BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

11. Namaz Vaktinde Uyuyan Veya Namazı Unutan Kimse

435- Ebû Hureyre (radıyallahü anh)’den şöyle rivâyet edilmiştir: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Hayber gazvesinden dönüşünde geceleyin yoluna devam etti. Hepimizi uyku bastırınca (gecenin sonuna doğru) konakladı ve Bilâl'e:

" Bizim için geceyi bekle ve kontrol et" buyurdu. Fakat Bilâl, bineğine dayanmış bir halde uyuya kaldı. Ne Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), ne Bilâl, ne de ashabtan herhangi biri uyandı. Onların ilk uyananı Resûlüllah oldu, fırladı ve Bilâl'e seslenerek:

" Ya Bilâl!.. (Niçin uyudun)?" buyurdu. Bilâl şu cevabı verdi:

Seni bastıran (uyku) beni de bastırdı. Ya Resûlallah anam babam sana feda olsun, dedi.

Ashab bineklerini biraz çekip götürdüler. Sonra Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) abdest aldı ve Bilâl'e emretti, o da namaz için kamet getirdi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ashabına sabah namazını kıldırdı. Namazını (kaza edip de) bitirince:

" Her kim bir namazı unutursa, onu hatırladığı zaman kılsın. Çünkü Allahü Teâlâ, " Tezekkür için namaz kıl" buyurdu." dedi.

Tâhâ (20), 14, Âyet-i kerime, " Li'z-zikrâ" şeklinde hadis-i şerifte harekelidir. Ancak bu kıraat şazdır. Meşhur olan kıraat " Beni hatırlamak için namaz kıl" şeklindedir.

Yûnus dedi ki:

İbn Şihâb, bu âyet-i kerimeyi yukarıdaki şekilde okurdu. Ahmed de şöyle dedi:

Anbese -Yunus'tan naklen- bu hadiste âyet " li zikri: beni anmak için" şeklindedir, dedi.

Yine Ahmed Kerâ nuas (yani uyuklama, ımızganma)dır dedi.

Müslim, mesâcid 309; Nesâî, mevâkît 52, 54; Tirmizî: tefsir Sûre (20) 1; İbn Mâce, salât 10.

436- Ma'mer, Zührî'den, Zührîde Said b. Müseyyeb vasıtasıyla Ebû Hureyre'den bu (önceki hadiste geçen) haberi şöyle rivâyet etmişlerdir:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

" Size gaflet gelen yerinizi değiştiriniz" buyurdu ve Bilâl'e emretti, o da ezan okudu, kamet etti ve Efendimiz namazı kıldı.

Ebû Dâvûd buyurdu ki:

Mâlik, Süfyân b. Uyeyne, Evzaî ve Abdurrezzak bu haberi Ma'mer ve İbn İshâk'tan rivâyet etmişler fakat hiç birisi, Zührî'nin bu hadisinde ezanı zikretmemiştir. Yine bunlardan Evzâf ve Ebân el-Attar'dan başka hiç birisi bu haberi Ma'mer'e isnâd etmemiştir.

437- Ebû Katâde (radıyallahü anh)’den nakledildiğine göre, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir yolculukta idi, birden yoldan ayrıldı; onunla birlikte ben de ayrıldım.

" Bak bakalım (kimseyi görüyor musun)?" buyurdu.

Biz yedi kişi oluncaya kadar, bu bir süvari, bu ikisi iki süvari, bunlar üç süvari- dedim. Sabah namazını kastederek;

" Bize namazımızı geçirtmeyiniz." buyurdu.

Uyuyakaldılar ve ancak güneşin hararetiyle uyanabildiler. Uyanır uyanmaz hemen kalktılar ve birazcık yürüdüler. Biraz sonra konaklayıp abdest aldılar. Bilâl ezan okudu ve önce sabah namazının iki rekât (sünnet)ini, sonra da farzım kılıp (hayvanlarına) bindiler.

Ashâb, biribirine:

Namazımızda kusur yaptık, diyorlardı. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

" Uyku hâlinde kusur yoktur, kusur uyanıkkendir. Biriniz namazı unutursa hatırladığı zaman kılsın, ertesi günde ise (onu) vaktinde kılsın" buyurdular"

Müslim, mesacit 311; Nesâî, mevâkit 53; İbn Mâce, salat 10; Tirmizî mevakit 16; Ahmed b. Hanbel. V, 298.

438- Hâlid b. Sümeyr demiştir ki;

Ensâr'ın kendisini fakih tanıdığı Abdullah b. Rebâh el-Ensârî, Medine'den bize gelip şöyle haber verdi:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’ın süvarisi

Efendimiz Ebû Katâde için, " Süvarilerimizin en hayırlısı Ebû Katâde'dir" buyurduğu için bu lâkapla meşhur olmuştur. Ebû Katâde:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) emîrler ordusunu gönderdi dedi ve önceki hadiste geçen hâdiseyi anlattı. (Ebû Katâde devamla):

Bizi ancak doğmakta olan güneş uyandırdı. Namazımız (geçti) diye korku ile kalktık. Efendimiz güneş yükselinceye kadar:

" Yavaş olun, acele etmeyin" buyurdu. (Güneş yükselince Resûlüllah):

" Sizden, sabah namazının (sünnet olan) iki rekatini devamlı kılmakta olanlar (şimdi de) kılsın" buyurdu.

Bunun üzerine önceden (sünnet olan) iki rekati kılmayı itiyâd eden de, etmeyende kalkıp kıldı. Sonra Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) namaz için ezan okunmasını emretti. Ezan okundu ve Efendimiz kalkıp bize namazı kıldırdı.

