklaştığı sırada, öylesine şiddetli bir fırtına esti ki, neredeyse devesine binmiş adamı devesiyle beraber kumlara gömecek gibiydi. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz: "Bu fırtına, bir münafıkm ölümü sebebiyle gönderilmiştir" buyurdu. Medine'ye geldiğimizde de, münafıkların en büyüklerindi! birinin Ölmüş olduğunu öğrendik."

(Bu haberi, Beyhekî ve Ebû Nuaym da Mûsâ bin Ukbe tarikiyle rivayet etmişlerdir.)

Beyhekî'nin rivayetinde şu fazlalık vardır: Şiddetle esmekte olan fırtına akşama doğru dindi. İnsanlar fırtınanın şiddetiyle dağılmış bulunan develeri topladılar. Bu sırada Resûlüllah'ın devesinin kaybol­duğu görüldü ve aranmasına başlanıldı. Ânsardan bir gurup sahabfnin yanında bulunan bir münafık, ileri-geri laf edip: "Madem ki Muhamme-d'e kaybolan bir deveden daha mühim işler hakkında semâdan haber geliyor, o halde devesinin de nerede olduğunu Allah kendisine haber verse ya" dedi. Sonra bu sahâbîlerin yanından ayrılarak Peygamber'in yanına gitti. Peygamberimiz de bu sırada konuşurken: "Münafıklardan birisi: Peygamberin kaybolan devesinin nerede olduğunu Allah kendisine haber verse ya!" diyerek saygısızlıkta bulunmuştur! İyi biliniz ki, devenin nerede olduğunu Allah bana haber vermiştir! Kaybolan devem, İşte sizin tam karşimza düşen şu vâdîdedir ve yuları bir ağaca takılmış vaziyette beklemektedir! ve yine iyi biliniz ki, gaybı da Allah'tan başka kimse bilmez!" diye söylemiştir. Ashabdan bazıları da hemen karşı vadiye koşmuşlar ve onu orada Peygamberimiz'in buyurdukları gibi, yularından bir ağaca takılmış bir vaziyette bulup getirmişlerdir. Münafıklar ise, hızlıca daha önceki konuştuğu yere gitmiş, onların hepsinin orada oturmakta olduğunu hiç birinin yerinden ayrılmadığim görmüştür. Buna rağmen, "Allah aşkına doğru söyleyiniz, içinizden gidip de benim söylediğim sözleri Peygambere haber veren olmuş mudur? diye sormaktan da kendini alamamıştır. Onlarda kendisine: "Allah'a yemin ederiz ki, içimizden bir tek kişi yerinden ayrılmamıştır!" Cevabim vermişlerdir. O münafık da demiştir ki: "Zira ben, buradan kalkıp Peygamber'in yanına gittim ve benim burada Söylediğim sözden kendisinin haberdâr olduğunu gördüm. Eğer benim, O'nun gerçek bir Peygamber olduğunda bir şüphe ve tereddüdüm bulunuyorsa, kesin olarak şehâdet ediyorum ku, O gerçekten Allah'ın Resulüdür!"

(Bu rivayetin bir benzerini üstadlarından nakleden İbn-i İshâk, Medine'ye dönüş sırasında vefat ettiği öğrenilen münafığın, Rifâa bin Zeyd bin el-Tâbût olduğunu söylerler.)

Ebû Nüaym'in Câbir'den seukettiği rivayet de şöyledir: "Biz, bir seferde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikte idik. Fena koku yayan bir rüzgar esti. Peygamber Efendimiz de: "Münafıklardan bâzıları, bâzı mü'ıninleri çekiştirip gıybet ettiler. Bu sebeple bu fena kokan rüzgar esmiştir!" buyurdular." [80]

İbn-i Asâkir, İbn-i Azi tarikiyle Muhammed bin Şuayb'tan, o da Abdullah bin Ziyâd'tan rivayet ediyor. O demiştir ki: "Mustalık Oğulları savaşında Müreysi denilen yerde esîr edilenler arasında Cüveyriye de vardı. Babası onun fidyesini vererek kurtarmak için gelip mürâcâtta bulundu. Yolda gelirken, Akıl denilen yere geldiği zaman fidye develeri arasında bulunan seçkin iki deveyi ayırarak vâdîye saldı. Onları fidye için ayırmışken, sonradan vermeye kıyamadı. Sonra Peygamber Efendimiz'e geldiği zaman "Ya Muhammed kızımı esîr aldimz. Ben de onun fidyesi olarak develeri getirdim. Fidye karşılığı olarak kızımı serbest bırakmanızı istiyorum!" diyerek mürâcâtta bulundu. Peygambe­rimiz de kendisine: "Fidye için yola çıkarmışken, Akîk vadisinde ayırıp da orada bıraktığın seçkin iki deveyi ne yaptın" buyurdu. Haris bunun üzerine hayret edip: "Ben şehâdet ederim ki sen, gerçekten-Allah'ın Resulüsün! Evet, ben o develerin ikisini ayırıp sakladım. Bunu ise Allah'tan başka bilen yoktu! Muhakkak bunu sana Allah haber vermiştir!" Haris bu sözleri söyleyip müslüman oldu."

Buhâri ve Müslim Âişe Vâlidemiz'den şöyle rivayet ederler. O demiştir ki: "Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir sefere çıktıkları zaman, zevceleri arasında kura çekerdi. Kur'âda hangisi çıkarsa sefere onunla birlikte çıkardı. Bir gavzeye çıkmak üzere iken de böyle kur'â çekdi ve bana çıktı. Ben de Resûlüllah ile birlikte çıktım. Bu sırada hicâb âyetleri de inmiş bulunuyordu. Ben hicabıma bürünmüş olarak hevdecin içine. girdim, hevdecide beni taşıyacak olan deveye yüklediler. Böylece hevdec ile taşmıyor, hevdec ile birlikte iniyordum. Çıkılan bu gavze sona erdikten sonra dönmek üzere yola çıktık, kafilemiz yoluna devamla Medine yakınlarına kadar gelmiştik. Bir yerde konakladık. Ben gecele­yin hacetim için orduyu geride bırakacak kadar yürüdüm, hacetimi bitirdikten sonra binit deveme döndüm. Göğsümü yokladığımda gerdanlığımın olmadığim gördüm. Hacetimi defettiğim yere gidip, esasen bende emânet olan bu gerdanlığı aramaya başladım. Aramakla epey uğraşmış olacaktım ki bu sırada kafile yola çıkmış. Hevdecimi de kaldırıp binit devemin üzerine koymuşlar.

Ben vücutça o yıllarda oldukça hafif olduğum için, beni hevdecimin içinde sanmışlar. Ayrıca yaşımda küçük idi. Üstelik kilo alacak miktarda yemek yiyemezdik. Bu itibarla hevdecin hafifliğini hic de yadırgamamışlar. Ben, haylice aradıktan sonra kaybolan gerdanlığı­mı buldum ve kafilenin mola verdiği yere geldim. Bir de baktım ki, ortalıkta kimseler yok! Benim hevdec içinde olmadığımı anlayarak beni almaya gelirler kanaatiyle, yerimde oturup beklemeye başladım. Derken üzerime uyku bastı ve oracıkta uyumaya başladım... Derken üzerime uyku bastı ve oracıkta uyumaya başladım. Derken ordunun arkasında gelmekte olan Safvân bin Muattıl el-Sülemî, sabahleyin benim uyumakta olduğum yere gelmiş ve birisinin uyumakta olduğunu görmüş. Dikkat edince beni görüp tanımış. Hicâb âyeti gelmezden önce, beni görüp tanımakta idi. Onun: "Innâ lillah!11 diyerek istircâda bulunması üzerine uyandım ve derhal cilbâbımla yüzünü örttüm.

Allah'a yemin ederim ki, ne o bana birtek kelime söyledi, ne de ben ona. Onun, sâdece istircâ etmesi "Inna Lillah!" demesi sırasında sesini duydum. Safyân devesinden indi ve devesini yere çöktürdü. Beni devesine bindirdi, kendisi de deveyi yularından yederek çekti. Bu şekilde yola devam ederek orduya yetiştik. Onlar kaba kuşluk vakti, sıcağın şiddeti sebebiyle mola vermişlerdi. Benim bu durumda orduya yetişmem sebebiyle, kötü düşünceye saplanarak helak olan, helak olup gitti. Şüphesiz hakkımda uydurulan ve söylenen o büyük iftiranın başı, Abdullah bin Ubeyy bin Selûl idi. Kendisi, zâten bütün münafıkların da reisi idi. Derken oradan hareketle geçip Medine'ye geldik. Ben Medine'ye gelişimden sonra, bir ay kadar rahatsız olmuştum, insanlar, iftiracıların uydurdukları söz üzerine ileri geri konuşurlarimş. Benim ise, hiç birşeyden haberim olmamıştı. Fakat yadırgadığım bir hal vardı. O da diğer rahatsızlıklarım sırasında Resûlüllah Efendimizden görmeye alışık olduğum sıcaklık ve ilgiyi görmemiş olmamdır. Resûlüllah, yanıma geliyor, selâm veriyor ve: "Nasılsın?" diyor, sonra da çıkıp gidiyordu. Onun bu hâli beni düşündürmüyor değildi. Fakat, hakkımda söylenenlerden kesinlikle hiçbir şey bilmiyordum. Derken iyileşmeye başladım

Bir gün Ümmü Müsattah ile birlikte helaya gitmiştik. Biz, zâten geceden geceye dışarı çıkardık. Bu çıkışımız da geceleyin olmuştu. Giderken Ümmü Müsattah, ayağı sürçmüş olacak ki, yere düştü ve bu sırada: Müsattah'ın burnu yerlerde sürtülsün!" diyerek kendi oğlu hakkında bedduada bulundu. Ben de: "Sen ne diyorsun? Hiç Bedir'e katılmış bir müslüman için beddua mı edilir?" dedim. O da bana: "Ey kızını, o neler söylüyor, sen duymuyor musun?" dedi. Ben: "Neler söylüyor?" dedim. O da bana, bunun üzerine iftiracıların söylediklerini haber verdi. Ben bunun üzerine tekrar hastalandım ve hastalığım arttı. Dönüp evime gittiğim zaman, Resûlüllah odama girdi, selam verdi ve "Nasılsın?" dedi. Ben de kendisine: "Ben, ana ve babamın evine gitmek istiyorum, bana izin verirmisin?" dedim. Resûlüllah bana izin verdiler. Ben de ana babamın evine gittim. Ben, hakkımda söylenenler için, onlardan sağlam bir bilgi ve haber almak istiyordum. Anama hitaben: "Anneciğim, insanlar benim hakkımda neler söylüyor? diye sordum. Anam: "Anam kızcağızını, kendine iyi davran! Allah'a yemin ederim ki, senin gibi bir kaç kuması olan, kocasının yanında çokça sevilen güzel bir kadın, birtakım kötü söylentilerden kolay kolay kurtulmaz" diye konuştu.

