SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105

TR

Mühmele (Belirsiz) Önermeler

Önermede konu tümel olup, fertlerin niceliği belirtilmemişse buna mühmele (belirsiz) önerme denir. Klasik mantıkçılar belirsiz önermeyi de kullananın kastına göre bazen tümel, bazen tikel gibi kabul ederler .

İbn Sina belirsiz önermeleri tikel önermeler içinde değerlendirmektedir. "İnsan beyazdır" önermesi gibi. Hüküm bütünde veya bir kısmında açık değildir.

Ahmet Cevdet'e göre de belirsiz önerme tikel önerme hükmündedir. Yani birinin doğru olduğu yerde diğeri de doğru olur.

Bilim ve fenlerde belirsiz önerme, tikel önerme gibi kullanılır.

Hâlidî'ye göre bunlar öznesi tümel olan önermelerdir. Fakat tümel olan bu öznenin, geneli mi yoksa onun bir kısmını mı kastettiği açık değildir. Zaten bu detay eksikliğinden dolayı bu önermeye mühmele (belirsiz) denilmektedir.

Örneğin; "İnsan canlıdır." "İnsan canlı değildir." Örneklerde 'insan' kelimesindeki elif-lâm takısı (el-insanü) genel manasındadır. Fakat burada genelin hepsi mi yoksa bazısı mı olduğu açık değildir.

Tümel ve tikel olan diğer iki önerme türü, mantık kitaplarında Mahsûrât-ı Erbaa (Mahsura: Önermede konunun nicelik açısından belirtilmesi) adıyla geçer.

Bunlara müsevvera da denir. Bunlar özneleri bakımından belirli önermelerdir ve tümel olumlu-tümel olumsuz, tikel olumlu-tikel olumsuz şeklinde isimlendirilirler. Tikele göre tümelde, olumsuza göre olumluda üstünlük olduğundan dört mahsura önermenin en üstünü tümel olumlu; en zayıfı da tikel olumsuz önermedir.