BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

1. Bab—Kuran Okuyan Kimsenin Üstünlüğü

3369. Bize Amr b. Zurâre rivâyet edip (dedi ki), bize Cerîr, Kabûs'tan, (O) babasından, (O da) İbn Abbas'tan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: "Şüphesiz içinde Kur'an'dan birşey bulunmayan kimse boş, harab ev gibidir!"

3370. Bize Abdullah b. Halid b. Hazim haber verip (dedi ki), bize Muhammed b. Seleme rivâyet edip (dedi ki), bize Ebû Sinan, Ebû İshak'tan, (O) Ebul-Ahvas'tan, (O da) Abdullah'tan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: "Şüphesiz bu Kur'an, Allah'ın ziyafet yemeğidir. Binaenaleyh, ondan gücünüzün yettiğince alın. Ayrıca ben gerçekten, içinde Allah'ın Kitab'ından birşey bulunmayan evden daha hakir hiçbir şey bilmiyorum. İçinde Allah'ın Kitab'ından birşey bulunmayan kalb de, hiç oturanı olmayan evin boş ve harablığı gibi boş ve harabdır!"

3371. Bize Ebû Âmir rivâyet edip (dedi ki), bize Süfyân, Atâ’ İbnu's-Sâib'den, (O) Ebu'l-Ahvas'tan, (O da) Abdullah'tan (naklen) haber verdi ki, O şöyle dedi: "Bu Kur'an'ı öğreniniz. Çünkü size, onu okumadan dolayı her bir harfe karşılık on sevap verilecektir. Şunu iyi bilin ki, ben Elif-Lâm-Mim'e karşılık değil, fakat Elif, Lâm ve Mim'e, yani her bir harfe karşılık on sevap olacağını söylüyorum!"

3372. Bize Muaz b. Hâni' rivâyet edip (dedi ki), bize Harb b. Şeddâd rivâyet edip (dedi ki), bize Yahya -ki O, İbn Ebi Kesir'dir-, rivâyet edip (dedi ki), bana Hafs b. İnan el-Hanefî rivâyet etti ki, Ebû Hüreyre şöyle dermiş: "Hakikaten ev, içinde Kur'an okunmakla sakinlerine genişler, melekler onda hazır bulunur, şeytanlar onu terkeder ve onun iyiliği çok olur. Ev, içinde Kur'an okunmamakla ise sakinlerine daralır, melekler onu terkeder, şeytanlar onda hazır bulunur ve onun iyiliği az olur!"

3373. Bize Abdullah b. Yezid rivâyet edip (dedi ki), bize İbn Lehîa, Mişrah b. Ahân'dan rivâyet etti ki, O şöyle demiş: Ben Ukbe b. Amir'i şöyle derken işittim: Ben Resûlüllah'ı (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyururken işittim: "Şayet Kur'an bir derinin içine konulsa, sonra da (Cehennem) ateşine atılsaydı, o yanmazdı!"

3374. Bize Abdullah b. Cafer er-Rakkî, Ubeydullah b. Amr'dan, (O) Zeyd b. Ebi Uneyse'den, (O) Asım'dan, (O da) Ebû Salih'ten (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Ben Ebû Hüreyre'yi şöyle derken işittim: "Kur'an'ı okuyun! Çünkü o, Kıyamet günü ne güzel şefaatçidir! O, Kıyamet günü (okuyucusu için); "yâ Rabbi, onu şeref süsü ile süsle!" diyecek de (okuyucu) şeref süsü ile süslenecek; "yâ Rabbi, ona şeref elbisesi giydir!" diyecek de ona şeref elbisesi giydirilecek; "yâ rabbi, ona şeref tacı giydir!" diyecek de ona şeref tacı giydirilecektir. (O daha sonra); "yâ Rabbi, ondan razı ol! Zira senin razılığından sonra hiçbir şey yoktur!" diyecektir."

3375. Bize Mûsa b. Halid rivâyet edip (dedi ki), bize İbrahim b. Muhammed el-Fezârî, Süfyân'dan, (O) Asım'dan, (O) Mücahid'den, (O da) İbn Ömer'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Kur’an, (Kıyamet'te, dünyadaki) arkadaşına şefaat etmek üzere gelip şöyle diyecek: "Yâ Rabbi, her işçiye işinden dolayı bir ücret vardır. Doğrusu ben de onun zevkine ve uykusuna engel oluyordum. Bunun için ona ikramda bulun!" Bunun üzerine (Kur'an’ın arkadaşına); "sağ elini aç" denilecek ve (ona) Allah'ın rızasından doldurulacak. Sonra, "sol elini aç" denilecek, ona da Allah'ın rızasından doldurulacak. (Ayrıca ona) şeref elbisesi giydirilecek, o şeref süsü ile süslenilecek ve ona şeref tacı giydirilecek!