Ben hayretler içinde kalarak: "Sübhânellah! demek insanlar öyle şeyler mi söylüyorlar?" demekten kendimi alamadım. O gece, sabaha kadar ağladım. Gözyaşlarim sabaha kadar hiç dinmedi, uyku nedir bilmedim. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ise, Ali bin Ebû Tâlib'i çağırıp kendisiyle benim hakkımda konuşmuş, Üsâme bin Zeyd ile de görüşüp konuşmuş. Üsâme bin Zeyd: "Ey Allah'ın Resulü, kendimi ve kendi ehlimi nasıl biliyorsan, sizin ehlinizi de öyle biliyorum. Sizin ehliniz için, hayırdan başka bir şey bilmiyorum" demiştir. Fakat Ali bin Ebû Tâlib: "Ey Allah'ın Resulü, Âişe'den başka kadın mı yok!" diyerek karşılık vermiştir. Ayrıca, Hizmetçileri Büreyre'ye sormasını da sağlık vermiş. Peygamberimiz de Büreyre'ye hitaben: "Ey Büreyre, sen Âişe hakkında hiç seni şüpheye düşüren bir şey gördün mü?" diye sormuş. Büreyre'de: "Seni hak Peygamber olarak gönderen Allah'a yemin ederim ki, onun hakkında yadırgadığım hiç bir şey görmedim! Şu kadar var ki, Âişe anası evinde küçücük kızken, hamur yoğurmakta iken uyur kalırdıı. Evin keçisi de hamuru yerdi" diye cevap vermiştir.

O gün, Hazret-i Peygamber, iftiracıların başı Abdullah bin Übeyye gidip özür dilemesini söylemiş. Ben ise, bütün gun boyu ağlamaya devam etmiştim. Asla gözyaşım dinmiyor, uyku diye bir şey gelmiyordu. O kadar şiddetli ağlıyordum ki, ciğerlerimin parçalanacağim zannetmiştim. Ben bu şekilde ağlarken, anam ve babam başucumda oturuyorlardı. Bu sırada ansardan bir kadın geldi. Yanıma gelmesi için izin istedi, ben de kendisine izin verdim. Gelip yanıma oturdu ve benimle birlikte ağlamaya başladı. Biz İşte bu durumdayken Resûlüllah çıkageldi. Selâm verip oturdu. Hakkımda söylenti çıkardıkları günden beri, hiç yanımda oturmamıştı. Aradan bir ay gibi bir zaman geçmesine rağmen benim hakkımda bir vahiy de gelmemişti. Bu sefer oturduktan sonra şehâdet getirdiler ve sonra dediler ki: "Ey Âişe, senin hakkında bana, şöyle şöyle sözler geldi. Sen hakikaten bu hususta suçsuz isen  şüphesiz Allah, seni beraat ettirecektir. Eğer bir günah işlemişsen Allah'a tevbe ve istiğfarda bulun, zira günahim itiraf edip tövbe ve istiğfarda bulunan kulunu Yüce Allah Affeder."

Peygamberimiz sözünü bitirince, gözyaşim dindi, bir damla bile düşmez oldu. Babama dedim ki: "Resûlüllah'a cevap ver." Babam: "Ben Resûlüllah'a ne diyeceğimi bilmiyorum dedi. Bunun üzerine ben anama hitaben: "Anacığım, benim namıma Resûlüllah'a cevap ver!" dedim. O da babam gibi: "Vallahi ben ResûldUah'a ne diyeceğimi bilemiyorum!" dedi. Bunun üzerine ben şu şekilde konuştum: "Ben yaşı küçük olan bir kızcağızını. Kur'âri'dan çok şey de bilmiyorum. Demek ki, insanlar benim hakkımda o şekilde konuşuyorlar ve onların bu konuşması da sizlerin içine iyice işlemiş durumda ve siz buna inanmış görünüyorsunuz. Eğer ben sizlere: "Ben öyle biv şeyden kesinlikle berîim (uzağım)!" desem, siz bana inanmayacaksınız. Eğer bir şey hakkında size itirafta bulunsam, hepiniz bana inanacaksınız. Halbuki yüce Allah benim öyle bir şeyden berî olduğumu bilmektedir. Vallahi sizinle benim durumum, ancak Yusufun babasının durumu gibidir! Nitekim o, o sırada: "Ben, Allah'ımdan sabr-ı cemîl niyaz ederim! Sizin dediklerinize karşı, kendisine ve yardımına sığınacak olan da ancak Allah'tır!" demişti. Sonra ben, dönüp yatağıma uzandım. Kesin olarak biliyordum ki, Allah beni beraat ettirecektir.

Fakat benim hakkımda Özel olarak vahiyy geleceğini hiç de düşünemiyordum. Şüphesiz naçiz bir kul olarak, Allah'ın benim hakkımda devamlı okunacak bir vahiyy göndereceğini düşünemezdim de. Belki diyordum, Resülüllah efendimiz benim berâtim hakkında bir rü'ya görür de böylece suçsuzluğum anlaşılmış olurdu, İşte ben ancak böyle zannediyordum. Fakat yüce Allah'ın hikmetine ve tecellisine bakınız ki, ne Resülüllah oturduğu yerden intikâl etmişti, ne de oradakilerden herhangi birisi yerinden ayrılmıştı ki Yüce Allah'ın vahyi imdadıma yetişti. Resülüîlah'a vahiyy geldi ve kendileri vahiyy hâline girdiler. Mübarek yüzlerinden inci daneleri gibi ter döktüler. Sonra vahiyy hali O'nun üzerinden açıldı. O da gülümsemeğe başladı. îlk söylediği söz de şu oldu: "Ey Âişe Allah seni beraat ettirdi." Anam, hemen bana "haydi kızını, Resülüllah'ın yanına dikil" dedi. Ben: "Vallahi O'nun yanına kalkmam, O'na teşekkür de etmem! Sa'dece Allah'a hamdederim!" diyerek anama karşılık verdim ve bu hususta yüce Allah, Kerim kitabındaki şu on âyeti inzal buyurdu."

Bu âyetleri, meâlen arz edelim:

"O yalan haberi getirip ortaya atanlar, içinizden bir topluluktur. Siz, onu sizin için bir şer sanmayimz. Bil'akis o sizin için hayırdır.

Onlardan her kişiye, kazandığı günahın cezası vardır. Onlardan o yalanın en büyüğünü idare edene de büyük bir azâb vardır."

"Onu işittiğiniz zaman inanan erkek ve kadınların kendiliklerinden güzel zanda bulunup: "Bu, apaçık bir iftiradır!" demeleri gerekmez miydi?"

"Ona dört şahit getirmeleri gerekmez miydi? Madem ki şahitleri getirmediler, o halde Allah yanında yalancıların tâ kendileridir."

"Eğer siz dünyada ve âhirette Allah'ın lutfu ve rahmeti olmasaydı, içine daldığimz bu yaygarada size mutlaka büyük bir azâb dokunurdu."

"Çünkü siz onu dillerinizle birbirinizden alıveriyorsunuz ve hakkında hiç bilginiz olmayan bir şeyi, ağızlarimzla söylüyorsunuz ve onu önemsiz bir iş sanıyorsunuz. Oysa o, Allah katında büyük bir günahtır."

"Onu işittiğiniz zaman, bunu konuşmamız bize yakışmaz, Hâşâ bu, büyük bir iftiradır" demeniz gerekmez miydi?"

"Allah size öğüt veriyor ki, eğer inanan insanlar iseniz, böyle bir şeye bir daha asla dönmeyiniz."

"Allah size âyetlerini açıklıyor. Allah bilendir, hikmet sahibidir."

"inananlar içinde edepsizliğin yayılmasını isteyenler için dünyada da, âhirette de acı bir âzab vardır. Allah bilir siz bilmezsiniz."

"Eğer size Allah'ın lutfu ve rahmeti olmasaydı, Allah çok merhametli olmasaydı, şüphesiz bu iftiranız sebebiyle büyük bir azaba uğrardimz!"

"Ey inananlar! Şeytanın adımlarim izlemeyiniz! Kim şeytanın adımlarim izlerse, o ona edepsizliği ve kötülüğü emreder. Eğer size Allah'ın lutfu ve rahmeti olmasaydı, hiç birinizi asla temizliğe erdirmezdi. Fakat Allah dilediğini temizler. Allah işitendir, bilendir." [81]

Allâme Zemahşeri, Keşşâfü'l-Kur'an adlı meşhur tefsirinde der ki:

"Herhangi bir günahla ilgili olarak inmiş bulunan âyetlerin hiç birinde, Hazret-i Âişe hakkındaki iftira günahıyla ilgili olarak inen âyetlerdeki kadar ağır bir suçlama vâki olmamıştır. Hazret-i Âişe'ye yakıştırılan iftira ile ilgili inen âyetlerde ise, muhtelif tahrikler ve çeşitli üslûblar ile pek ağır suçlama ve şiddetli azâb ile korkutma vardır. Bunların her biri şüphesiz irtikâb edilen suçun ağırlığim göstermektedir. Hatta iyi düşünecek olursak, Hazret-i Âişe'ye iftira suçunun günahimn ağırlığı ve bu iftirayı irtikâb edenlere verilecek olan cezanın şiddetinin, putlara tapmanın günah ve cezasından daha ağır olduğunun gösterildiğini farkedebiliriz. Bu ise hem Âişe validemizin taharet ve iffetini, hem de Resülüllah Efendimiz'in Allajı yanındaki üstün mertebesini ifâde eder."

Allâme Ebû Bekir el-Bakıllânı de bu konuda der ki: "Yüce Allah, müşriklerin kendisine isnâd ettikleri şeyleri Kur'ân'da zikrettiği zaman, Kendi Zâtim tesbîh ve tenzih eder. Meselâ bir âyet-i celîlesinde şöyle buyurur: "Onlar (yâni müşrikler), "Allah bir çocuk edindi!" dediler. Sübhâneh = Halbuki Allah böyle bir şeyden münezzehtir!" [82]ve daha buna misâl olarak zikredebileceğimiz pek çok âyet var. Fakat münafıkların Hazret-i Âişe'ye isnâd ettikleri şeyi zikrettiği zaman da zâtim tenzih ve tesbîh etmiştir ve "Sübhânek hazâ bühtânün azîm!" =Hâşâ, bu büyük bir iftiradır, buyurmuştur. Hazret-i Âişe'nin öyle bir şeyden berâetini beyân sadedinde kendisini tesbîh etmek suretiyle, Âişe vâlidemiz'in suçsuzluğunu çok üstün ve nezîh bir beyânla, kullarına bildirmiştir."

Müfessir İbn-i Cerîr, Abdullah bin Caşh'ın oğlu Muhammed'ten şöyle nakleder: "Hazret-i Âişe ile Hazret-i Zeyneb, bir gün kendi aralarında iftihar ediştiler. Zeyneb validemiz: "Ben Peygamberle nikâhı hakkında Allah'ın âyet indirdiği bir kimseyim!" diyerek îftihâr etti. Âişe validemiz de: "Ben suçsuzluğu hakkında Allah'ın âyet ettiği kimseyim!" diyerek iftiharda bulundu. Bunun üzerine Zeynep Validemiz, Hazreti Âişeye hitaben: "Gerçekten ey Âişe, sen yapayalnız kaldığın o karanlık gecede nasıl duâ ve niyazda bulundun; diye sordu. Âişe validemiz de şu karşılığı verdi: "Hasbiyallahü ve ni'ınel vekîl=Bana Allah yeter, O ne güzel vekil'dir!" diyerek duâ ve niyazda bulundum; yegâne vekilimiz bulunan Allah'a sığındım!"

