9. Yemek Âdabına Uymayana Öğüt ve Edeb Vermek

586- Ömer ibn Ebi Seleme'den (radıyallahü anhüma) yapılan rivâyetde, O şöyle anlatmıştır:

“Ben, Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem'in himayesinde bulunan bir çocuktum. (Yemek yerken) elim tabağın etrafında dolaşıyordu. Bunun üzerine Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem bana şöyle dedi: Ey çocuk! Allahü teâlâ'nın adını an (Besmele getir), sağ elinle yemek ye ve önünden ye (elin tabağın etrafında gezmesin).

Buhârî'nin diğer bir rivâyeti şöyle:

“Bir gün Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem ile yemek yedim. Tabağın etrafından yemeğe başladım. Bunun üzerine Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem bana şöyle dedi: Önünden ye."

587- Cebele ibn Süheym'den yapılan rivâyetde o şöyle anlatmıştır: Ben ve İbn Zübeyr bir kıtlık yılına uğradık. Sonra yiyecek olarak bize hurma verildi. Abdullah ibn Ömer de (radıyallahü anhüma) biz hurmaları yerken bize tesadüf etmişti. Bize diyordu ki, (hurmaları) ikişer yemeyeniz; çünkü Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem, ikişer ikişer yemeği yasaklardı, sonra

"Ancak kişi kardeşinden izin alması hâlinde (ikişer) yiyebilir." buyurdu.

588- Seleme ibn'l-Ekvâ'dan (radıyallahü anh) yapılan rivâyetde, o şöyle anlatmıştır:

"Bir adam Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem'in yanında sol eli ile yemek yedi. Peygamber (ona): Sağ elinle ye, buyurdu. Adam dedi ki, gücüm yetmiyor. Peygamber ona: Gücün yetmez olsun, dedi. Adam kibrinden dolayı bu muhalefeti (peygambere) yapmıştı. Artık adam elini ağzına kaldıramadı. "

Derim ki, bu adamın ismi Büsr olup Ra'i'-Ayr'ın oğludur. Aynı zamanda Sahabî'dir. Ben bunun durumunu Müslim şerhine bu hadis münasebeti ile uzunca anlattım. Allah en iyisini bilendir.

٩- باب وَعْظِهِ وتأديبِهِ مَنْ يُسيءُ في أكلِه

٥٨٦- روينا في صحيحي البخاري ومسلم، عن عمر بن أبي سلمةَ رضي اللّه عنهما قال‏:

كنتُ غلاماً في حِجْر رسولِ اللّه صلى اللّه عليه وسلم فكانتْ يدي تطيشُ في الصحفة، فقال لي رسولُ اللّه صلى اللّه عليه وسلم ‏قال‏:‏

‏”‏‏يا غُلامُ‏!‏ سَمّ اللّه تعالى، وكُلْ بِيَمينِكَ، وكُلْ مِمَّا يَلِيكَ‏"‏

وفي رِوَاية في الصحيح قال‏: أكلتُ يوماً مع رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم فجعلتُ آكلُ من نواحي الصحفة، فقال لي رسولُ اللّه صلى اللّه عليه وسلم ‏قال‏:‏

‏”‏‏كُلْ مِمَّا يَلِيكَ‏"‏‏.‏

قُلت‏: قولُه تطِيشُ، بكسر الطاء وبعدها ياء مثناة من تحت ساكنة، ومعناه‏: تتحرّك وتمتدّ إلى نواحي الصحفة ولا تقتصرُ على موضع واحد‏.‏ (١٨)

٥٨٧- وروينا في صحيحي البخاري ومسلم، عن جبلةَ بن سحيم قال‏: أصابَنَا عامُ سَنةٍ مع ابن الزبير، فرزقنا، فكان عبد اللّه بن عمر رضي اللّه عنهما يمرّ بنا ونحن نأكلُ، ويقولُ‏: لا تقارِنُوا، فأن النبيّ صلى اللّه عليه وسلم نهى عن الإِقران، ثم يقول‏: إلاَّ أنْ يَسْتأذِنَ الرَّجُلُ أخاهُ‏.‏‏ (١٩)

قلت‏: قوله لا تقارنوا‏: أي لا يأكل الرجل تمرتين في لقمة واحد‏.‏

٥٨٨- وروينا في صحيح مسلم، عن سلمة بن الأكوع رضي اللّه عنه؛ أن رجلاً أكل عندَ النبيّ صلى اللّه عليه وسلم بشماله،

فقال ‏قال‏:‏

‏”‏‏كُلْ بِيَمِيْنِكَ‏"‏ (٢٠) ، قال‏: لا أستطيعُ، قال ‏قال‏:‏

‏”‏‏لا اسْتَطَعْتَ‏"‏‏ (٢١)‏، ما منعه إلا الكِبْر (٢٢)‏، فما رفعها إلى فِيْه‏.‏ (٢٣)

قلتُ‏: هذا الرجل هو بُسر بضم الموحدة وبالسين المهملة‏: ابن راعي العَير بالمثناة وفتح العين، وهو صحابي، وقد أوضحتُ حالَه، وشرح صحيح مسلم‏"‏ واللّه أعلم‏.‏