3376. Bize Mûsa b. Halid haber verip (dedi ki), bize İbrahim b. Muhammed el-Fezârî, el-Hasan b. Ubeydillah'tan, (O) el-Müseyyeb b. Rafi'den, (O da) Ebû Salih'ten (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: "Kur'an, arkadaşına şefaat edecek de ona şeref elbisesi giydirilecek. Sonra (Kur'an); "yâ Rabb'i, ona artır" diyecek de ona şeref tacı giydirilecek." (Ebû Salih, sözüne devamla) dedi ki: "Ardından (Kur'an yine); "yâ Rabb'i, ona artır, ona ver, ona ver" diyecek, (Yüce Allah da); "(Ona) razılığımı (verdim!)"diyecek." Ebû Muhammed (ed-Dârimî) dedi ki, Vuheyb İbnu’l-Verd şöyle demişti: Kur'an okumanı ilim (öğrenme vesilesi) yap, onu iş (olsun diye) yapma!

3377. Bize Mûsa b. Halid rivâyet edip (dedi ki), bize İbrahim el-Fezârî, el-A'meş'ten, (O) Ebû Salih'ten, (O da) Ebû Hüreyre'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: "Biriniz, ailesinin yanına gittiğinde üç semiz gebe deve bulmayı arzu eder mi?" (Sahabe-i Kiram); "evet, yâ Resûlüllah" dediler. (Hazret-i Peygamber de); "İşte birinizin okuyacağı üç ayet, kendisi için bu (üç semiz gebe deveden) daha hayırlıdır!" buyurdu.

3378. Bize Ca'fer b. Avn rivâyet edip (dedi ki), bize İbrahim -ki O, el-Heceri'dir-, Ebu'l-Ahvas'tan, (O da) Abdullah'tan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: "Şüphesiz bu Kur'an, Allah'ın ziyafet yemeğidir. Binaenaleyh, onun ziyafet yemeğinden, gücünüzün yettiği kadar öğrenin! Şüphesiz bu Kur'an Allah'ın ipidir, nurun ve faydalı şifanın ta kendisidir. O, kendisine sarılan için koruyucu, kendisine uyan için kurtarıcıdır. O sapmaz ki, kendisinden (Allah'ı) razı etmesi istensin; eğilip bükülmez ki, düzeltilsin. Onun şaşırtıcı şeyleri bitmez. O, çok tekrar edilmekle eskimez. Binaenaleyh, onu okuyun. Zira Allah onu okumanızdan dolayı size, her bir harfe karşılık on sevap verecektir. Bakın, ben Elif-Lâm-Mim'e karşılık değil; fakat Elife karşılık (on sevap), Lâm'a karşılık (on sevap), Mim'e karşılık (on sevap verecektir), diyorum."

3379. Bize Ca'fer b. Avn rivâyet edip (dedi ki), bize Ebû Hayyân, Yezid b. Hayyân'dan, (O da) Zeyd b. Erkam'dan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (birgün) bir konuşma yapmak üzere ayağa kalktı ve Allah'a hamdetti, O'nu övdü, sonra da şöyle buyurdu: "Ey insanlar! Ben ancak bir beşerim. Rabb'imin elçisi (Ölüm meleğinin) bana gelmesi, benim de onun davatine icabet etmem yakındır! Hakikaten ben size iki değerli şey bırakacağım; Bunların ilki Allah'ın Kitab'ıdır. Hidayet ve nur ondadır. Binaenaleyh, Allah'ın Kitab'ına tutunun, onu benimseyin..." (Hazret-i Peygamber) böylece ona teşvik etti, ona özendirdi, sonra da üç defa şöyle buyurdu: "(Bunların ikincisi) Ehl-i Beyt'imdir. Ben, Ehl-i Beyt'im hakkında size Allah'ı hatırlatırım!"