Benim halam ve mü'ıninlerin de anası bulunan Zeyneb, Âişe validemizin bu cevabı karşısında: "Kulti kelimete'I mü'ıninîn= Gerçekten ey Âişe sen ehli imanın sözünü söylemişsin!" diyerek takdirlerini belirtti.

İbn-i Ebî Hâtim'in çıkardığı bir habere göre, Sâid bin Cübeyr şöyle demiştir: "Nur süresindeki .on âyetten başka beş âyet daha vardır ki, bunların hepsi, yani on beş âyet, Hazret-i Âişe'ye iftira edenlerin tekzibi ve Hazret-i Âişe'nin beraatı ile ilgili olarak nazil olmuştur." Yine tbn-l Ebû Hâtim'in çıkardığı bir habere göre, İbn-i Abbâs da şöyle demiştir: "Nûr süresindeki: "O namuslu, bir şeyden habersiz ve inanmış kadınlara zina iftira edenler, dünyada da âhirette de lanetlenmişlerdir. Onlar için büyük bir azâb vardır" mealindeki âyet-i kerîme, özel olarak Hazret-i Âişe hakkında nazil olmuştur."

Saîd bin Mansûr ile İbn-i Cerîr'in İbn-i Abbâs'tan olan rivayetleri ise şöyledir: İbn-i Abbâs bu âyeti okumuş sonra şöyle demiştir: "Bu âyet özel olarak Âişe ve diğer Peygamber zevceleri hakkında inmiştir ve onlar hakkında bu âyette tevbeden bahsedilmemiştir. Diğer âyet ki:

"Namuslu kadınlara zina suçu atıp da sonra dört şahit getirmeyenlere seksen değnek vurunuz" buyurulmuştur, bunu tâkîb eden âyette de o zina iftirasında bulunanlar için: "Artık bundan sonra tevbe edip islâh-ı nefs edenler hâriç. Çünkü Allah, çok bağışlayan ve çok merhamet edendir" buyurulmuştur. Yâni: mü'ıninlerin kadınlarına iftira edenlerin bu iftira suçu için, sonra islâh-ı nefs ettikleri takdirde tevbe hakkı tanınmıştır. Fakat Peygamber zevcelerine zina suçunu isnâd edenlerin bu günâhına, bir tevbe hakkı tanınmamıştır. Onların tevbelerinin kabul edilmeyeceğine işarette bulunulmuştur." [83]

Teberânî'nin çıkardığı bir habere göre, Husayf demiştir ki: "Bir defasında ben, Saîd bin Cübeyr'e sordum: "Ey imam, zina suçunu irtikâb etmek mi, yoksa namuslu bir insana zina isnadında bulunmak mı daha büyük bir günahtır?" dedim. O, verdiği cevapta: "Zina etmek daha büyük bir günahtır" dedi. Ben kendisine: "Yâ imam, ilgili âyet, namuslu insanlara zina iftirasında bulunanların, dünyâda da âhirette de lanetlenmiş olduğunu haber vermektedir. Ayetin bu beyânı, zina iftirasında bulunmanın daha büyük günah olduğunu göstermiyor mu?" dedim. O da bana verdiği cevapta: "Evet, gösterir. Fakat bu âyet-i kerîme, validemiz Âişe ile ilgilidir" dedi.

Yine Taberânî, Dahhâk bin Müzâhim'den şu haberi nakletmiştir: "Bu âyet-i kerîme, Peygamber'in (sallallahü aleyhi ve sellem) zevceleri ile ilgili olarak inmiştir."

Bu konuda, Feryâbî, İbn-i Cerir ve İbn-i Ebî Hâtim'in tefsirlerinde, İbn-i Abbâs'tan şöyle rivayet ettiklerini görmekteyiz. O demiştir ki: "Peygamberlerden hiç birinin, hiç bir hanımı, asla zina etmemiştir! Böyle bir ayıbı, şanı yüce Allah, hiçbir Peygamberin başına getirmemiştir." [84]

Uraniyyin Olayında Vukua Gelenler

Buhârî ve Müslim Enes'ten rivayet ederler, O demiştir ki: "Ukel veya Ureyne'den birkaç adam Medîne'ye gelip Peygamberimiz'e mürâcâtta bulundular; müslüman olduklarim söylediler ve müslüman oldukları kabul edildi. Onlar, birgün Peygamber Efendimiz'e debiler ki:

"Ey Allah'ın Resulü, biz yayla havasına alışmış, süt ile gıdalanan kimseler idik. Şimdi şehre gelince, buranın havası bize yaramadı, hepimiz hastalandık." Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) de kendilerine Beytü'l-Mâl'e ait develerin yanına gitmelerini, develerin süt ve bevlini içerek tedâvî olmalarim emretti. Onlar da bunun üzerine Medine'den çıkarak develerin yanına gidip bir müddet kırda kaldılar ve orada iyileştiler. Bir gün, kendileri ve devlete âit develer ve bu devletin çobanları Harra yakınlarında iken, çobana saldırıp onu oracıkta öldürdüler. Devlete âit develeri de önlerine katarak, İslâm'dan da irtidâd ederek gittiler. Durumdan haberdâr olan Peygamber Efendimiz, bu mürted ve katillerin peşine adamlar gönderdi. Bunlar onların izini tâkîp ederek kendilerini yakaladılar. Gözlerini oyarak, ellerini keserek oracıkta bıraktılar. Devletin develerini de alarak geri döndüler. Onlar da orada cezalarim buldular, ölüp gittiler."

Beyhekî de bunun bir benzerini Abdullah bin Câbir'den rivayet eder ve fazladan olarak şunları kaydeder: "Peygamberimiz bu katil ve mürtedlerin arkasından adamlar gönderdi ve onların aleyhine duâ etti. Buyurdu ki; "Allah'ım, yolu onlar üzerine kapat! Gepgeniş yol, başlarına dar gelsin, bir bilezik kadar küçülüp onlara geçiş vermesin! Hâinler cezalarim bulsun." Gerçekten gepgeniş yollar başlarına dar gelmiş, kendilerine geçit vermemiştir. Peşlerinden giden müslümanlar, kolayca kendilerini yakalayıp cezalandırmıştır. Ellerini, ayaklarim keserek, gözlerini oyarak onları ölüme terketmiş, onlar da orada ölüp gitmişlerdir." [85]

Dümetü’l-Cendel Seriyyesinde Vukua Gelenler [86]

İbn-i Sa'd el-Vâkidî tarikiyle onun üstadlanndan şöyle nakleder: "Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem Abdurrahmân bin Avfı, Dûme- tü(l-Cendel'e gönderdiği seriyyesi (askerî birlik) içinde göndermişti. Ona demişti ki: "Onları İslâm'a davet ettiğimizde, eğer icabet ederlerse, onların hükümdarlarimn kızı ile evlen!" Abdurrahman, o askerî birlikle beraber Kelb kabilesine gitti. Oraya vardıkları zaman onları İslâm'a davet ettiler, üç gün mühlet verip beklediler. Kelb kabilesinin reîsi bulunan Esbağ bir Amr, İslâm'ı kabul etti. Kendisiyle beraber kabilesinden pek çok kimseler de müslıhnan oldular. Esbağ, daha önce nasrânî idi. Müslüman olduktan sonra kızı Temâzar'ı, Abdurrahman ile evlendirdi. Aynı kabileden bazıları ise, cizyelerini vermek üzere kendi dinlerinde kalmayı tercih ettiler. Abdurrahman bin Avf, Medine'ye Temâzar ile birlikte döndü. Efendimiz'in kendisine söylediği de, böylece gerçekleşmiş oldu."

Yukarıdaki rivayeti İbn-i Asâkir de el-Vakidîtarikiyle rivayet etmiştir.[87]

Hudeybiye'de Vukua Gelen Ayetler ve Mucizeler

"Muhammed, Biz sana apaçık bir fetih ihsan ettik." [88]

Beyhekî, Mücemmi bin Câriye'den şöyle nakleder: "Biz Hudeybiyede bulunduk. Orada yapılan andlaşmadan sonra döndük ve dönüş sırasında Kurâu'l-Ganim denilen yere geldiğimiz de Resûlüllah Efendimiz'e: "Yâ Muhammed, biz sana apaçık bir fetih ihsan ettik" mealindeki âyet nazil oldu. Peygamberimiz bu âyeti okuduğu zaman, kendisine "Ey Allah'ın Resulü, bu Hudeybiye andlaşması bir fetih midir?" diye soruldu. Peygamberimiz de cevabında: "Evet varlığım elinde olan Allah'a yemin ederim ki, bu bir fetihtir!" buyurdular.

Beyhekî Abdurrahman bin Ebû Leylâ'dan şöyle rivayet eder: "Cenâb-ı Hak, Fetih sûresi'indeki bir âyette:" ve Allah onlara yakın bir fetih daha verdi" buyurmuştur. [89]Bu Hayber'in fethidir. Yine bu sûredeki bir âyetinde: "Size bir başka fetih daha vermiştir ki, henüz sizler ona güç yetiştirmiş değilsiniz" buyurmuştur. [90]Bu da, iran'ın ve Anadolu'nun fethine işarettir."   

Buhârî, Berâ bir Azib'ten şu haberi nakletmiştir: "Sizler, fetih denilince-sâdece Mekke'nin fethini anlıyorsunuz. Evet Mekke'nin fethi, büyük bir fetihtir. Fakat biz sahâbiler, fetih söz konusu olunca, bununla Hudeybiye günündeki "Rıdvan BîatTni hatırlarız. Biz, bindörtyüz kişilik bir ordu hâlinde Resûîüllah ile birlikte çıkmıştık. Hudeybiye'ye geldiğimiz de, kuyunun suyunun bir damlası kalmaymcaya kadar çektik. Susuz kalışımız Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e malum olunca, gelip kuyunun kenarında oturdu ve bir miktar su getirilmesini istedi. Suyu getirdiler, Peygamber efendimiz bu su ile abdest aldılar. Sonra mazmaza yapıp duâ buyurdular, sonra bu suyu kuyuya döktüler. Orada bir müddet bekledik. Fazlaca bir vakit geçmedi ki, kuyu feveran edip hepimizin ihtiyacına kâfi gelecek şekilde suyunu kabarttı. Hem kendilerimiz, hem de hayvanlarımız için yetti ve arttı."

Buhâri, Misver bin Mahreme'den ve Meruân bin Hâkem'den rivayet eder. Bu ikisi demiştir ki: "Resûlülîah (sallallahü aleyhi ve sellem), Hudeybiye gününde bin kusur kişi ile yola çıktılar. Zü'l-Huleyfe'ye geldikleri zaman hedy kurbanim taklîd ve iş'âr etti (Harem-i Şerîf için adanmış kurbanlığimn gerdanına ip bağladı ve belli olsun diye örkücünün sağ tarafim yararak kanim orada bıraktı) Kurbanlığim bu şekilde işaretledikten sonra, Umre için ihrama girdi. Sonra kureyş hakkında bilgi getirmesi için gözcü gönderdi. Sonra yoluna devam ederek Usfân yanındaki Gadîrul-Eştâd denilen yere geldiğinde, gönderdiği gözcü geri geldi ve dedi ki: "Kureyş büyük bir topluluk hâlinde bir araya gelmiş ayrıca diğer kabilelerden de adamlar toplanmış. Sizin umrenizi engellemek, sizi Mekke'ye sokmamak için harbe hazırlanmış bir vaziyetteler."