İbn Reslân, bu kelimenin " kamet etme" manasında olduğunu söyleyenlerin de bulunduğunu haber vermektedir.

Namazı bitirince:

" Dikkat ediniz! Allah'a hamdederiz ki, biz, bizi namazdan alıkoyan dünya işlerinden bir şeyde değildik. Fakat ruhlarımız Allah'ın elindedir (uyuyorduk). Allah (celle celâluhu) ruhlarımızı, dilediği zaman gönderir. Sizden her kim yarının sabah namazına vaktinde yetişirse, onunla birlikte onun gibisini (bugün vaktinde kılamadığı sabah namazını) kaza etsin" buyurdu.

Dârimî, siyer 12; Ahmed b. Hanbel, V, 299, 300.

439- Ebû Katâde bu haber hakkında dedi ki:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)

" Allah (azze ve celle) ruhlarınızı dilediği zaman kabzetti ve dilediği zaman iade etti. Kalk ve namaza davet et (ezan oku)" buyurdu.

Resûlüllah ve ashabı kalkıp abdest aldılar güneş yükselince (kerahet vakti çıkınca) Efendimiz cemaate namaz kıldırdı.

Bk. Buhârî, mevâkît 35; tevhîd 31; Nesâi, imame 47; Ahmed b. Hanbel, V, 307.

440- Ebû Katâde (radıyallahü anh) Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’den bir evvelki -Halid'in rivâyet ettiği- hadisin manasını rivâyet ederek şöyle dedi:

" Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), güneş yükselince abdest alıp ashabına namazı kıldırdı."

441- Ebû Katâde (radıyallahü anh)’den nakledilmiştir ki:

" Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:

" Uyku hâlinde kusur yoktur. Kusur ancak, uyanıkken, diğer namazın vakti girinceye kadar bir namazın geciktirilmesidir."

Müslim, mesâcid 311; Tirmizî, mevâkît, 16; Nesaî, mevâkît 53.

442- Enes b. Mâlik (radıyallahü anh)'den nakledilmiştir ki: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) :

" Bir namazı unutan kimse, onu hatırladığı zaman kılsın. O namaz için bundan başka bir keffâret yoktur."

Buhâri, mevakit 37; Müslim, mesacid 309, 314, 316; Nesâî, mevakit 52,-54; İbn Mâce, salat 10, 11, 26; ikâmet 122; Tirmizî, salat 16, 17; Muvatta', vukûtu's-salat 25; Ahmed b. Hanbel, 111,31, 44.

443- Imrân b. Husayn (radıyallahü anh)’den nakledildiğine göre;

" Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir sefer esnasında o ve ashabı sabah namazı vaktinde uyuya kaldılar ve güneşin harareti ile uyandılar. Güneş yükselinceye kadar biraz yürüdüler, sonra Efendimiz müezzine emretti, o da ezanı okudu. Sabah namazının farzından önce iki rekât (sünnet) kıldı, bilahare müezzine emretti o da kamet etti, Resûlüllah da sabahın farzını cemaatle birlikte) kıldı."

Müslim, mesâcid 312.

444- Amr b. Umeyye ed-Damrî (radıyallahü anh)’den nakledilmiştir ki;

Seferlerinin birinde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’le beraberdik. Sabah namazı (vaktinde) güneş doğuncaya kadar uyuyakaldı. Uyanır uyanmaz:

" Bu yeri değiştiriniz" buyurdu.

Sonra Bilâl’e emretti, o da ezan okudu. (Ashâb) abdest alıp sabah namazının iki rekât (sünnet)ini kıldılar. Sonra Bilâl'e (tekrar) emretti, kamet getirdi; Efendimiz de cemaata sabah namazının farzını kıldırdı.

Sadece Ebû Dâvûd rivâyet etmiştir.

445- Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’a hizmet eden Zî Mihber el-Habeşî, bu olay hakkında şöyle demiştir:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir abdest aldı ki abdestinden toprak çamurlaşmadı. Sonra Bilâl'e emretti, O da ezan okudu. Sonra Hazret-i Peygamber kalkıp acele etmeden iki rekat (sünnet) kıldı. Daha sonra Bilâl'e:

"Namaza kamet et" buyurdu.

Bilâhere yine acele etmeden farzı kıldı.

İbrahim; (b. el-Hasen an lafzını kullanarak) Haccâc'dan, Oda Yezid b. Suleyh'den, O da; "Bana Habeşli bir adam -Zû-Mihber- haber verdi" şeklinde rivâyette bulundu.

Ubeyd (b. Ebî'l-Vezîr) ise, (Yezîd b. Suleyh yerine) Yezid b. Sulh dedi.

446- Necâşî'nin kardeşinin oğlu Zû Mihber önceden zikri geçen haberi rivâyet edip şöyle dedi:

" (Müezzin) acele etmeden ezan okudu."

447- Abdullah b. Mes'ûd (radıyallahü anh)'den nakledilmiştir ki;

Hudeybiye zamanında Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’le birlikte geldik. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

" Bizi kim bekleyecek?" buyurdu.

Bilâl:

Ben, dedi.

Ancak ashab(ın hepsi) güneş doğuncaya kadar uyudu kaldı. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) uyanır uyanmaz:

" Daha evvel yaptığınız gibi yapınız. (Önceden normal vaktinde abdest alıp, ezan okuyup, namaz kıldığınız gibi yine kılınız)" buyurdu.

Biz de öyle yaptık. Daha sonra Nebî (sallallahü aleyhi ve sellem);

" Uyuyan veya unutan (uyuduğu veya unuttuğu için namazı vaktinde kılamayan) böyle yapsın" buyurdular.

Nesâî, mevâkît, 55.