SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105

TR AR

79 - GARÂİBU’T-TEFSİR

6368 Mahmud b. Hamza el-Kirmânî bu sahada «el-Acaib ve'l-Garaib» adlı iki ciltlik bir eser telif etmiş, kitabında âyetlerin mânaları hakkında bir takım asılsız sözler nakletmiştir. Bunlara güvenmek doğru değildir, ancak tehli­kesini göstermek gayesiyle zikredilebilir.

Mesela ***** âyetini, biri şöyle tefsir etmiştir. Âyetteki ha harfi, Hazret-i Ali ile muaviye arasındaki harbe, mim harfi, Mervan'ın iktidarına, ayn harfi, Ab­basi'lere, sin harfi, Sufyan'ın iktidarına delalet eder. Kaf harfi de Mehdi'nin yo­luna uyulacağına işaret eder. Bunu Ebû Müslim İsfahani nakletmiş, şu ilâvede bulunmuştur: Bunları rivâyet etmedeki gaye, bu gibi rivâyetleri verenlerin ah­mak olduğunu göstermektir.

***** hakkında da biri şöyle demiştir: Elifin mânası, Allah Muhammed'i sev­di, Onu elçi olarak gönderdi. Lam'ın mânası, Hazret-i Muhammed'i inkâr edip kına­yanlar, mim'in mânası da, inkâr edenlerin Hazret-i Muhammed'i deliliğe benzeyen bir nevi hastalıkla itham etmeleridir.

***** «Ey akıl sahipleri kısasta sizin için hayat vardır..» (Bakara, 179.) âyetini de biri, şöyle tefsir etmiştir: Âyetteki kıssa, Kur' an'ın kıssalarıdır. Bu mânaya Ebû'l-Cevza'nın ***** şeklindeki kıraatını delil getirmiştir; ki, uydurma bir mânadır. Bu kıraatın ifade ettiği mâna, meşhur kıraatın mânasından tamamen farklıdır. Bu âyeti, «Esraru't-Tenzil» adlı eserimde Kur’ân'daki îcâz âyetlerinden biri olarak gösterdim.

İbn-i Fûrek «Tefsir»inde, ***** «..Fakat kalbim kuvvet bul­sun..» (Bakara, 260.) âyeti hakkında şöyle demiştir: Hazret-i İbrahim'in kalbim dedi­ği, kendine dost edindiği bir arkadaşı vardı. Bu arkadaşı, Hazret-i İbrahim'in müşa­hede ettiği olayı gördüğünde, ürkmemesi için sükunet talebinde bulunmuştur. Kirmânî bunu da saçma bir tefsir kabul etmiştir.

Kevaşi «Tefsir»inde: ***** «..Rabbimiz, bize gücü­müzün yetmeyeceği şeyleri yükleme..» (Bakara, 286.) âyetinin tefsirinde, in­sanın takat ve güç yetiremeyeceği şeyi, muhabbet ve aşk olarak tefsir eden kimsenin sözünü nakleder. (...........)

Ebû Mu’âz en-Nahvî, ***** «O ki size yeşil a-ğaçtan ateş yaptı..» (Yâsin, 80.) âyetindeki ***** ifadesinden Hazret-i İbra­him, ***** ni, nur olan Hazret-i Muhammed, ***** «..ve siz ondan yakıyor­sunuz..» âyetini de, iktibas ettiğiniz din şeklinde, tamamen uydurma bir tefsir şekli ile mâna vermiştir.