Peygamber Efendimiz, bu haberi aldıktan sonra, ashabına hitaben: "Ey nâs, bu husustaki fikrinizi söyleyiniz! Bizi Mekke'den uzaklaştırmak için kararlı görünen bu adamlarla savaşmaya mı karar verelim, yoksa niyet ettiğimiz gibi Umremizin ifâsına yönelip de engel olmaya kalkıştıkları takdirde, biz de onlara karşı mı koyalım?" Açılan bu istişare üzerine Ebû Bekir: "Ey Allah'ın Resulü, madem ki Umre için yola çıktınız, herhangi bir kimseyle savaşmak niyetimiz de yoktur, o halde Umreyi ifâ için teveccüh ediniz, eğer onlar engel olmaya kalkışacak olurlarsa, bu takdirde kendileriyle savaşırız." Peygamberi­miz de onun bu konuşması ve fikri üzerine: "Uygundur o halde Allah'ın ismi üzerine yürüyünüz!" buyurdular.

Bir müddet ilerledikten sonra Peygamberimiz" Hâlid bin Velîd, Kureyşe âit atlar içinde gözcülük yapmaktadır. Bunun için sağ tarafı takîb edelim!" buyurdular. Hayli ilerledikten sonra Gudratü'l Ceyş denilen asker geçidinden geçerlerken Halîd kendilerini görmüş oldu ve tehlikeyi haber vermek üzere atına tepinerek Kureyş'e gitti. Peygamber Efendimiz yoluna devamla Seniyye'ye geldiği zaman devesinin çöktüğü görüldü. İnsanlar "Hal, hal!" diye bağırarak deveyi kaldırmak istediler ve "Ey Allah'ın Resulü, deveniz Kusvâ yorulup yılgınlık gösteriyor, yerinden kalkmıyor" dediler. Peygamberimiz de: "Hayır, Kusvâ yılgınlık göstermiyor. Onu Kabe'yi tahribe gelen ashab-ı filin fillerini hapseden hab s etmiş tir. Vallahi onlar benden, içinde Allah'ın şiarlarına hürmet edilen herhangi bir yer isteseler, orasını onlara vermekte hiç tereddüt etmezdim!" buyurdu. Kalkması için devesine ihtarda bulundu, deve de sıçrayarak kalktı. Peygamberimiz de Kureyş'in üzerine sarkacak bir yerde iken, yön değiştirip Hudeybiye'nin tâ ilerisinde çukur bir yere indi. Burada su az idi. İnsanlar ancak az az su alabiliyorlardı. Derken bir damlası kalmayacak şekilde kuyunun suyunu bitirdiler. Susuzluktan dolayı Resûlüllah'a mürâcât ettiler. Efendimiz de bunun üzerine okdanhğından bir ok çıkardı ve bunu kuyuya saplamalarim söyledi. Kuyunun suyu öylesine coştu ki, hepsi kana kana içtiler, hayvanlarım da suladılar. Derken Hudâa'lı Bedîl bin verkâ yanında kabilesinden bâzı kimselerle birlikte oraya geldi. Dedi ki: "Ben Ka*b bin Luiy ve Amîr bin Luiy'i Hudeyb iye'deki su başlarim tutmuş olarak gördüm. Uzun sürecek bir mukâteleyi göze alarak ve düşünerek geldikleri belli ki, yanlarında sağılır develeri de getirmişler. Sizi Kabe'ye sokmamak üzere savaşmakta kararlı görünüyorlar. Durumu size haber verelim dedik."

Peygamberimiz de buna karşı dediler ki: "Biz kimseyle savaşmak için gelmedik! Biz ancak umre yapmak için geldik. Kureyş'e gelince, Önceki savaşlar onları iyice hırpalamıştır, dolayısiyle savaşmayı göze alabileceklerini sanmıyorum. Eğer dilerlerse kendileriyle bir müddet için anlaşabilirim: Bu müddet zarfında ben İslâm'ı tebliğe davet ederim, İslâm iyice yerleşir ve kabul edilmiş olursa, onlar dahî diledikleri takdirde diğer insanlar gibi İslâm'ı kabul ederler. Aksi halde İslâm'ın istikbâli ile ilgili işlere karışmamış ve zarar görmemiş olurlar. Eğer bana bir müddet tanımazlar ve mutlak suretle karşı koyup engel olmaya kalkışırlarsa; ben de kanımın son damlasına kadar onlarla çarpışırım: Yâ bu uğurda şehîd olurum, yahut da Allah emrini infaz eder!"

Bedîl: "Senin bu söylediklerini gider Kureyş'e tebliğ ederim" dedi ve gidip Kureyş'e: "Biz Muhammed'in yanından geliyoruz. O, bazı şeyler söyledi. Eğer onları size arz etmemi istiyorsanız arzederim" dedi. Ku-reyş'in akılsızlarından bazıları: "Bize Muhammed'den hiç birşey anlatmanı istemiyoruz!" dediler. Bâzı akıllıları ise: "Onun ne dediğini bize arz et!" dediler. Bedîl de kendilerine Hazret-i Peygamberin söyledikleri­ni nakletti. Bu sırada Urve bin Mes'ûd ayağa kalkıp dedi ki: "Ey kavmim, siz ata değilmisiniz? Siz evlâd değil misiniz?" diye ayrı ayrı sordu. Her defasında da Kureyş: "Evet" karşılığim verdi. Urve: "Beni herhangi bir şekilde itham edebilir' misiniz? dedi. Kureyş: "Hayır" karşılığim verdi. Urve: "Bilmez misin ki, Ukazhlar bana karşı haksızlık ve saygısızlık ettikleri zaman, çoluk çocuğumu alarak oradan uzaklaş­tım ve size geldim. Bana itaat edenleri de beraberimde getirdim!" Kureyş: "Evet" dedi. Urve: "Şimdi bu adam size, doğru ve iyi bir teklifte bulunuyor. Siz bu teklifi kabul ediniz ve bırakınız ben gidip kendisiyle konuşayım!" dedi. Kureyş de kendisine: "Peki git, konuş" dedi. Bunun üzerine Urve derhal yola çıkıp Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e geldi ve O'nunla konuşmaya başladı. Peygamberimiz de kendisine, daha evvel Bedil'e söylediklerinin aynısını söyledi. Bu sırada Urve: "Ey Muhammed, eğer sen kavminle savaşa tutuşup onların kökünü kazırsan, hiç duydun mu ki senden evvel Araplardan biri çıkmış da kavminin kökünü kazımış? Hiç bu olur mu? Eğer tersine olursa, yâni onlar sana gelebe çalacak olursa; netice ne olacak? Ben şu anda senin yanındaki adamları da zaten böyle bir çatışma anında soluğu kaçmakta alacak kişiler olarak görüyorum. Bu takdirde yapayalnız kalacaksın." dedi.

Urve'nin bu sözlerini dikkatle dinlemekte olan Ebû Bekir, derhal ona karşılık verdi ve: "Ey Urve! Sen tapınmakta olduğun putunun bıdrmı yala! Sen bizleri kaçacak ve Peygamber'i yanlız bırakacak kimseler mi sandın!" diye haykırdı. Onun bu sözlerine muhatab olan Urve: "Bu kim?" demekten kendisini alamadı. Peygamberimiz de: "Bu, Ebû Bekir'dir" dedi. Urve de: Eğer vaktiyle senden gördüğüm bir iyilik olmasaydı, şimdi sana nasıl cevap verdiğimi görürdün!" diye konuştu ve yine Hazret-i Peygamber ile konuşmaya başladı. Konuşmasını yaparken Peygamberimizin sakalından tutmaya başladı. Mugîre bin Şu'be ise elinde kılıcı ve başında mihferi ile Peygamberimizin başucunda beklemekte idi. Urve elini yine Hazret-i Peygamberin sakalına uzatınca, Mugîra elindeki kılıcın kabzası ile onun eline vurdu ve kendisine hitaben: "Ey Urve, elini Peygamberin sakalından çek!" dedi. Urve başım yukarı kaldırıp: "Bu kim?" diye sordu. Dediler ki: "Bu Mugîre bin Şûbe'dir." Bunun üzerine Urve: "Ey haddini bozan vefasız adam, senin vefasızlığimn yükünü ben çekmedim mi?" diyerek Mugîre'yi azarlamak istedi. Bunun sebebi ise şuydu: Mugîre, vaktiyle câhiliye devrinde bir topluluğa arkadaşlık etmiş, sonra onları öldürmüş, mallarim da alarak gelip müslüman olmuştu. Bu durumda Peygamber Efendimiz de: "Ey Mugîra: Senin gelip müslüman olmana hiçbir diyeceğim yoktur! Fakat öldürdüğün adamların malları hakkında hiçbir mes'ûliyet kabul edemem" buyurmuştur.

Sonra Urve, Peygamberimizin ashabim süzmeye başladı. Gördü ki, ashabın Hazret-i Peygamber'e olan hürmeti ve itaati, görülmemiş derecede kuvvetli ve şiddetlidir. Her emir ve işaretini derhal yerine getirmekteler, her bir sözünü tam bir sessizlik ve dikkatle dinlemekte-ler. Hazret-i Peygamber'e olan saygimn büyüklüğünden, başlarim kaldırıp da O'na bakamamaktadırlar. Bu durumu da böylece tesbît eden Urve bin Mes'ûd Kureyş'e döndüğü zaman dedi ki: "Ey kavmim, vallahi ben vaktiyle bâzı hükümdarlara elçi olarak gittim. Iran Şah'ına, Rum Kayser'ine ve Yemen Necâşfsine de gidip gördüm. Vallahi Muhamme-d'in ashabimn kendisice olan saygısı kadar kendisine saygı gösterilen bir hükümdarı şimdiye kadar görmüş değilim! ve Muhammed'in size olan teklifi, gayet yerinde ve doğru bir tekliftir, bunu kabul etmenizi tavsiye ederim!"

Bu sırada Kinâne kabilesinden bir adamın: "Bana yetki veriniz, gidip kendisiyle görüşeyim" dediği duyuldu. Kureyş de hadi git de konuş dedi.  Bunun  üzerine  yola çıkan Kinâne'li  adam,  müslümanlara yaklaştığı zaman, Hazret-i Peygamber şöyle buyurdular:

"Şu gelen Kinâne'den bir adamdır ve Kabe'ye adanan kurbanlıkla­rı çok seven bir kabiledendir. Bu itibârla üzerleri işaretlenmiş kurbanlık hayvanlarımızı onun Önüne sürün de, durumu gözleriyle görsün!"

