BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

10- Müctehidlerin İhtilafını Beyan Bâbı

4592- Bana Züheyr b. Harb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana şe-bâbe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Verkaa', Ebû'z-Zinâd'dan, o da A'rac’dan, o da Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti. Şöyle buyurmuşlar:

«Vaktiyle iki kadın çocukları ile beraber bulunurken kurt gelerek birinin çocuğunu götürmüş. Biri arkadaşına:

— Kurt senin çocuğunu götürdü! demiş. Öteki de:

— Kurt ancak senin çocuğunu götürdü) demiş. Müteakiben Hazret-i Dâvûd'un huzurunda muhakeme olmuşlar. O, çocuğun büyük kadına aid olduğuna hükmetmiş. Derken kadınlar Süleyman b. Dâvûd (aleyhisselâm)’in huzuruna çıkarak (meseleyi) ona haber vermişler. O da:

— Bana bıçağı getirin de onu sizin aranızda pay edeyim! demiş. Bunun üzerine küçük kadın:

— Hayır!.. Allah sana rahmet buyursun! Çocuk onundur! demiş. O da çocuğun küçük kadına aid olduğuna hüküm vermiş.»

Râvi diyor ki: Ebû Hüreyre «Vallahi sikkîn sözünü hiç işitmemiştim; sâdece o gün işittim. Biz yalnız mudye diyorduk.» dedi.

4593- Bize Süveyd b. Saîd de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Hafs (yani İbn Meyserate's-San'ânî) Mûsâ b. Ukbe'den naklen rivâyet etti. H.

Bize Ümeyyetü'bnü Bistâın dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yezid b. Zürey' rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ravh —ki İbn'l-Kâsım'dir— Muhammed b. Aclân'dan rivâyet etti.

Bu râvilerin hepsi Ebû'z-Zinâd'dan bu isnadla Verkaa' hadisinin mânâsı gibi rivâyette bulunmuşlardır.

Bu hadîsi Buhârî, «Ehâdisü’l-Enbiyâ» ve «Ferâiz» bahislerinde; Nesâî «Kadâ-da tahrîc etmişlerdir.

Dâvûd (aleyhisselâm)’in çocuğun büyük kadına aid olduğuna hükmetmesi ya aralarında bir benzerlik gördüğü içindir yahut onun şeriatında yaş büyüklüğü tercih sebeplerinden sayıldığın dan dır. Çocuğun kadının elinde bulunması da onun şeriatına göre tercih sebebi olabilir.

Hazret-i Dâvûd'un bu hükmü ictihâd suretiyle mi yoksa fetva yolu ile mi verdiği ihtilaflıdır. Bazıları: «Fetva olarak vermiştir; onun için de Süleyman (aleyhisselâm)’in onu bozması caiz olmuştur.» demişlerse de Kurtubî buna i'tirâz etmiş ve: «Peygamberin fetvası da hükmü gibidir. Ten'rîz Bâbında bunların ikisi de müsavidir.» demiştir.

Burada şöyle bir suâl hâtıra gelebilir: O halde Hazret-i Süleyman'a Dâvûd (aleyhisselâm)'ın hükmünü bozmak nasıl caiz olmuştur?

Cevap: Eğer her ikisinin verdikleri hüküm vahiy ile olmuşsa Hazret-i Süleyman’ın hükmü Dâvûd (aleyhisselâm)’in hükmünü nes-hetmiştir. îctihadla hükmetmişlerse Süleyman (aleyhisselâm)’in içtihadı daha kuvvetlidir; çünkü güzel bir hal çâresi ile hakikati meydana çıkarmıştır.

İbn'l-Cevzî: Her ikisinin hükümleri ictihadla olmuştur; zira vahî ile olsa, hilafı câîz olmazdı. Bu gösteriyor ki, zekâ ve anlayış Allah'ın bir ihsanıdır...» diyor.

Vâkıdî'nin beyanına göre Hazret-i Dâvûd ile Süleyman (aleyhisselâm) bu hükmü müşavere yolu ile vermişlerdir. Dâvûd (aleyhisselâm) Hazret-i Süleyman'in verdiği hükmün doğruluğunu görünce ona kanâat getirmiştir.

Bazıları Dâvûd (aleyhisselâm)’ın şeriatında yaş büyüklüğünün tercih sebeplerinden sayıldığım kabul etmemiş; bunun hatâ olduğunu, büyüklük, küçüklük, uzunluk, kısalık gibi şeylerin sırf tardî birer vasıf olup tercih îcâb etmediklerini söylemişlerdir.

Süleyman (aleyhisselâm) hakikati anlamak için güzel bir çare bulmuş; güya çocuğu ikiye bölerek kadınlara paylaştırmak için bıçak istemiştir. Bittabi hakiki anne çocuğunun kesilmesine razı olmıyacaktır. Nitekim bu çare sayesinde hakikat anlaşılmıştır. Çocuk büyük kadına aid olmadığı için o kesilmesine rıza göstermiştir. Zîra kendi çocuğunu da kurt kapmıştır. Küçük kadınla dert ortağı olacaktır. Fakat hakikî anne olan küçük kadın, yavrusunun kesilmesine razı olamamış; ölmekten-ae yabancı ellerde yaşamasını tercih etmiş; ve:

«Hayır!.. Çocuk onundur.» diye feryâd ederek dâvasından vaz geçmiştir.

Ulemâ bu gibi meselelerde hakikati meydana çıkarmak için hâkimlerin böyle çarelere baş vurmalarına cevaz vermişlerdir.

Hadîsteki «Hayır!» kelimesi başlı başına bir cümledir. Mânâsı: Hayır, kesme! demektir. «Allah sana rahmet buyursun!» ifâdesi ayrı cümledir. Böyle yerlerde (lâ)'dan sonra rabıt edatlarından (ve)'yi getirerek cümleyi: «Lâ! ve yerhamükâllah.» şeklinde kullanmak müstehabtır.

Sikicin ve müdye: Bıçak demektirler.