5. Hamd Üzere Yemin Etmek

Horasanlı müteahhirûn âlimlerimiz şöyle demişlerdir: Bir kimse, Allahü teâlâ'ya en kapsamlı, en büyük bir hamd edecektir diye, yemin etse, bunun yemininde sadık kalmasının yolu, şunu söylemesidir:

"Elhamdü lillâhi hamden yuvâfî niamehû ve yükâfiu mezîdehu

(Allah'ın nimetlerinin hakkını ödeyecek ve nimetlerinin ziyadesini müsavi olarak bir hamd ile Allah'a hamd olsun).

Yani Allah'ın nimet ve ihsanlarından daha çoğunun şükrünü karşılayan hamd, Allah'a mahsustur.

Demişlerdir ki: En güzel övgü ile Allah'ı övecektir diye yemin etmiş olursa, yemininde sadık kalmasımn yolu şunu söylemektir:

"Lâ uhsî senâen aleyke ente kemâ esneyte alâ nefsike"

(Ben Sana karşı gereken övgüyü yapamam; Sen kendini övdüğün gibisin). Bazıları, bu sözün sonuna şunu ilâve etmişlerdir:

"Feleke'l-hamdü hattâ terdâ." (Sen razı oluncaya kadar, hamd Sanadır).

Ebû Sa'd el-Mütevellî, "Allah teâlâ'yı en büyük ve en yüce bir övgü ile övecektir, diye yemin eden kimsenin meselesini şöyle şekillendirmiştir: Daha önceki zikrin başına "SÜBHANEKE" tesbihini getirerek hamd etmelidir ki, yeminini bozmamış olsun.

298- Ebû Nasır Et-Timar'dan, o da Muhammed ibn Nadir'den (rahimehullahu teâlâ) rivâyet ettiğine göre, demiştir ki, Âdem aleyhisselâm şöyle dedi:

“Ya Rabbî! Elimin kazancı ile beni meşgul ettin. Bana bir şey öğret ki, onda hamd ve tesbihin kapsamlı anlamı olsun. Yüce ve büyük Allah ona şunu vahyetti: Ey Adem! Sabahladığın zaman üç defa, akşamladığın zaman üç defa şöyle söyle:

"Elhamdü lillâhi rabbi'l-âlemîne hamden yuvâfîniamehû ve yükâfiv mezîdehû.

İşte bu, hamd ve tesbîhin en kapsamlısıdır. En iyisini Allah bilir.

 ٥- حلف إنسان ليحمدنّ اللّه تعالى بمجامع الحمد

فصل‏: قال المتأخرون من أصحابنا الخراسانيين‏: لو حلف إنسان ليحمدنّ اللّه تعالى بمجامع الحمد ـ ومنهم من قال بأجلّ التحاميد ـ فطريقه في برَ يمينه أن يقول‏: الحمد للّه حمداً يوافي نعمه ويكافىء مزيده‏.‏ ومعنى يوافي نعمه‏: أي يُلاقيها فتحصل معه، ويكافىء بهمزة في آخره‏: أي يُساوي مزيدَ نعمه، ومعناه‏: يقوم بشكر ما زاده من النِعم والإِحسان‏.‏

قالوا‏: ولو حلف ليثنينّ على اللّه تعالى أحسنَ الثناء، فطريق البرّ أن يقول‏:

لا أحصي ثناءً عليك أنتَ كما أثنيتَ على نفسك‏.‏

وزاد بعضُهم في آخره‏: فلك الحمد حتى ترضى‏.‏

وصوّر أبو سعد المتولي المسألة فيمن حلف‏: ليثنينّ على اللّه تعالى بأجلّ الثناء وأعظمه، وزاد بعضهم في أوّل الذكر‏: سبحانك‏.‏

٢٩٨-وعن أبي نصر النمار عن محمد بن النضر رحمه اللّه تعالى قال‏: قال آدمُ صلى اللّه عليه وسلم‏:

يا رَبّ‏!‏ شَغَلْتَنِي بِكَسْبِ يَدِي، فَعَلِّمْنِي شَيْئاً فِيهِ مَجَامِعُ الحَمْدِ وَالتَّسْبِيحِ، فأوحى اللّه تبارك وتعالى إليه‏: يا آدَمُ‏!‏ إذَا أصْبَحْتَ فَقُلْ ثَلاثاً، وَإذَا أمْسَيْتَ فَقُلْ ثَلاثاً‏: الحَمْدُ للّه رَبّ العالَمِينَ حَمْداً يُوافِي نِعَمَهُ وَيُكافِىءُ مَزيدَهُ، فَذَلِكَ مَجَامِعُ الحَمْدِ وَالتَّسْبِيحِ‏.‏ واللّه أعلم‏.‏