Ashâb, bu emr-i nebevi gereğince kurbanlık hayvanları derhal ona doğru sürdüler ve "Lebbeyk Allahümme lebbeyk!" diyerek telbiye okumaya başladılar. Bunu gören Kinâne'li adam: "Sübhânellah! Bu adamlar Umre için gelmiş kurbanlıklarim da işaretlemiş durumdalar! Böyle bir topluluk Kabe'yi ziyaretten menedilemez!" demiş ve bu müsbet intiba ile Kureyş'e dünmüştür ve demiştir ki: "Adamlar umre için gelmişler, kurbanlıklarimn kilâdesini asıp işaretlerini de yapmış­lar. Kendilerini Beytüllah'ı ziyaretten menetmek doğru olmaz." Bunun üzerine Kureyş'den Mikraz bin Hafs adındaki adam ayağa kalkıp: "Bana izin verirseniz gidip onlarla görüşeyim!" demiştir. Kureyş de kendisine izin vermiştir. Müslümanlara yaklaştığı zaman Peygamberi­miz: "Bu gelen de Mikraz bin Hafs'tır. Hileci ve fâsık bir adamdır, kendisine dikkat edelim" buyurmuştur. Mikraz, Peygamberimizle konuşmaya devam ederken Süheyl bin Acar'ın dahî gelmekte olduğunu gördü. Bunun üzerine Süheyl'in adının güzelliği ile tefe'ül buyuran Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

"Ashabım, İşte Süheyl göründü, işiniz de kolaylaştı, demektir" buyurdu."

Muammer Zührî'nin bu konuda şöyle dediğini nakleder: "Süheyl bin Amr gelip "Kağıt kâlem getiriniz, aramızda bir anlaşma yapıp yazıya alalım!" dedi. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz de kâtip talebinde bulundu. Ali, bu kâtiplik görevini üstlendi. Peygamberimiz Ali'ye: "Ey Ali önce Bismillahirrahmânirrahîm yaz!" diye emretti. Süheyl buna itiraz etti ve: "Bu sizin Besmele'nizde bir de Rahman adı geçmektedir. Ben Rahman'ın ne olduğunu bilmiyorum. Bu şekilde yazmanızı kabul edemem. Ancak bizını Besmele'ıni z olan BÎSMÎKE ALLAHÜMME (Ey Allah'ım ancak senin adınla)" diyerek yazabilirsi­niz" dedi. Müslümanlar da Süheyl'e itiraz edip: "Vallahi biz, ancak "Bismillahirrahmânirrahîm = Ey Rahman ve Rahîm olan Allah'ımız, ancak Senin adınla!" diyerek kendi Besmele'ınizin yazılmasını kabul ederiz!" diyerek bağırdılar. Peygamber Efendimiz ise Ali'ye "Süheyl'in dediği gibi yaz!" diyerek emretti. Ali de yazdı. Sonra: "Ey Ali, "Bu, Allah'ın Resûlu Muhammed'in üzerine imza koyduğu hükmüdür" diyerek yaz!" buyurdu. Süheyl buna da itiraz edip: "Vallahi bizler, senin Allah'ın resulü olduğunu kabul etmiş olsaydık, seninle böyle bir andlaşma yapmamıza zâten lüzum kalmazdı. Ancak: "Abdullah'ın oğlu Muhammed'in hükmüdür" diyerek yazabilirsiniz" dedi. Peygamber Efendimiz de: "Vallahi sizler her ne kadar yalanlarsanız da, Ben Allah'ın Resulüyüm! Fakat senin dediğin gibi de yazabiliriz. Ey Ali, haydi onun dediği gibi: "Abdullah'ın oğlu Muhammed" diye yaz!" buyurdu.

Zührî der ki:,"İşte Peygamber Efendimiz'in: "Vallahi onlar bana, içinde Allah'ın şiarlarına hürmet edilecek herhangi bir yer isteseler, bunu onlara vermekte hiç bir tereddüt göstermem!" buyurması, burada böylece kendisini göstermiş oluyordu ve yine, onların elçisinin istediği gibi yazılıyordu."

Peygamberimiz bundan sonra: "Ey Süheyl, Beytullah ile bizını aramıza girmeyeceksin, Umre için tavafımıza engel olmayacaksın! Andlaşmamızm birinci maddesi budur" buyurdu. Süheyl şu karşılığı verdi: "Bu taktirde Araplar bizını zayıflığımıza hükmederler. Ancak, gelecek sene gelip Umre'nizi yapabilirsiniz." Peygamberimizin de bunu kabul etmesiyle, birinci madde bu şekilde iki taraf arasında kabul edilmiş oldu, İkinci madde üzerinde Süheyl: "Ve sana müslüman olarak içimizden ayrılıp sığman olursa, onları bize iade edeceksin" dedi. Müslümanlar bunu hayretle karşılayıp: "Müslüman olarak bize gelen birisi, müşriklerde nasıl iade edilebilir?" diyerek red ettiler. Tam bu sırada Süheyl bin Amr'in oğlu Ebû Cendel, ayaklarındaki zincirler sebebiyle ağır ağır yürüyerek geldi ve müslümanlara sığındı. Derhal Süheyl: "İşte ey Muhammed, yaptığın andlaşmaya riâyet ederek uygu­layacağın ilk şey! Onu derhal bize iade etmelisin!" dedi. Peygamberimiz: "Ey Süheyl, bu hususta henüz andlaşmaya varmış değiliz!" buyurdu. Süheyl ise diretip: "Vallahi siz bunu kabul etmezseniz, ben de sizinle bir andlaşma yapmam!" diyerek bağırdı. Peygamberimiz: "Bu adamcağızı bana bağışlayimz!" dedi. Süheyl, "Asîâ onu sana bağışlayacak değilim" dedi. Peygamberimiz: "Bağışlarsın, haydi dediğimi yap! dedi. Bu sırada söze karışan Mikraz: "Niçin olmasın, onu size bağışlarız" dedi. Derken Ebû Cendel'in şöyle feryâd ettiği duyuldu: "Ey müslümanlar topluluğu, ben size müslüman olarak gelip sığınmışken beni müşriklere nasıl iade edersiniz? Benim müşriklerin elinden neler çektiğimi görmüyor musunuz?"

Gerçekten Ebû Cendel, müşriklerden çok çekmiş, îslâm uğrunda nice çile ve işkencelere katlanmış idi. O gün onu müşriklere iade etmeye, müslümanlardan hiç birinin yüreği razı olmazdı. Nitekim bunu, daha önce müslümanlar da dile getirmişlerdi. Fakat, sıradan bir-müslümanm sırrına nüfûs edemiyeceği kadar mesele büyük ve derin idi. Nitekim bu mevzuda koskoca Hazret-i Ömer bile bocalamıştı. Nitekim kendisi bu durumu şöyle anlatır:

"Ben, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e gidip: "Sen, hak olarak Allah'ın elçisi değil misin?" dedim. O da bana: "Evet" dedi. Ben kendisine: "Bizler de müslümanlar olarak hak üzere bulunup, düşmanımız olan müşrikler ise bâtıl üzere değiller midir?" dedim. O da bana: "Evet" dedi. Bunun üzerine ben: "Madem öyle, o halde niçin dînimizde bizleri alçaltan bir ta'vîzi vermeye yanaşıyoruz?" dedim. Resûlüllah da bana cevâbında:

"Ben Allah'ın Resülü'yüm! Allah'a isyan edemem ve O benim yardımcım'dır!" buyurdular. Ben yine kendimi alamayıp: "Yâ Resûlallah, Sen bizlere Kabe'ye varıp tavaf edeceğimizi söylemedin mi?" dedim. Peygamber Efendimiz de: "Evet yâ Ömer. Fakat "bu sene" diye size zaman tayîn ettim mi?" buyurdu. Ben de: "Hayır yâ Resûlallah, zaman tayîn etmediniz" dedim. Peygamberimiz: "Ben sizlere yine söylüyorum, Kabe'ye varıp onu tavaf edeceksiniz!" buyurdular. Bunun üzerine ben, Ebû Bekir'in yanına gittim, Peygamberi mi z'e söyleyip sorduğum şeyleri, aynen ona da söyleyip teker teker sordum. Ondan da, aynen Peygamberimiz'den aldığım cevapları aldım. O da sözünü: "Peygamberimiz bizlere, bu sene tavaf edeceksiniz şeklinde söylemedi. O halde, aynen Peygamberimizin haber verdikleri gibi, Kabe'ye varacağız ve onu tavaf edeceğiz! Bunda hiç şüphen olmasın ey Ömer!" diyerek tamamladı. [91]

İmam-ı Zührî der ki: Ömer bu hususta demiştir ki: "Ben, bu olaydan sonra çok korktum ve üzüldüm. Bu söylediklerime keffâret olsun diye, pek çok amellerde bulundum."

Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem), andlaşmanm yazılıp imzalanması bitirildikten sonra ashabına hitaben buyurdular ki: "Ashabım, haydi kalkınız kurbanlıklarimzı burada kesiniz, sonra tıraş olarak ihramdan çıkınız!"

Fakat ne kadar şaşılacak bir şeydir ki, ashaptan hiç biri kalkıp da Peygamber'in kendilerine olan bu emrini, yerine getirmedi. Nihayet Peygamber Efendimiz bu emrini üç defa tekrarlamak zorunda kaldı. Fakat üçüncü defa emrini tekrarladıktan sonra dahî, ashâbtan hiç biri kalkıp da kurbanlığim kesmedi. Tıraşim olup da ihramından çıkmadı. Bunun üzerine Peygamberimiz çok üzülmüş bir vaziyette, içinde Ümmü Seleme vâlidemiz'in bulunduğu çadırına girdi. İnsanların bu şaşılacak hâlini orada Ümmü Seleme'ye anlattı. Ümmü Seleme Validemiz de kendilerine şu tavsiyede bulundu: "Ey Allah'ın Resulü, Sen çadırından çık, hiç kimseye bir şey söylemeden kendi kurbanim kes, berberini çağır ve tıraşim olarak ihramdan çık! Mes'ele bu şekilde halledilmiş olacaktır."

