BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

10- Cuma Namazının, Güneş Zevale Erdiği Zaman Kılınması Bâbı

2026- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile İshâk b. İbrahim rivâyet ettiler. Ebû Bekir dedi ki: Bize Yahya b. Âdem rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hasan b. Ayyaş, Ca'fer b. Muhammed'den, o da babasından, o da Câbir b. Abdillâh'dan naklen rivâyet etti. Câbir Şöyle dedi: «Biz cuma namazını Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile bîrlikde kılar; sonra döner de su taşıdığımız develeri dinlendirir dik.»

Hasan

Dedi ki: «Ben, Ca'fer'e: Bu hangi saatde oluyordu? dedim. Ca'fer:

— Güneşin zevâH vaktinde., cevâbını verdi.

2027- Bana Kâsım b. Zekeriyyâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hâlid b. Mahled rivâyet etti. H.

Bana Abdullah b. Abdirrahmân Ed-Dârimî de rivâyet etti. -

(Dedi ki): Bize Yahya b. Hassan rivâyet etti. Her iki râvî birden demişler ki: Bize Süleyman b. Bilâl, Ca'fer'den, o da babasından naklen rivâyet etti ki, babası Câbir b. Abdillâh'a:

— Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) cuma namazını ne zaman kılardı? diye sormuş; Câbir:

— (Bize) cuma namazını kıldırır, sonra develerimizin yanına giderek onları dinlendirirdik.» cevâbını vermiş.

Abdullah kendi rivâyetinde: «Güneş zevale erdiği vakit., yani su taşıyan develeri...» ibaresini ziyâde etmişdir.

2028- Bize Abdullah b. Meslemete'bni Ka'neb ile Yahya b. Yahya ve Alîyyü'bnü Hucr rivâyet ettiler. Yahya (Bize haber verdi.) tâbirini kullandı; ötekiler: (Bize, Abdülâzîz b. Ebî Hâzim rivâyet etti.) dediler. Abdülazîz, babasından, o da Sehl'den naklen rivâyet etmiş. Sehl: «Biz ancak cuma namazından sonra kaylûle yapar; yemek yerdik.» demiş.

İbn Hucr: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) zamanında...» ifâdesini ziyâde etti.

2029- Bize Yahya b. İbrâhîm rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize Vekî', Ya'lâ b. Haris El-Muhâribî'den, o da İyâs b. Selemete'bni Ek-va'dan, o da babasından naklen haber verdi. Şöyle dedi:

«Biz, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikde güneş zevale erdiği vakit cuma namazını kılar; sonra bölgeyi araştırarak dönerdik»

2030- Bize İshâk b. İbrâhîm rivâyet etti.

(Dedi ki): Hişâm b. Abdilmelik haber verdi

(Dedi ki): Bize Ya'lâ b. Haris, İyâs b. Selemete'-bi Ekva'dan, o da babasından naklen rivâyet etti. İyâs’ın babası Şöyle dedi:

«Biz, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikde cumâ'yı kılar da dönerdik. Ama (henüz) duvarların, gölgeleneceğimiz kadar gölgesini bulamazdık.»

Kaylûle hadîsini Buhârî «Kitâbü'l-Cumua» da, gölge hadîsini de «Kitâbü'l-Megâzî» de tahrîc etmişdir.

Gölge hadîsini Ebû Dâvûd , Nesâî ve İbn Mâce «Kitâbu's-Salât» da tahrîc etmişlerdir.

Kaylûle: Öğle istirâhati, demekdir.

Gadât: Kaba kuşluk; gadâ ise: Kuşluk yemeği mânâsına gelir.

Güneşin zevalinden. murâd: Semânın ortasından batıya doğru biraz yanlamasıdır. Nitekim Buhârî'nin «cuma» bahsinde Hazret-i Enes'den rivâyet ettiği bir hadîsde: «Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) cum'a namazını güneş (semânın ortasından) yanladığı vakit kılardı.» de-nilmişdir. Mezkûr hadîsi Tirmizî ile Ebû Dâvûd dahi rivâyet etmiş; Tirmizî onun hakkında «Hasen sahîhdir.» tâbirini kullanmış ve «Bu bâbda Selemetü'bnü Ekvâ' ile Câbir ve Zübeyr b. Avvam'dan da hadisler rivâyet edilmişdir. demiştir.

Yine bu bâbda Sehl b. Sa'd , Abdullah b. Mesûd, Ammâr b. Yâsir, Sa'dü'l-Kurazî ve Bilâl (radıyallahü anhûm) hazerâtından da rivâyetler vardır.

Selemetü'bnü Ekva hadîsini Tirmizî'den maâdâ bütün kütüb-i sitte sahihleri tahrîc etmişlerdir.

Gölge hadîsi nâmını verdiğimiz bu hadîs, Bâbımızın son rivâyetidir. Mezkûr hadîsdeki «Gölgeyi araştırarak dönerdik.» ifâdesinden murâd: Gölgenin azlığını beyândır. Gölgenin en az olduğu zaman ise güneşin tam gökyüzünün ortasında bulunduğu andır. Ondan sonraki zamana zeval denir. Râvî bu sözü ile cuma namazının zeval vaktinde kılındığına işaret etmişdir. Çünkü güneşin tam gökyüzünün ortasında bulunduğu zamanda namaz kılmak mekruhdur.

Câbir (radıyallahü anh) hadîsini Müslim ile Nesâî rivâyet etmişlerdir. Bâbımızın birinci ve ikinci rivâyetleri bu hadîse âiddir.

Zübeyrü'bnü Avvâm hadîsini İmâm Ahmed b. Hanbel tahrîc etmişdir. Mezkûr hadîsde:

«Biz, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikde cuma namazını kılar; sonra namazdan çıkarak kale duvarlarına koşuşurduk. Fakat gölge nâmına ancak ayaklarımızı koyacak kadar bir şey bulabilirdik.»

denilmişdir.

Sehl b. Sa'd hadîsini Buhârî, Müslim, Nesâî ve Tirmizî tahrîc etmişlerdir.

Abdullah b. Mes'ûd hadîsini İmâm Ahmed b. Hanbel «Müsned» inde rivâyet etmişdir.

Ammâr b. Yâsir hadîsini Taberânî «El-Kebîr» inde rivâyet etmişdir. Bu hadîs Selemetü'bnü Ekva' hadîsi gibidir.

Sa'dü'l-Kurazî hadîsini İbn Mâce tahrîc etmişdir.

Bilâl (radıyallahü anh) hadîsini dahi Taberânî «El-Kebîr» inde rivâyet etmişdir. Bu hadîsde:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) cuma günü gölge nalın bağı kadar olduğu ve Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) minber üzerine oturduğu zaman ezan okunurdu.» denilmektedir.

Sa'd-ı Kurâzî hadîsi dahi hemen hemen bunun gibidir.