BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

14- Namazda ve Namaz Dışında Mescide Tükürmekden Nehy Bâbı

1251- Bize Yahya b. Yahya Et-Temîmî rivâyet etti.

Dedi ki: Mâlik'e, Nâfi'den dinlediğim, onun da Abdullah b. Ömer'den naklettiği şu hadîs'i okudum:

— Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (mescidin) kıble duvarında bir tükürük görmüş ve onu kazımış, sonra cemaata dönerek:

— «Bîriniz namaz kılarken yüzünün olduğu tarafa tükürmesin. Çünkü Allah (in kıblesi) namaz kıldığı zaman onun yüzünün döndüğü taraftadır.» buyurmuşlar.

1252- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Abdullah b. Nümeyr ile Ebû Üsâme rivâyet ettiler. H.

Bize İbn Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize babam rivâyet etti. Bunların ikisi de Ubeydullah'dan rivâyet etmişlerdir. H.

Bize Kuteybe ile Muhammed b. Rumh'da Leys b. Sa'd'dan rivâyet ettiler. H.

Bana Züheyr b. Harb dahi rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize İsmail (yanî İbn Uleyye) Eyyûb'dan rivâyet etti. H.

Bize İbn Râfi' dahi rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize İbn Ebi Füdeyk rivayet etti.

(Dedi ki) Bize Dahhâk (Ya'nî İbn Osman) haber verdi. H.

Bana Hârûn b. Abdillâh da rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Haccâc b. Muhammed rivâyet etti.

Dedi ki: İbn Cüreyc: Bana Mûsâ b. Ukbe haber verdi; dedi. Bu râviîlerin hepsi Nâfi'den, o da İbn Ömer'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etmişler ki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) mescid'in kıblesinde bir tükürük görmüş. Yalnız Dahhâk müstesna! Çünkü onun hadîsinde: «Kıblede bir tükürük gördü.» denilmiş ve Mâlik hadîs'i mavnasında rivâyet edütnişdir.

1253- Bize Yahya b. Yahya ile Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ve Am-rü'n - Nâkid hep beraber Süfyân'dan rivâyet ettiler. Yahya dedi ki: Bize Süfyân b. Uyeyne, Zührî'den, o da Humeyd b. Abdirrahmân'dan, o da Ebû Saîd-i Hudrî’den, naklen haber verdi ki: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Mescid'in kıblesinde tükürük görmüş de o'nu çakı! taşı ile ovalamış, sonra bir kimsenin sağına yahut önüne tükürmesini yasak etmiş. Lâkin soluna yahut sol ayağının altına tükürmeyi emir buyurmuş.

1254- Bana Ebû't - Tâhir ile Harmele rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize' İbn Vehb, Yûnus'dan rivâyet etti. H.

Dedi ki: Bana Züheyr b. Harb'da rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Ya'kûb b. İbrahim rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize babam rivâyet etti. Bunların ikisi de İbn Şihâb'dan, o da Humeyd b. Abdirrahmân'dan naklen rivâyet etmişler. Ona da Ebû Hüreyre ile Ebû Saîd haber vermişler ki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir tükürük görmüş...» ve hadîs'i İbn Uyeyne hadîs'i gibi rivâyet etmişler.

1255- Bize Kuteybetü'bnü Saîd, Mâlik b. Enes'den kendisine okunanlar meyanında olmak üzere duyduğu» onun da Hişâm b. Urve'den, onun da babasından, onun da Âişe'den naklen rivâyet ettiği şu hadîs'i tahdîs eyledi ki Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) (mescidin) kıble duvarında bir sümük veya tükürük görerek, onu kazımış.

1256- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Züheyr b. Harb hep birden İbn Uleyye'den rivâyet ettiler. Züheyr dedi ki: Bize İbn Uleyye, Kâsım b. Mihrân'dan, oda Ebû Râfi'den, o da Ebû Hüreyre'den naklen rivâyet etti ki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) mescidin kıblesinde bir balgam görmüş ve cemaata dönerek:

«Sizin birinize ne oluyor ki Rabbinin kıblesine dönüyor da önüne tükürüyor?!.. Hiç sizden biriniz kendisine doğru dönülüpde yüzüne tükûrülmesini ister mi? O hâlde biriniz tüküreceği zaman sol tarafına, ayağının altına tükürsün! Buna imkân bulamazsa şöyle yapsın!» buyurmuşlar. Kâsım elbisesine tükürmüş, sonra elbisenin iki tarafına birbiri üzerine oğuşturmuş.

1257- Bize Şeybân b. Ferrûh da rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Abdülvâris rivâyet etti. H.