Peygamber Efendimiz, Ümmü Seleme'nin kendisine söylediği gibi, çadırından çıkıp kimseyle bir tek şey konuşmadan hedy kurbanim kesti, berberim çağırarak tıraş oldu ve böylece Umre'sinin ihramından çıkmış oldu. Peygamber Efendimizin böyle yaptığim gözleriyle görmüş bulunan ashâb-ı kiram da, hemen kalkıp hedy kurbanlarim kestiler ve birbirlerini tıraş ederek ihramdan çıktılar. Daha önce bu hususta ağır davranan ashâb, şimdi bunu ifâ ederken o kadar acele ediyorlar ve o kadar üzüntülü görünüyorlardı ki, neredeyse birbirini çiğneyeceklerdi." [92]

Bir müddet sonra mü'ınine kadınlar geldiler. Yüce Allah onlar hakkında şu âyet-i kerîmeyi indirdi:

"Ey mü'ıninler! mü'ınin kadınlar göç ederek size geldiği zaman, onları imtihan ediniz. Allah onların îmanlarim daha iyi bilir. Eğer onların gerçekten inanmış olduklarim anlarsanız, onları kâfirlere geri döndürmeyiniz. Ne bu kadınlar o kâfirlere helâldir, ne de onlar bunlara helâldir. Onların kâfir kocalarimn bunlara sarfettikleri mehirlerini onlara veriniz. Mehirlerini kendilerine verdiğiniz taktirde, bu kadınlar­la sizin evlenmenizde bir günâh yoktur. Kâfir kadınların ismetlerini, (nikâh veya akrabalık bağlarim) tutmayimz ve kâfirlere katılan kadınlara harcadığimz mehirleri isteyiniz. Onlar da size katılan mü'ınin kadınlara  harcadıkları  mehirleri  sizden  istesinler.  Bu,  Allah'ın hükmüdür. Allah bilendir, hikmet sahibidir."[93]

Bu nazil olan âyetteki Allah'ın hükmü gereğince yapılan imtihan neticesinde, Ömer (radıyallahü anh),- vaktiyle şirk zamanında nikahladığı iki hanımim boşadı. Bunlardan birini Ebû Süfyân oğlu Muaz [94]diğerini de Ümeyye oğlu SafVân nikahladı. Sonra Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Medine'ye döndü. Bu sırada Kureyş'ten müslüman olan Ebû Basîr adındaki adamın kaçarak Medine'ye gelip Peygamber'e sığındığı görüldü. Kureyş de kendisini yakalamak için peşinden iki adam göndermişti. Bu iki Kureyş'li Medine'ye gelip, andlaşma gereğince Ebû Basir'in kendilerine teslim edilmesini istediler. Peygamber Efendimiz de teslim etti. Mekke'ye dönerlerken Zü'l-Huleyfe'ye vardıkları sırada develerinden inip hurma yemeğe başladılar. Ebû Basir, yanındaki iki adamdan birine:

- "Kılıcın ne kadar da güzelmiş!" dedi. Adam:

-  "Evet" dedi, ben bu kılıcı savaşlarda çok tecrübe ettim. Ebû Basir:

-  "Bakmama müsâde eder misiniz?" dedi. Adam da kılıcim ona verdi. Bunu fırsat bilen Ebû Basir, bir vuruşta adamın kellesini yere düşürdü. Diğer Kureyşli de bu sırada kaçmayı başardı. Medine'ye geri gelip   doğruca  Peygamber'e  gitti.  Yaklaşırken  kendisini   gören Peygamberimiz:

-  "Bu adam muhakkak korkunç birşeyle karşılaşmış" buyurdu. Adam geldi ve:

- "Arkadaşım öldürüldü, ben de öldürülmekten kıl payı kurtuldum, dedi. Derken Ebû Basir de çıka geldi. Dedi ki:

-  "Ey Allah'ın Resulü, sen vallahi andlaşmana uyarak ahdini yerine getirdin. Beni onlara teslim ettin. Allah da bana yardım ederek fırsat   verdi,   ben   de   düşmanımı   öldürerek   kurtuldum!"   dedi. Peygamberimiz bunun üzerine:

- "Hayret! Bu, harb ateşinin yeniden tutuşmasına sebeb olabilir!" buyurdu.

Peygamberimiz'in bu sözünden kendisini tekrar Kureyş'e iade edeceğini sezen Ebû Basir, soluğu kaçmakta aldı. Medine'den ayrılarak Seyfü'l-Bahr'a gitti. Süheyl'in oğlu Ebû Cendel de bir fırsatim bularak Mekke'den kaçtı ve Seyfü'l-Bahr'a giderek Ebû Basir ile birleşti. Kureyş'ten her kim müslümanhğı kabul etse, soluğu Ebû Basir'in yanında alıyordu. Derken buradaki müslümanlar bir topluluk hâline geldiler.

Kureyş'in Şam'a sevkettiği kervanları haber alır almaz, kervanın önünü kesiyor, bâzılarim öldürüyor, mallarim da ele geçiriyorlardı. Kureyş, böylece kendilerinden iyice rahatsız ve şikayetçi idi. Nihayet Peygamber'e adamlar gönderip "Allah aşkına ve aradaki akrabalık hürmetine" diyerek onları oradan aldırmasını istirham ettiler ve kendilerine ilişilmezlik hakkı tanıdılar. Peygamberimiz de adamlar gönderip onları oradan aldırdı. Bu olay üzerine de şu âyet-i kerimeler nazil oldu:

"Mekke vadisinde onlara karşı size zafer verdikten sonra, onların ellerini sizden, sizin ellerinizi onlardan çeken Allah'tır! Allah, yaptıklarimzı görmektedir."

"Onlar öyle kimselerdir ki, inkâr ettiler, sizi mescid-i harâm'ı ziyaretten ve bekletilen kurbanlıkları yerlerine varmaktan alıkoydular. Eğer orada, kendilerini tanıyamayacağimz için tepeliyeceğiniz ve bilmiyerek tepelemenizden ötürü, kendileri yüzünden bir belâya uğrayacağimz inanmış ve masum bazı erkekler ve kadınlar olmasaydı; (Allah sizin onlarla savaşmanıza engel olmazdı. Allah böyle yaptı) ki, dilediği kulları rahmetine kavuştursun! Eğer inananlar ile inanmayanlar birbirlerinden ayrılmış olsalardı, elbette onlardan inkar edenleri acı bir azaba çarptmrdık."

"O zaman inkâr edenler, kalblerine kızgınlık ve gayreti, o câhiliye çağimn kızgınlık ve gayretini koymuşlardı. Allah da Elçisi'ne ve mü'ıninlere huzur ve güvenini indirdi; onları takva kelimesine (sebata ve ahde vefaya) bağladı. Zaten onlar, buna layık ve ehil idiler. Allah her şeyi bilendir." [95]

İlgili ayet-i kerime'de işaret olunan "câhiliye çağimn kızgınlık ve gayreti" Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in Peygamberliğini ikrar etmemeleri ve sırf câhiliye taassubu ile Besmele'nin "Bismillahirrâhmanirrahim" şeklinde yazılmasına karşı çıkmaları idi. Aynı zamanda müslümanların sırf İslâmi bir ibâdet olarak Umre'yi yapmalarına mâni olmaları idi."

Ahmed, Nesâî ve sahihtir kaydiyle Hâkim, Abdullah bin MugaffeVden şöyle naklederler: Biz, Kur'ân'da da zikri geçen ve altında "Rıdvan Biati" alınan ağacın gövdesinin yanında idik. [96]Bu ağacın dalları, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in sırtına sarkıyordu. Andlaşmayı yazacak olan Ali bin Ebû Tâlib ile Süheyl bin Amr de Resûlüllah'ın önünde idiler. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Ali'ye:

- "Bismillahirrâhmanirrahim" diye yaz!" buyurdu. Süheyl derhal Ali'nin elini tuttu ve:

-  "Bu şekilde    Besmele yazamazsın! Biz Kureyşliler olarak Rahman  ve  Rahîm  ne  demektir  bilmeyiz.   Bildiğimiz  şekliyle yazabilirsin" dedi. Peygamberimiz de:

-  "Peki, Bismikallahümme şeklinde yaz!" buyurdu. Ali de yazdı. Sonra Peygamberimiz: "Bu, Allah'ın Resulü Muhammed ile Mekke Ehli arasında bir andlaşmadır" diye yaz!" buyurdu. Süheyl buna da itiraz etti, Ali'nin elini tuttu ve:

-  "Sen gerçekten Allah'ın Resulü isen, bu takdirde biz sana zulmetmiş  oluruz.  Bizim  an dlaş m al arımız da  adet olan şekliyle yazabilirsin!" dedi. Peygamberimiz de bunun üzerine Ali'ye hitaben:

-  "Bu Abdullahoğlu Muhammed ile Mekke Ehli arasında bir andlaşmadır" diye yazmasını emretti. Tam bu sırada üzeri silahlı otuz kadar genç çıkageldi. Üzerimize hücum ettiler. Derhal Resûlüllah Efendimiz, onların kulaklarimn sağır -gözlerinin de kör- olması için duâ ettiler.  Bizler de yerimizden sıçrayıp onları yakalayıp  getirdik. Peygamberimiz  kendilerine:  "Buraya  gelmeniz  için herhangi bir kimseden bir sözleşme veya emân aldimz mı?" diye sordu. Onlarda:

- "Hayır hiç bir kimseden izin almadık" dediler. Peygamberimiz de kendilerini serbest bıraktı. (Bu olay üzerine de yukarıda mealleri yazılmış bulunan âyetler nazil oldu.)

Müslim Câbir'den rivayet eder. O demiştir ki: "Hudeybiye'ye varıldığında Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdular: "Şu Seniyetü'l-Mürâr'a kim çıkacak olursa, ondan vaktiyle îsrâil Oğullarından affedildiği kadar günah ve hatâlar affolunur!" Bu nebevi ferman üzerine o gözetleme tepesine ilk çıkanlar Hazreç'in atlıları oldu. Sonra herkes sür'atle o tepeye koştu. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz: "Hepiniz Allah'ın mağfiretine nail oldunuz! Ancak şu kırmızı deve sahibi hariç" buyurdular. Ashâb, o kırmızı deve sahibine dediler ki: "Haydi gel de Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) senin için Allah'tan mağfiret isteyiversin!" O adam da, şu karşılığı verdi: "Vallahi, benim kaybolan devemi bulmak, arkadaşimz Muhammed'in bana istiğfar edivermesinden benim için daha sevimlidir!" O böyle dedi ve kaybolan devesini aramakla meşgul oldu."

(Ebû Nuaym'in el-Vâkidî'den sevkettiğİ bir rivayette, bu kırmızı deve sahibinin, Damura Oğullarından bir bedevî olduğu, Resûlüllah'ın askerine dâhil olmadığı, o sırada kaybolan devesini aramak için askerin içine sokulduğu, devesini aramak maksadiyle Sürâvi' dağına kadar gittiği, orda tehlikeli bir noktada sağı solu gözlerken dengesini kaybederek aşağıya düşüp parçalandığı, cesedinin yırtıcı hayvanlar tarafından yenildiği şeklinde fazladan bilgiler vardır.)

Ebû Nuaym Ebû Saîd el-HudrVden rivayet eder, O şöyle der: "Hudeybiye yılı biz, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikte çıktık. Usfân denilen yere vardığımızda gece yürüyüşüne devam ettik. Nihayet geçilmesi zor bir tepeye geldik. Ebû Cehil karpuzu denilen bitkisi bol ve çetin bir tepe idi burası. Bu yüzden Peygamber Efendimiz: "Burada karşılaştığimz bu zorluk, Benî Isrâîi'in karşılaştığı ve girmekte, zorluk çekerek imtihan verdiği kapuya benzer. Burada bu zorluğu yenerek tepeyi aşanlara, muhakkak Allah'ın mağfireti vardır" buyurdular. Hamdolsun selâmetle tepeyi aştık. Sabah da olmak üzere idi. Sonra binitlerimizden inerek mola verdik. Ben Hazret-i Peygamber'e yaklaşarak: "Ey Allah'ın Resulü, Kureyş ateşimizi görürse, bizını için tehlikeli olmaz mı?" dedim. Peygamberimiz de: "Asla onlar sizi goremiyecek!" buyurdu. Sabah olunca Efendimiz bize sabah namazını kıldırdı? Sonra şöyle buyurdu:

"Varlığım elinde olan Allah'a yemin ederim ki, bu gece kafilemizde bulunanların hepsi Allah'ın mağfiretine nail oldular! Ancak bir adamcağız müstesna!"