3380. Bize Ca'fer b. Avn rivâyet edip (dedi ki), el-A'meş, Ebû Vâil'den haber verdi ki, O şöyle demiş: Abdullah dedi ki: "Şu yol gerçekten konaklama yeridir. Şeytanlar oraya gelir; "ey Allah'ın kulu, bu yola gel" diye bağırırlar. Bundan dolayı siz Allah'ın ipine sarılın. Şüphesiz Allah'ın ipi de Kur'an'dır!"

3381. Bize el-Muğîre haber verip (dedi ki), bize Abde, Halid b. Ma'dân'dan rivâyet etti ki, O şöyle demiş: "Şüphe yok ki, melekler, Kur'an okuyan kimse ile öğrenen kimseye, (okudukları) sûreyi bitirinceye kadar mağfiret dilerler. Bu sebeple biriniz bir sûreyi okuduğunuzda ondan iki ayeti geciktirsin, ta ki onu; melekler, okuyan kimse ile okutan kimseye günün başından sonuna kadar mağfiret dilesinler diye günün sonunda bitirmiş olsun!"

3382. Bize el-Hakem b. Nâfi’ haber verip (dedi ki), bize Cerîr, Şurahbil b. Müslim el-Havlani'den, (O da) Ebû Umâme'den (naklen) haber verdi ki, O şöyle dermiş: "Kur'an'ı okuyun! Sizi şu asılı duran mushaflar sakın aldatmasın! Çünkü Allah, Kur'an'ı belleyip saklayan bir kalbe asla azab etmeyecektir!"

3383. Bize Abdullah b. Salih rivâyet edip (dedi ki), bana Muaviye b. Salih, Süleym b. Amir'den, (O da) Ebû Umâme el-Bahili'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle demiş: "Kur'an'ı okuyun! Sizi şu asılı duran mushaflar asla aldatmasın! Çünkü Allah, Kur'an'ı çok belleyip saklayan bir kalbe azab etmeyecektir!"

3384. Bize Muhammed b. Yusuf haber verip (dedi ki), bize Mis'ar, Ma'n b. Abdirrahman'dan, (O da) İbn Mes'ûd'dan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: "Hiçbir terbiyeci yoktur ki, terbiyesini vermeyi arzu etmiş olmasın. Şüphesiz Allah'ın terbiyesi ise Kur'an'dır!"

3385. Bize Sehl b. Hammâd rivâyet edip (dedi ki), bize Şu'be, Abdulmelik b. Meysere'den, (O da) Ebu’l-Ahvas'tan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Abdullah şöyle derdi: "Şüphesiz bu Kur’an Allah'ın ziyafet yemeğidir. Ona giren kimse (açlığa düşme korkusundan) emin olur!"

3386. Bize Yahya b. Hammâd haber verip (dedi ki), bize Ebû Avâne, el-A'meş'ten, (O) İbrahim'den, (O) Abdurrahman b. Yezid'den, (O da) Abdullah'tan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: "Kim Kur'an'ı severse o, (ebedi kurtuluşa ereceğinden dolayı) sevinsin!"

3387. ...

3388. Bize Yezid b. Hârûn rivâyet edip (dedi ki), bize Hemmâm, Asım b. Ebi'n-Necûd'dan, (O da) eş-Şa'bi'den (naklen) haber verdi ki, İbn Mes'ûd şöyle dermiş: "Kur'an Kıyamet günü gelecek ve (kendisini okuyup ona göre hareket eden) arkadaşına şefaat edip onu Cennet'e götürecek. (Kendisini okuyan, ama ona göre hareket etmeyen arkadaşının) ise aleyhine şahidlik edip onu da Cehennem'e sürecek!"

3389. Bize Müslim b. İbrahim rivâyet edip (dedi ki), bize el-Hasan b. Ebi Ca'fer rivâyet edip (dedi ki), bize Budeyl, Enes'ten rivâyet etti ki, O şöyle demiş: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: "Şüphe yok ki, Allah'ın insanlardan dostları vardır!" "Onlar kimlerdir, ya Resûlüllah?" denildi. "Kur'an ehli (yani Kur'anı okuyup ona göre hareket edenler)!" buyurdu.

3390. Bize Amr b. Asım rivâyet edip (dedi ki), bize Hammâd b. Seleme, Asım b. Behdele'den, (O) Muğîs'ten, (O da) Ka'b'dan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle demiş: "Kur'an'a özen gösterin! Çünkü o, aklın anlayışı, hikmetin nuru, ilmin kaynaklan ve (ilahi) kitapların Allah'a, zaman bakımından en yakınıdır!" (Ka'b) şöyle de demiş: Tevrat'ta (şöyle yazılıdır): "Yâ Muhammed, şüphesiz ben sana, kendisiyle kör gözleri, sağır kulakları ve perdeli kalbleri açacağın yeni bir "tevrat=ışık verici kitap" indireceğim!"