Dedi ki: Bize Yahya b. Yahya da rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Hüseyni haber verdi. H.

Dedi ki: Bize Muhammed b. El-Müsennâ dahi rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Şu'be rivâyet etti. Bu râvilerin hepsi Kâsım b. Mlırân'dan, o da Ebû Râfi'den, o da Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den İbn Uleyye hadîs'i gibi rivâyetde bulunmuşlardır.

Hüseyni, hadîsinde: «Ebû Hüreyre: Sanki ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i elbisesini birbiri üzerine katlarken görür gibiyim dedi. cümlesini ziyade etmiştir.

1258- Bize Muhammed b. El-Müsennâ ile İbn Beşşâr rivâyet ettiler. İbn'l - Müsennâ dedi ki: Bize Muhammed b. Cafer rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Şube rivâyet etti.

(Dedi ki) Katâde'yi, Enes b. Mâlik'den rivâyet ederken dinledim.

Dedi ki: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Biriniz namazda bulunursa muhakkak Rabbi ile münâ'cât eder. O hâlde sakın önüne ve sağ tarafına tükürmesin! Lâkin sol tarafına ayağının altına tükürsün!» buyurdular.

1259- Bize Yahya b. Yahya ile Kuteybetü'bnü Saîd rivâyet ettiler. Yahya (Bize haber verdi.) tâbirini kullandı. Kuteybe ise: Bize Ebû Avâne, Katâde'den, o da Enes b. Mâlik'den naklen rivâyet etti; dedi. Enefl Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Mescidde tükürmek günahdır. Keffâreti'de onu gömmekdir.» buyurdular.

1260- Bize Yahya b. Habîb El - Hârisî rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Hâlid (yani İbnu'l - Haris) rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Şu'be rivâyet etti. Dedi ki; Katâde'ye mescidde tükürmenin hükmünü sordum, şu cevâbı verdi: Ben Enes b. Mâlik'i şöyle derken işittim: Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Mescidde tükürmek günahdır. Keffâreti'de onu gömmekdir.» buyururken işittim.

1261- Bize Abdullah b. Muhammed b. Esma' Ed-Dubaî ile Şeybân b. Ferrûh rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize Mehdi b. Meymûn rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Ebû Uyeyne'nin azatlısı Vâsıl, Yahya b. Ukayl'den o da Yahya b. Ya'mer'den, o da Ebû'l - Esved Ed - Dili'den, o da Ebû Zerr'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti. Efendimiz

«Ümmetimin butun âmelleri — iyisi, kötüsü — bana arzolundu. İyi amellerinin içinde yoldan atılan eziyet verici şeyleri gördüm. Kotu amellerinin içinde ise mescidde tükürülüp de gömülmeyen balgamı gördüm.» buyurmuşlar.

1262- Bize Ubeydullâh b. Muâz El - Anberi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Kehmes, Yezîd b. Abdillâh b. Şıhhîr'den, o da babasından naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: -Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikde namaz kıldım. Sonra tükürdüğünü, arkasından tükürdüğünü de ayakkabı ile ovaladığını gördüm.»

1263- Bana Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yezid b. Zürey', Cüreyrî'den o da Ebû'l - Ala' Yezîd b. Abdillâh b. Sıhhîmden, o da babasından naklen haber verdi ki; babası Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ile birlikde namaz kılmış; «Tükürdü ve arkasından onu sol ayakkabı ile ovaladı.» demiş.

Bu hadîs'in muhtelif rivâyetlerini Buhârî «Namaz» bahsinin müteaddid yerlerinde tahrîc ettiği gibi Kütüb-i Sitte sahihlerinden Ebû Dâvûd, Tirmizî ve Nesâî dahi muhtelif râvilerden «Namaz» bahsinde tahrîc etmişlerdir. Bu husûsda daha başka rivâyetler de vardır. Hatta Nesâî'nin, Hazret-i Enes'den rivâyetinde şöyle denilmektedir:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) mescid'in kıblesinde bir balgam gördü bunun üzerine gadablandı. O derecede ki mübarek yüzü kıpkırmızı kesildi. Derken Ensâr'dan bir kadın kalkarak o balgamı kazıdı ve yerine koku sürdü. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Bu ne güzel sey» buyurdular.

Hadîs'in bir rivâyetinde Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in mihrâbda balgamı görünce:

«Bu mescid'in imâmı kim?» diye sorduğu; Kim olduğunu Öğrenince onu İmâmlıktan azlettiği, imanım zevcesi bunu haber alınca derhâl mihrabı temizleyerek koku serptiği, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu görünce memnun kaldığı ve kadının İmâmın zevcesi olduğunu anlayınca kocasının dikkatsizliğini affederek yine İmâm bıraktığı kaydedilmektedir.