Kafilemizin adamları, o adamcağızın kim olduğuna baktıklarında kafilemizden olmayan bir yabancı bulunduğunu görüp anladılar. Baktık, kaybolan devesini aramak için yakimmıza kadar gelmiş bir ârabî idi. Sonra Peygamber Efendimiz, "Yakında öyle bahtiyar müslümanlar gelecektir ki, onların amellerinin çokluğuna bakarak, kendi amellerinizi azınısarsınız" buyurdular. Biz de: "Ey Allah'ın Resulü, Onlar Kureyşten midir?" dedik Resûlüllah Efendimiz ise: "Hayır onlar Kureyşten değil Yemendendir; kalbleri sizden daha yufka ve daha yumuşak olan kimselerdir" buyurdu. Biz yine: "Ey Allah'ın Resulü, bu müslümanlar bizden daha mı hayırlı olacaklar?" diye sorduk. Bizını bu sorumuz üzerine de Peygamber Efendimiz şöyle buyurdular:

"Eğer bir kimsenin altından bir dağı olsa ve bütün bu altim Allah yolunda harcasa, sizden birinizin bir müd veya onun yarısı kadarı ile (bir kısınılık) yaptığı hayır ve sadakanın sevabına bile yetişemez! Haberiniz olsun ki, bizınıle diğer müslümanların arasındaki farkı, yâni bizim büyük özelliğimizi beyân eden, Allah'ın şu âyetidir:

"Neden sizler Allah yolunda harcamıyacaksınız ki? Göklerin ve yerin mîrâsı zâten Allah'ındır. Elbette içinizden Mekke'nin fethinden Önce Allah yolunda harcayan ve savaşanlar, ötekilerle bir olmaz. Onların derecesi, sonradan infâk eden ve savaşanlardan daha büyüktür. Bununla beraber Allah hepsine en güzel sonucu va'detmiştir. Allah, bütün yaptıklarimzdan haberdârdır." [97]

Ebû Nuaym, İbn-i Abbâs'ın şöyle dediğini rivayet eder: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Hudeybiye'ye indiği zaman, sıcak çok şiddetli idi. Asker de kalabalık idi. Kuyuda ise bir damla su kalmamıştı. Bunun üzerine Peygamberimiz biraz su getirilmesini istedi. Getirilen kuyuya âit bu kova içinde abdest aldı. Mazmaza yapıp ağzındaki suyu da âit bu kovanın içine bıraktı. Sonra kovadaki suyu kuyuya döktü. Derken kuyunun suyu yükseldi. Ashâb kuyunun etrafında idiler. Kuyunun suyunun coştuğunu görünce, su kablarım getirip, bol bol su aldılar."

Ebû Nuaym el-Vâkidî'den nakleder. O şöyle der: "Naciye bin A'cüm derdi ki: "Hudeybiye'de suyun yokluğundan şikâyet edildiği zaman Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) beni çağırdı ve "Şu oku al!" diyerek okdanlığından çıkardığı oku bana verdi. Sonra bir kova istedi ve bu kovanın içinde abdest aldı. Ağzında mazmaza yaptığı suyu da bunun içine boşalttı. Sonra bana hitaben: "Haydi kuyuya in, elindeki oku kuyunun zeminine sapla, bu kovayı da oraya boşalt ve çek!" buyurdu. Ben de kuyuya indim ve O'nun buyurduğunu aynen yerine getirdim. Allah'a yemin ederim ki, kuyunun suyu derhal öylesine coştu ki, çıkarken peşimden beni suya garkedecek diye endişe ettim. Su, adetâ tencerenin kaynaması gibi kaynıyordu. Nihayet su yükselip kuyunun ağzına kadar doldu. Etrafımda bekleşmekte olan Ashâb, koşarak kaplarim getirdiler, hepsi bol bol su aldılar. Kendilerinin ve hayvanlarimn bütün su ihtiyacim karşıladılar."

Bu sırada, kuyunun yakimnda münafıklardan da bâzıları vardı. Bu mucizeyi onlarda gözleriyle gördüler. Suyun coşarak yükselişine bakmakta olan Abdullah bin Ubeyye hitaben Evs bin Havlı dedi ki: "Ey Ebû'l-Habbâb, üzerinde bulunduğun şey hakkında basiret sahibi olmanın zamanı, hâlâ gelmedi mi? Gözlerinle gördüğün şu mucizeden sonra, daha neyi görmek istersin? Senin de bildiğin ve gördüğün gibi, buraya geldiğimizde kuyunun suyunu çektim, bir içimlik dahî su kalmamıştı. Peygamber Efendimiz kovada abdestini alıp bu suyu kuyuya döktürmesi ile, kuyunun suyunun coşup hızla yükseldiğini hepimiz gördük. Buna rağmen, hâlâ basiret ehlî olmayacak mısın?"

Abdullah bin Übeyy, Evs bin Havlî'nin bu sözlerine karşılık: "Biz, bu gibi şeyleri daha önce de gördük" (?) demekle yetindi. Aldığı cevap karşısında hayretler içinde kalan Evs bin Havlı: "Allah, senin de, senin sakat düşüncenin de cezasını versin!" demekten kendisini alamadı. Abdullah bin Übeyy, derhal oradan ayrılarak Hazret-i Peygamber'in yanına gitti. Peygamberimiz de kendisine: "Bugün, şu gördüğün mucize karşısında ne dersin?" buyurdu. Abdullah: "Böyle bir şeyi şimdiye kadar hiç görmemiştim!" dedi. Peygamberimiz de: "O halde demin o söylediklerini niçin söyledin?" buyurdu. Abdullah: "O söylediklerim için Allah'tan mağfiret dilerim!" karşılığim verdi. Bu baş münafığın oğlu Peygamberimiz'e: "Ey Allah'ın Resulü, babam için istiğfar ediver de Allah onu affetsin!" dedi. Peygamberimiz de onun için istiğfarda bulundu. "([98]

Buhârî Câbir'in şöyle dediğini rivayet eder: "Hudeybiye'de insanlar susadı. Resûlullah Efendimiz önündeki su kovasından abdest aldıktan sonra insanlara dönüp: "Neyiniz var?" diye sordu. İnsanlar da: "Sizin önünüzdeki su kovasında bulunan sudan başka abdest almak ve içmek için hiç su yoktur" dediler Bunun üzerine Peygamberimiz elini, önündeki su kovasına soktu, parmakları arasından çeşme gibi su akmaya başladı. Biz bu sudan hem içtik, hem de abdest aldık."

Bu hususta Câbir'e denildi ki: "Siz o gün orda kaç kişi idiniz?" Câbir de onlara şu karşılığı verdi: "Eğer biz orda yüz bin kişi bile olsaydık, o su bize yine kâfi gelecekti. Fakat biz o gün orda bin beş yüz kişi idik." [99]

(Câbir'den çeşitli tarîklerle bu şekilde rivayet edilmiştir. Beyhekî ve başkaları ise, paygamber efendimizin mübarek parmakları arasından su akması mucizesinin birkaç kere vukua geldiğini naklederler, az ileride bu hususta bir bölüm gelecektir.)

Müslim, Seleme bin el-Ekva'dan nakleder. O şöyle der: "Biz, bir gazvede Resûllüllah ile birlikte idik. Bir ara şiddetli bir şekilde yiyecek sıkıntısı çektik. Hattâ binit develerimizden bâzılarim kesmek istedik. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ise, bizlere yiyecek olarak bütün bulunanları bir yere toplamamızı emretti. Biz de bir yaygı serdik ve bu yaygimn üzerine neyimiz varsa getirip koyduk. Ben, toplanan yiyeceklerin yekûnunun miktarim tahmin etmek için yaygıyı toprarlayıp kaldırdım. Hepsi, bir oğlağı doyuracak kadardı. Biz ise, bin dörtyüz kişi idik. Hepimiz bu yaygı üzerindeki yiyecekten yedik ve doyduk. Sonra kablanmızr yiyecek ile doldurduk. Sonra Resûllüllah Efendimiz: "Abdest almaya su var mır**r?" buyurdu. Birisi, içinde çok az su bulunan su kabim getirdi ve bir tasın içine döktü. Hepimiz bu sudan abdestimizi aldık. Biz yine bin dörtyüz kişi idik." [100]

İbn-i Sa'd, sahihtir kaydiyle Hâkim, Beyhekî ve Ebû Nuaym Ebû Artırandan rivayet ederler. O şöyle der: "Biz bir gavzede Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikte idik. İnsanlar aç kaldılar. Bâzı binit develerinin kesilmesi için Peygamber Efendimiz'den izin istediler. Ömer ortaya atılıp: "Yâ Resûlellah, bugün bu şekilde karnımızı doyurduk diyelim! Peki yarın düşmanla hem aç, hem de yaya bir şekilde karşılaştığımızda hâlimiz nice olur?" dedi ve ilâve etti: "Ey Allah'ın Resulü, eğer dilerseniz insanların arta kalan yiyeceklerini bir yaygı üzerinde toplamalarim emrediniz, sonra bunun bereketlenmesi için dua buyurunuz, Allah'ın bizi duanız bereketiyle gayemize erdireceğini ümîd ederiz!"

Bunun üzerine Peygamberimiz, bir yaygı yazılıp üzerine bütün arta kalan yiyeceklerin getirilip birleştirilmesini emretti. Az veya çok herkes nesi varsa getirip döktü. Bütün arta kalan yiyecekler yaygı üzerinde birleştirildi. Sonra Peygamberimiz bir müddet dua buyurdular. Sonra askere: "Herkes kabim getirsin, elleriyle yaygıdan alarak kabim doldursun!" diye ilân etti. Kabim bu yaygı üzerindeki yiyecekten doldurmayan kalmadı. En sonunda yaygimn üzerinde bir o kadar daha yiyecek kaldı. Bunu gören Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), büyük bir sevinç duydular ve şöyle buyurdular:

"Ben şehâdet ederim ki Allah'tan başka bir ilâh yoktur! Yine şehâdet ederim ki ben Allah'ın Rasulüyüm! Her kim, Allah'tan başka ilah olmadığına ve Muhammed'in de Allah'ın Resulü olduğuna şehâdet eder olduğu halde Allah'a kavuşacak olursa; muhakkak cehennemden halâs olur!"

Beyhekî Urve'den şu haberi nakletmiştir: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), Hudeybiye'ye indiği zaman Osman bin Affân'ı Kureyşe elçi olarak gönderdi ve ona şu emri verdi: "Onlara, bizını savaşmak için değil, sâdece Umre yapmak için geldiğimizi haber ver! Aynı zamanda kendilerini İslâm'a da davet et!"