3391. Bize Sehl b. Hammâd rivâyet edip (dedi ki), bize Şu'be rivâyet edip (dedi ki), bize Ziyâd b. Mihrak, Ebû Abbas'tan, (O) Ebû Kinâne'den, (O da) Ebû Mûsa'dan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: "Şüphesiz bu Kur'an, sizin için sevap olur, sizin için şan ve şeref olur, size nur olur, size günâh olur! Siz bu Kur'an'a uyun, Kur'an size asla uymasın! Çünkü kim Kur'an'a uyarsa o, onu Cennet bahçelerine indirir. Kime de Kur'an uyarsa, onu kakıp kafasının üstüne düşürür de Cehennem'e atar!" Ebû Muhammed (ed-Dârimî) dedi ki: "Yezuhhu: Kakıp düşürür" fiili, "yedfeu: Kakıverir, zorla öte savar, iter" demektir.

3392. Bize Abdullah b. Yezid rivâyet edip (dedi ki), bize Mûsa b. Eyyûb rivâyet edip dedi ki, ben amcam İyas b. Amir'i şöyle derken işittim: Ali b. Ebi Talib (birgün) elimi tuttu, sonra şöyle dedi; "Doğrusu sen eğer (ileriki yıllarda) kalırsan, Kur'an'ı üç sınıf insanın okuyacağını (göreceksin): Bir sınıf Allah için, bir sınıf çekişme ve tartışma için, bir sınıf da dünya için...! (İsteğinin) peşine onunla düşen ise (isteğine) ulaşır!"

3393. Bize Süleyman b. Harb, Hammâd b. Zeyd'den, (O) Eyyûb'dan, (O da) Ebû Kılâbe'den (naklen) rivâyet etti ki, bir adam Ebu'd-Derda'ya; "Küfe ahalisinden 'ehî-i zikr: Kur'an âlimi' din kardeşlerinin sana selamlan var!" demiş de, O şöyle karşılık vermiş: "Selam onların da üzerine olsun! Sen onlara emret de hükmü tamamen Kur'an'a bıraksınlar! Çünkü o, onları doğruluğa ve yumuşaklığa özendirir, haksızlık ile sertlikten uzaklaştırır."

3394. Bize Muhammed b. Yezid er-Rifâî haber verip (dedi ki), bize el-Hüseynu’l-Cu'fî, Hamza ez-Zeyyât'tan, (O) Ebu'l-Muhtar et-Tâî'den, (O) İbnu Ani'l-Haris'ten, (O da) el-Haris'ten (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Ben (birgün) Mescid'e girmiştim. Bir de ne göreyim, bazı insanlar birtakım efsanelere dalmışlar! Bunun üzerine Hazret-i Ali'nin huzuruna girip; "görmüyor musun ki, Mescid'de bazı insanlar efsanelere dalmışlar" demiştim de O; "bunu yaptılar mı?" diye sormuştu: Ben "evet" demiştim. O zaman O şöyle demişti: "Bakın, ben gerçekten Resûlüllah'ı (sallallahü aleyhi ve sellem); "Yakında bazı fitneler, (kargaşalıklar) olacak!" buyururken işitmiştim de; "o halde bunlardan kurtuluş yolu nedir?" diye sormuştum. O şöyle buyurmuştu: "Allah'ın Kitab'ı! Sizden önceki şeylerin haberi, sizden sonraki şeylerin bilgisi ve aranızdaki şeylerin hükmü ondadır. O, (hak ile batılı, doğru ile yanlışı) ayıran kitaptır, asla bir oyun değil...! O, öyle bir kitaptır ki, onu (büyüklenme sebebiyle) terkeden zorbanın Allah boynunu kırar, hidayeti ondan başkasında arayan kimseyi Allah sapıtır! İşte o, Allah'ın sağlam ipidir. O, hikmet dolu zikirdir. O, dosdoğru yoldur. O, kendisinden dolayı arzuların sapmayacağı, dillerin güçlüğe düşmeyeceği, kendisinden âlimlerin doymayacağı, çok tekrar edilmekten dolayı eskimeyen, şaşırtıcı şeyleri, (olağanüstü güzellikleri) bitmeyen kitaptır. O, kendisini dinlediklerinde cinlerin; "Doğrusu biz şaşırtıcı, (olağanüstü güzel) bir Kur'an dinledik!" demekten kendilerini alamadıkları Kelâm'dır! O, öyle kitaptır ki, kim ona uygun görüş açıklarsa doğru söylemiş olur; kim onunla hükmederse adaletli davranmış olur; kim onunla amel ederse ona sevab verilir, kim (insanları) ona çağırırsa o dosdoğru yola iletilir." Ey Aver, bu sözleri kendine al, sakla!" Cin Sûresi, 1