Nühâme: Göğüsden çıkan, balgamdır. Muhat: burundan akan şeydir. Ağızdan akana da busâk veya büzâk derler.

Yine bu hadîs'in bir rivâyetinde Resûl-ü Ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Biriniz namazına durdu mu, artık o Rabbi ile münâcaat'da bulunur. Yahut Rabbi onunla kıble arasındadır. Binaenaleyh sakın kıble tarafına tükürmesin! Lâkin sol tarafına, yahut ayağının altına tükürsün...» buyurmuşdur.

Münâcaat: Nevevî'nin beyânına göre kalbin huzur ve ihlâsına, Zikrullâh için hazırlığına işâretdir. Asıl münâcaat iki kişinin aralarında gizlice konuşmalarıdır. Allah'a münâcaatda bulunmak mecazdır. Çünkü hissî söz ancak kul tarafından söylenir. Şu hâlde buradaki münâcaat'dan murâd onun lâzımı olan hayırdır. Bu söz bir teşbih'de olabilir. Yânî namazda olan kimse Rabbi ile münâcaatda gibidir.

Yine hadîsin bir rivâyetinden anlaşıldığına göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) duvardaki balgamı hutbe okurken görmüş ve minberden inerek onu silmişdir. Hatta bir rîvâyetde za'ferân isteyerek yerine zâ'ferân sürmüşdür.

Hadîs'in bir rivâyetindeki: «Çünkü Allah yüzünün olduğu taraftadır.» buyurulması mecazdır. Bundan, murâd: Kıble tarafının ta'zîm edilen bir yer olduğunu bildirmekdir. Bundan Allah'ın azametinin kasdedilmiş olması da mümkündür. Yani namaz kılan kimse Allah'ın azametini düşünerek kıble tarafına tükürmemelidir. Sağ tarafa tükürmenin menedilraesi ise onun sol üzerine bir meziyet ve fazileti olduğundandır.

Hâsılı: Mescid içine tükürmek veya sümkürmek mutlak sûretde mem-nû'dur ve günahdır. Buna ihtiyâcı olanlar yanlarında mendil bulundurmalı ve ona tükürmeli, burnunu da onunla temizlemelidir. Mescidde süm-kürmenin kefareti o pisliği defnetmekdir. Buradaki defin sözünden ne kastedildiği ulemâ arasında ihtilaflıdır. Cumhûr'a göre murâd; pisliği mescid'in yerdeki toprağına veya kumuna gömmekdir. Mescid'in yerinde böyle bir şey bulunmaz da halı ve emsali şeylerle döşeli olursa o zaman defin'den murâd pisliği dışarıya çıkarıp atmak olur. Zâten ulemâ'dan bazıları: «Defin'den murâd onu mescid'den çıkartmakdır.» demişlerdir. Sonra ağız ve burundan çıkan iğrendirici şeylerin temizlenmesi yalnız mescide mahsûs değildir. Bu her yerde lâzımdır. İmâm Mâlik'den bir rivâyet'e göre, namaz hâricinde bu gibi şeylerin zararı yokdur. Fakat İbn Mes'ûd (radıyallahü anh)'dan rivâyet edildiğine göre yalnız namazda değil, her zaman sağ tarafa tükürmek mekrûhdur. Hazret-i Muâz b. Cebel: «Müslüman olahdan beri sağ tarafıma tükürmedim.» demişdir.-Hazret-i Ömer b. Abdülâziz'in oğlunu bu gibi şeylerden mutlak sûretde nehyederdiği rivâyet olunur. Bütün bunlar tükürmenin ve burun atmanın mutlak sûretde yani namazda olsun olmasın usûlüne riâyetle yapılmasına delâlet ederler.

Hazret-i Ebû Übeydetü'bnü-Cerrah (radıyallahü anh) dan rivâyet olunduğuna göre; «Kendisi bir akşam mescidde tükürmüş, tükürdüğü şeyi gömmeyi de unutmuş. Evine geldiği zaman bunu hatırlayınca hemen bir ışık bularak gecelikle tükürüğünü bularak gömmüş ve: «Allah'a hamd olsun ki bu gecenin günahını bana yazmadı.» demiş.

Görülüyor ki, bütün bu rivâyetler insanları iğrendirecek balgam ve sümük gibi şeylerin görülecek yerlere atılmasını menetmekde, bunlar için mendil gibi şeyler kullanmaya ve binnetice temizliğe teşvik buyurmaktadır.