Peygamberimiz ayrıca Osman'a, Mekke'deki kadın ve erkek mü'ıninleri ziyaret edip görmesini ve fethin yakın olduğunu müjdeleme­sini, çok yakın bir zamanda Allah'ın dînini gâlib kılarak Mekke'de hiçbir kimsenin îmânim gizlemeye mahal kalmıyacağim haber vermesini de söyledi. Osman, bu emirle Mekke'ye gitti. Orada Kureyş'i görüp elçiliğini tebliğ etti. Kureyş ise kabul etmedi ve harbe hazırlandı. Peygamberimiz de bunun üzerine ashabından bîat aldı ve birisi şu nidayı yaptı: "Herkes duysun! Peygamber'e bîat edilmesi üzerine Cebrâîl (aleyhisselâm) (ilâhi emirle) inmiştir. Bunun üzerine müslümanlar, ebediyen Peygamberi yalnız bırakmıyacaklarına daîr biat ettiler. Bu suretle Allah, müşriklerin kalblerine büyük bir korku saldı. Müslümanlardan rehin aldıklarim serbest bıraktılar ve Hazret-i Peygamberden sulh andlaşması yapılmasını istediler.

Bu sırada müslümanlar, Osman bin Affân'ın Mekke'de Kabe'yi ziyaret şerefine nail olduğu hakkında konuştular. Resûlüllah Efendimiz onların bu sözüne karşılık: "Biz burada mahsur kalmışken> Osman'ın tek başına Kabe'yi ziyaret edeceğini zannetmiyorum!" buyurdu. Derken Osman çıkageldi. Müslümanlar kendisine Kabe'yi tavaf ettin mi?" diye sordular. Osman şu karşılığı verdi: "Ne kötü zanda bulunuyorsunuz! Allah'a yemin ederim ki, Resûlüllah Hudeybiye'de mahsur kalmışken, ben Mekke'de bir sene kalsam dahî tek başıma tavaf etmeyi asla düşünmezdim! Aslında Kureyş bana, Kâbeyi tavaf etmemi teklîf bile etti. Fakat ben kabul etmedim!" Müslümanlar da bunun üzerine: "Gerçekten Allah'ın Resulü, hepimizden daha iyi biliyor ve daha güzel zanda bulunuyor" demekten kendilerini alamadılar."

Beyhekî İbn-i İshak'tan nakleder. O der ki: Bana Yezîd bin Süfyân Muhammed bin Ka'b'ın şöyle dediğini söylemiştir: "Hudeybiye sulh andlaşmasında. Peygamber Efendimizin kâtibi, Ali bin Ebû Tâlib idi. Peygamberimiz kendisine: "Haydi yâ Ali, "Bu, Muhammed bin Abdullah'ın Kureyş ile andlaşmasıdır" diye yaz!" dediği zaman, Ali, ağırdan alıyor ve bu şekilde yazmak istemiyordu. O, ancak; "Allah'ın Resulü Muhammed ile" şeklinde yazmak istiyordu. Peygamberimiz de bunun üzerine kendisine: "Haydi Ali yaz! İleride aynı durumla sen de karşılaşacak ve istemediğin halde aynı tâvîzi vermek zorunda kalacaksın!" diyordu." [101]

Ahmed ve Beyhekî, İbn-i Abbâs'ın şöyle dediğini rivayet ederler: "Peygamberimiz'in ve ashabimn sevkettikleri hedy kurbanları, yetmiş kadar vardı. Bunlar, Hudeybiye Musâlahası gereğince umrelerini seneye kaza etmek üzere bu hedy kurbanlarim burada kestiler. Bu kurbanlık develer, Beytullah'tan menediîmeleri sebebiyle, yavrularimn hasretiyle inledikleri gibi acı acı inlediler."

El-VâkıdVnin Abdullah bin Ebû Bekir'den çıkardığı bir habere göre, Huvaytıb bin Abdü'l-Uzzâ demiştir ki: "Ben, Hudeybiye andlaşma-sınm imzalanmasından sonra geri döndüğüm zaman, Muhammed'in az zaman sonra kesin galebeyi elde edeceğine muhakkak nazarıyla bakıyordum. Mekke'ye bu görüşle dönmüştüm. Düşündüğüm gibi de oldu."

Beyhekî İbn-i Mes'ûd'un şöyle dediğini rivayet eder: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Hudeybiye'den dönüşü sırasında yolda mola verdi, inip istirahata geçtiğimiz sırda Hazret-i Peygamber:

- "Bizi kim bekleyecek?" buyurdu. Ben hemen:

- "Ben bekliyeceğim!" dedim. Resûl-i Ekrem bana:

-  "Sen uyur kalırsın!" buyurdu ve yine: "Bu gece bizi kim bekliyecek?" dedi. Ben yine:

-  "Ben beklerim!" karşılığim verdim. Bu sefer Hazret-i Peygamber kabul etti ve:

- "Peki, sen bekliyeceksin" buyurdu.

Peygamberimiz ve ashâb istirahata geçtiler, ben de bekçilik yapmaya başladım. Sabah olurken, Peygamberimiz'in buyurduğu başıma geldi. Olduğum yerde uyuyakalmışım! Uyandığımda güneş doğmuş idi. Peygamberimiz ve ashâb da uyandılar. Peygamber Efendimiz bu hususta şöyle dediler: "Eğer Allahü teâlâ, uyumamanızı dileseydi, sizler de uyuyakalmaz ve sabah namazını vaktinde kılardimz. Fakat Yüce Allah, bu hususta bizden sonrakilere bir örnek kılmak istemiştir." Sonra kalkıp namaza hazırlandı ve sabah namazı kaza edildi. Sonra şöyle buyurdular: "Ümmetimden herhangi birisi, bu durumda kaldığı zaman, o da böyle yapar, yâni namazını kaza eder." [102]

Sonra insanlar, develerini arayıp toplamaya başladılar. Bu arada Hazret-i Peygamber'in devesi bulunamadı. Peygamber Efendimiz bana, "Haydi şu tarafa git ve ara!" buyurdu. Ben de derhal Hazret-i Peygamber'in dediği tarafa gittim ve arayıp devesini buldum. Devenin yuları bir ağaca dolaşıp kalmıştı ve el ile çözülmesi adetâ imkansızdı. Çalışıp çözdüm ve alarak getirdim. Durumu da Hazret-i Peygamber'e arz ettim." [103]

Beyhekî Mücâhid'in şöyle dediği haberini nakletmiştir: "Peygam­ber (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimiz, Hudeybiye'de Mekke'ye vardığı ve ashâbıyla birlikte umre'lerini yaptıkları, tıraşlarim olarak ihramdan çıktıkları şeklinde bir rüya görmüş ve bu rüyasını ashabına haber vermişti. Kabe'ye gitmek mümkün olmayıp kurbanlıklarim Hudeybiye'de keserek ihramden çıkıldıktan sonra ashâb: "Ey Allah'ın Resulü, siz bizim umremizi edâ ettiğimiz şeklinde bir rü'yâ görmüştünüz?" dediler. [104]Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)-, onların böyle bir sorusu ile karşılaşınca, Yüce Allah derhal şu âyetini inzal buyurdu:

"Andolsun, Allah, elçisinin rü'yâsını doğru çıkardı. înşaallah, emniyet içinde kiminiz başlarim tıraş ederek, kiminiz saçlarim kısaltarak, hiçbir korku duymaksızın Mescid-i Harâm'a gireceksiniz. Allah sizin bilmediğinizi bildi ve bundan önce size yakın bir fetih ihsan eyledi." [105]

Böylece İslâm ordusu Hudeybiye'den geri döndü. Dönüşte de Hayber'in fethi kendilerine müyesser oldu. Andlaşmada kaydedildiği gibi, ertesi sene de gidip Mescid-i Harâm'a emniyet içinde girdiler, Um­relerini yerine getirdiler. Peygamber Efendimîz'in gördükleri rü'yâsınm tasdiki de böylece gerçekleşmiş oldu. Yâni rü'yânın görüldüğü sene değil de, ertesi sene yerini bulmuş oldu."

Beyhekî, Ebû Nuaym, Ebû Hüreyre'den şu haberi nakletmiştir: "Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), yatsı namazını kıldıktan sonra, son rek'atinde şöyle dua ederdi: "Allah'ım, Velîd bin Velîd'e kurtuluş ver! Allah'ım, Seleme bin Hişam'a kurtuluş ver! Allah'ım Ayyaş bin Ebû Rabîa'ya kurtuluş ver! Allah'ım, mü'ıninlerden müstez'af olanlara kurtuluş ihsan eyle! Allah'ım, Mudar üzerine de şiddetli bir belâ ver! Onlara, Yusufun seneleri kadar açlık ve kıtlık seneleri ver!"

Gerçekten Mudarlılar, çok şiddetli bir açlık ve kıtlığa mübtelâ oldular. O derecede ki, kan ve idrar karışımim bile yemek zorunda kaldılar. Peygamber Efendimiz ise, müstez'af olan (Mekkelilerîn elinde kalan) mü'ıninleri kurtuluşa ermelerine kadar, onlar lehine olan duasına devam ettiler. Sonunda Allah onlara kurtuluş verdi. Peygamberimiz de, onlara hâs olan duasını bıraktı."

Heysem bin Adiyy El-Ahbâr adlı eserinde Saîd bin el-Âs'tan şöyle nakleder: Ebû'l-As, Bedir'de katledildiği zaman ben, amcam Ebân bin Saîd'in kucağında idim. Amcam, ticâret maksadiyle Şam'a gitti ve bir müddet orda kaldı. Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) çokça sövüyordu. Şam'dan döndüğü zaman da ilk sorduğu şey; "Muhammed ne yaptı?" sorusu olmuştu. Amcam Abdullah, kendisine §u cevabı vermişti: "Vallahi Muhammed şimdi, eskisinden daha kuvvetli ve daha izzetli durumdadır!"

Bunun üzerine amcam Ebân, sükût etti ve eski âdeti veçhile sövmedi. Sonra Kureyş'in iîeri gelenlerine bir ziyafet verdi. Yemek sırasında onlara dedi ki: "Ben Şam'a gittiğim zaman bir karyede iken, bir râhib gördüm ve kendisi ile tanıştım. Manastırından tam kırk sene hiç inmemiş. Bir gün manastırından inip halka va'z etti. Halk kendisini dinlemek ve görmek için toplanmıştı. Konuşmasını bitirdiği zaman ben kendisine sokuldum ve kendisiyle konuşmak istediğimi söyledim. O da kabul etti ve benimle yalnız olarak konuşmayı tercih etti. Ben kendisine dedim ki: "Ben Kureyş'ten bir adamım. Bizde bir adam zuhur etti ve kendisinin Allah'ın Resulü olduğunu iddiada bulundu." Râhib bunun üzerine bana: "O adamın adı nedir?" diye sordu. Ben: "Onun adı Muhammed'dir" dedim. Râhib tekrar: "Peygamberliğini ilân edeli ne kadar oldu?" diye sordu. Ben: "Yirmi sene oldu" dedim. Râhib: "Ben sana O'nun kim olduğunu anlatayım mı?" dedi. Ben de: "Evet" dedim. O'nu bana öyle anlattı ki, O'nun hiç bir sıfatında hata etmedi. Sonra da şu sözlerde bulundu: "O, vallahi şu ümmetin Peygamberidir ve O, Ailah'a yemin ederim ki davasını izhar edecektir!" Böyle dedikten sonra da benden ayrılıp manastırına girdi. Ayrıca bana şu tenbihde de bulunmuştu: "Sen, o Peygamberliğini ilân eden Muhammed'e benden selâm götür!" Benim o rahiple konuşmam, Hudeybiye andlaşmasının yapıldığı zamana rastlıyordu."[106]