BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

32- Nafile Orucu Gündüzün Zevalden Önce Niyet Etmenin ve Nafile Oruc Tutan Kimsenin Özürsüz Orucunu Bozmasının Cevazı Bâbı:

2770- Bize Ebû Kâmil, Fudayl b. Hüseyin rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdülvâhid b. Ziyâd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Talhatü'bnü Yahya b. Ubeydillah rivâyet etti. Dedi ki: Bana Âişe binti Talha, Ümmü'l-Müminin Âişe (radıyallahü anha)'dan naklen rivâyet eyledi: Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir gün bana:

— Ya Âişe, yanınızda (Yiyecek) bir şey var mı? diye sordu. Ben:

— Ya Resûlüllah, hiç bir şeyimiz yok, dedim. Resûlüllah

— Öyle işe ben oruçluyum, dedi ve dışarı çıktı. Az sonra bize bir hediyye getirdiler - Yahut ziyaretçiler geldiler - Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) dönüp geldiği vakit ben .

— Ya Resûlallah, Bize bir hediyye getirdiler. Yahut ziyaretçiler geldi - de sana (o hediyeden) bir parça sakladım, dedim.

— Ne imiş o? diye sordu.

— Hays yemeği, dedim.

— Getir onu, buyurdular. Ben de hemen yemeği getirdim ve yedi. Sonra:

— Ben oruçlu olarak sabahlamışım, buyurdular.

Talha

Dedi ki: «Ben bu hadîsi mücâhide rivâyet ettim de mücâhid şunu söyledi. Bu iş malından sadaka çıkaran ve isterse veren, dilerse vermeyen bir kimse mesabesindedir.

2771- Bize Ebû Bekr b. Abî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Veki', Talhatü'bnü Yahya'dan, o da halası Âişe binti Talha'dan, o da Ümmü'l-Mü'minîn Âişe'den naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: Bir gün Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) yanına girdi ve:

— Yanınızda (yiyecek) bir şey var mı? diye sordu. Biz:

— Hayır, cevâbını verdik.

— Öyle ise ben oruçluyum, buyurdu. Sonra başka bir gün yine yanımıza geldi (bu sefer):

— Ya Resûlallah, Bize hays yemeği hediye geldi, dedik, Resûlüllah

— Onu bana göster. Vallahi oruçlu olarak sabahlandım, dedi ve yedi. Hays hurmaya yağ ve keş karıştırılarak yapılan bir nevi yemektir.

Herevî: «Muhtelif şeyler birbirine katılarak yapılan tirittir.» demiştir.

Zevr: Ziyaretçiler demektir. Bir iki şeye az ve çok kimselere itlâk edilebilir.

«Bize ziyaretçiler geldi.» cümlesinden murad: Beraberlerinde hediye de getirdiler, demektir. Bu cümle «onların gelmesi sebebiyle bize hediye getirildi.» mânasına da gelebilir.

Neveyî diyor ki: «Bu iki rivâyet bir hadîstir, ikinci rivâyet birinciyi tefsir etmekte ve birinci rivâyetteki kıssanın iki günde cereyan ettiğini bildirmektedir. Kâdi İyâz ile diğer hadîs ulemâsının kavilleri de budur.»

1) Kadîs-i şerif nafile Gruca gündüzün zevalden önce niyetlenmeyi caiz görenlerin delillerindendir. Bunu caiz görmeyenler, hadîsi te'vil etmiş ve Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in oruca geceden niyetlendiğini fakat takat getiremiyeceğini anlayınca:

«Yiyecek bir şeyiniz var mı?»diye sorarak orucunu bozmak istediğini söylemişlerdir,

Nevevî: «Bu te'vil fasit ve ihtimalden uzak bir tekellüden ibarettir...» demiştir.

2) Şafiîler'le onlara muvafakat eden ulemâya göre nafile orucu bozmak caizdir. Çünkü böyle bir oruca iptidaen niyet etmek hususunda kul muhayyerdir. Devam hususunda dahi hüküm budur. Ashâb-ı kirâm'dan bir cemaatla İmâm Ahmed, İshak ve diğer bazı ulemânın mezhepleri de budur. Ancak bu orucu bozmayarak tamamlamak, onlara göre de müstehabdır.

3) îmâm A'zam, İmâm Mâlik, Hasan-i Basrî, Medhûl ve îbrâhim Nehaî'ye göre nafile orucu bozmak caiz değildir. Özürsüz bozulduğu takdirde kazası lâzım gelir.

İbn Abdilberr, bir özürden dolayı nafile orucu bozana kaza lâzım gelmeyeceği hususunda ulemanın ittifak ettiklerini söylememiştir.

İmâm A'zam'dan meşhur olan rivâyete göre ziyafete iştirak etmek Özür sayılır.