9

9 NECASET ve TEMİZLENME

1 Pisliğin Çeşitleri

Ağır Pislikler:

Şarap, akmış kan,1 ölü (hayvan) eti, 2 ve derisi, 3 eti yenmeyen hayvanların idrarları, köpek pisliği, yırtıcı hayvanların tersi ve salyaları, tavuk, ördek ve kaz pislikleri ve benzerleri ile insan bedeninden çıkınca abdesti bozan şeyler ağır pisliklere birer örnektir.

Hafif Pislikler:

Hafif pislikler ise at idrarı, eti yenen hayvanların idrarı ve eti yenmeyen kuşların tersleri ve benzeri pisliklerdir.

2 Necasetin/Pisliklerin Ne Kadarı Afv edilir (İbadete Mâni Değildir)?

Ağır pisliğin bir dirhem kadarına,

Hafif pisliğin ise, elbisenin veya vücudun dörtte birinden az bir kısmına yayılmış olanına denir.

Akmış kan, çıktığı yerden dışarıya taşan ve temizlenmesi gereken kana denir.

Kur'an-ı Kerim'de:

(Ey Resûlüm) de ki,: ….. şunlar size haramdır: Ölü, yahut akıtılan kan, yahut domuz eti ki, o şüphesiz bir pistir, yahut Allah’dan başkasının adına bir fısk olarak boğazlanan… (En'âm, 145) buyurulmaktadır.

Burada kanı olan hayvanların ölüleri kasdedilmektedir. Balık ve çekirge bu hükmün daşındadır. Cırcır böceği ve akrep de böyle. Çünkü bunların etleri, her ne kadar yenilmeseler de temizdir.

Burada tabaklanmadan önceki deri kasdolunuyor. Tabaklandıktan sonraki deri temizdir.

Atın idrarı hafif pisliklerdendir.

Çünkü at eti, her ne kadar mekruh ise de yenilir. Hanefî mezhebinde fetva bu yönde verilmiştir. İmam Muhammed'e göre ise atm eti temizdir. Atın, eti yenilen hayvanlardan olduğu halde burada ayrıca belirtilmesi, at eti üzerinde böyle bir ihtilafın mevcut bulunmasındandır.

Bizim mezhebimizin âlimleri, bu ibareden kasdedilen şey üzerinde ihtilaf etmişlerdir. En tercihe şayan olan söz, hafif necaset (pislik) bulaşmış her türlü elbisenin dörtte birinin kasdolunmuş olmasıdır. Elbisenin dörtte birine bulaşmış olan hafif pisliğe göz yumulmaz, daha az bir kısmına bulaşmışsa göz yumulur. Pislik temas eden yerin dörtte biriyle şu hususun kasdedildiği söylenilmektedir: Elbisenin koluna pislik bulaşsa meselâ, bu kısmın dörtte birinden az bir yere temas etmiş olan pisliğe göz yumulur.

Ayrıca, "Kendisiyle namaz kılınabilen asgari ölçüdeki elbise, göbekle diz kapağı arasında kalan bölgeyi kapatmaya yetecek bir elbisedir. Binaenaleyh, elbiseye hafif necaset bulaştığında pisliğin, sözünü ettiğimiz asgari ölçüdeki elbisenin dörtte biri kadar bir yerini mi, yoksa daha fazlasını mı işgal ettiğine bakılır. Eğer dörtte birinden fazla bir kısmını işgal etmişse bununla namaz kılınmaz, aksi halde kılınır.

İğne ucu kadar olan idrar damlacıkları afv edilir. Pis olan yatak

veya toprak, uyuyan birinin teriyle yahut ayakta bulunan yaşlıkla ıslandığında, vücutta ve ayakta pisliğin eseri görülürse; ikisi de pislenmiş olur, aksi halde pislenmezler.

Aynı şekilde, sıkıldığında dışarıya su vermeyen yaş ve pis bir elbisenin içine sarılan kuru ve temiz elbise de pislenmiş olmaz.

Pis bir yere serilen elbisenin yaşlığının, serildiği yere geçmesiyle ve pislik istikametinden esip elbiseye temas eden rüzgârla elbise pislenmez; ancak elbise üzerinde pislik izine rastlanırsa pislenir.