3395. Bize Muhammed İbnu’l-Alâ' rivâyet edip (dedi ki), bize Zekeriyya b. Adiyy rivâyet edip (dedi ki), bize Muhammed b. Seleme, İbn Sinan'dan, (O) Amr b. Mürre'den, (O) Ebu'l-Bahteri'den, (O) el-Haris'ten, (O da) Hazret-i Ali'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: (Cebrail tarafından Hazret-i Peygamber'e); "Yâ Resûlüllah, şüphesiz senin ümmetin senden sonra bazı kargaşalıklara maruz bırakılacak!" denilmiş. (Hazret-i Ali sözüne devamla) dedi ki, bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem); "Bunlardan kurtuluş yolu nedir?" diye sormuş -veya (bu, olayı Sahabeye anlattığında Hazret-i Peygamber'e) sorulmuş-. (Cebrail veya Hazret-i Peygamber de) şöyle buyurmuş:

"Kendisine önünden de, ardından da bâtılın yaklaşamayacağı ve hikmet sahibi, övülmeye lâyık (Allah) tarafından indirilmiş olan değerli Kitab! Kim hidayeti ondan başkasında ararsa Allah onu sapıtır. Bu (yönetim) işini üzerine alıp da ondan başkasıyla hükmeden zorbanın ise Allah boynunu kırar: O hikmet dolu zikirdir, açık-açıklayıcı nurdur, dosdoğru yoldur! Sizden öncekilerin bilgisi, sizden sonrakilerin haberi ve aranızdaki şeylerin hükmü ondadır. O, (hak ile bâtılı, doğru ile yanlışı) ayıran kitaptır; asla bir oyun değil! O, cinlerin dinleyip de, "Doğrusu biz, doğru yola ileten, şaşırtıcı, (olağanüstü güzel) bir Kur'an dinledik!" demekten kendilerini alamadıkları, çok tekrar edilmekle eskimeyen, ibret verici şeyleri bitmeyen, şaşırtıcı şeyleri tükenmeyen kitaptır!" Hazret-i Ali sonra el-Haris'e şöyle dedi: "Ey Aver, bu sözleri kendine al, sakla!"

3396. Bize Muhammed b. Yusuf haber verip (dedi ki), bize Süfyân, Ebû Hurre'den, (O da) İbrahim'den (naklen) rivâyet etti ki; O, "Kime hikmet verilirse ona çok hayır verilmiş demektir" ayetinde geçen "hikmet"in manası hakkında; "Kur'an'ı anlama (gücü ve imkânı!)" demiştir.

3397. Bize Muhammed b. Yusuf, Verkâ'dan, (O) İbn Ebi Necih'ten, (O da) Mücahid'den (naklen) haber verdi ki; O, "(Allah) hikmeti dilediğine verir!" ayetinde geçen "hikmet'in manası hakkında şöyle dedi: "Kitab (yani Kur'an-ı Kerim)... Allah onun (tefsirinde) doğru söz söylemeyi, gerçeğe uygun açıklama yapmayı dilediğine nasib eder!"

3398. Bize Muhammed b. Yezid haber verip (dedi ki), bize Ebû Bekir, el-A'meş'ten, (O da) Hay seme'den (naklen) rivâyet etti ki; O, karısına şöyle dediğini söylemiş: "Evimde her üç günde bir Kur'an okunup (hatmediliyorken), ona şarap içen kimseyi sokmaktan sakın!"

3399. Bize Ebû Nuaym rivâyet edip (dedi ki),) bize Fıtr, el-Hakem'den, (O) Miksem'den, (O da) İbn Abbas'tan (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: "Sizden birinin, çarşı-pazardan veya ihtiyaçlarını görmesinden (eve) dönüp de döşeğinin üzerinde yaslanarak oturduğunda Kur'an'dan üç ayet okumasına ne mani olur?"