3 Pislik Neyle Temizlenir?

Görülen herhangi bir necasetle pislenmiş bir şeyin üzerindeki "pisliğin, bir kerede dahi olsa giderilmesiyle o şey temizlenmiş olur, doğrusu da budur.

(Temizlenen pisliğin ardından) çıkarılması güç olan bir izin kalmasında bir sakınca yoktur.

Görülmeyen bir pislik, üç kere yıkayıp her defasında sıkmakla temizlenmiş olur.

4 Temizlenme Yolları

Elbise ve vücuttaki pislik, suyla temizlenilebileceği gibi, sirke ve gül suyu gibi arıtma özelliği bulunan her türlü mayi (sıvı) ile de temizlenilebilir.

Mest ve benzeri şeyler üzerindeki pislik kütlesi (suyla temizlenebilir, bunun yanında), yaş da olsa (yere, toprağa) sürtmek (ve firçalamak)la (da) temiz olur. Kılıç ve benzeri şeyler ise (bir bez parçasıyla veya toprakla) silerek temizlenir.

Yeryüzündeki pislik, kurumuş ve herhangi bir izi kalmamışsa üzerinde namaz kılınır, ama toprağıyla teyemmüm yapılmaz. Adı geçen yerdeki ağaç ve otların temizliği de (aynı şekilde) kurumalarına bağlıdır.

Tuza dönüşerek yahut yanarak başkalaşan, (özelliği değişen) pislik temiz hale gelmiş olur.

Elbise ve bedende kurumuş bulunan meni ovalamakla, yaş meni ise yıkamakla temizlenir.

5 Ölü Hayvan Derileri ve Benzeri Şeylerin Temizlenmesi

Ölü hayvanların derileri, (meselâ akasya ağacının meyvesiyle olduğu gibi) hakikî tabaklama ve (onları) topraklamak, güneşletmek suretiyle hükmî tabaklama yaparak temizlenmiş olur. İnsan derisi ile domuz postu bu hükmün dışındadır.

Şer'î usûllerle kesmek, eti yenilmeyen hayvanların derisini temiz kılar, etini değil... En doğru görüş bu olup fetva da buna göre verilmiştir.

Kesilmiş kıllar ve tüyler, boynuz, tırnak, yağsız kemik gibi içerisine kanın nüfuz etmediği her şey ölüm sonucu pis olmaz. Ama sinirin pis olduğu doğrudur.

Misk kesesi, tıpkı misk gibi temiz olup yenilmesi helâldir. Misk'in, kedisinden elde edildiği misk de temizdir, bu kokuyu sürünerek namaz kılmanın bir mahzuru yoktur.

Geçmiş Konularla İlgili Sorular

Pislik, pisliklerle ilgili hükümler ve bu hükümlere alt delil nedir? Pislik kaç kısma ayrılır? Ağır pisliklere beş, hafif pisliklere de üç örnek veriniz.

Mafıf necasetin (pisliğin) ne kadarına göz yumulur?

Görülen pislik ne ile temizlenir?

Görülen pislikten geriye, çıkarılması güç bir iz kalırsa ne yapılmalı? Bu "güçlüğün ölçüsü nedir?

Elbise ve bedendeki pislik nasıl temizlenir? Pislenen mest nasıl temizlenir? Bunlarla ilgili delil nedir?

Başkalaşma nedir? Buna iki örnek gösteriniz ve başkalaşmayla ilgili hükmü açıklayınız.

Elbisede kuru veya yaş halde bulunan meni neyle (ve nasıl) temizlenir? Ölü hayvan derisi neyle (ve nasıl) temizlenir?

Şeri kesim nedir? Eti yenen ve yenmeyen hayvanların nereleri hangi sebeple temiz olur? Ölü hayvanların (kıl ve) tüyleri, boynuz ve tırnakları ile ilgili hüküm nedir?

Misk, misk kesesi, miskin kedisinden temin edilen koku ile ilgili hükümler nedir? Miskin yenmesi helâl midir?

Ağır pisliğin ne kadarına göz yumulur? Pislik, neye göre ağır ve hafif diye kısımlara ayrılır?

Görülmeyen pislik nasıl temizlenir?