عَبَسَ وَتَوَلَّى ﴿ ١ ﴾

(Peygamber aleyhisselâm, İbn Ümm-i Mektûm’un sözünü kesmesini hoş karşılamadığı için) yüzünü ekşitti ve döndü.

(Peygamber) hoşlanmadı ve yüzünü çevirdi,

Ekşidi ve döndü.

(Peygamber) Yüzünü ekşitti ve döndü.

(The Prophet ( )) frowned and turned away,

أَنْ جَاءَهُ الْأَعْمَى ﴿ ٢ ﴾

Kendisine o âma (görme özürlü) geldi (ve konuşmaları duymasına rağmen araya girerek tekrar tekrar sordu) diye. 

Kendisine o a’mâ geldi diye...

Çünkü ona a'mâ geldi.

Kendisine âmâ geldi, diye.

Because there came to him the blind man (i.e. 'Abdullah bin Umm-Maktum, who came to the Prophet ( ) while he was preaching to one or some of the Quraish chiefs).

وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى ﴿ ٣ ﴾

(Onun hâlini) sana ne (hangi şey) bildirdi? Belki o, (senden öğrenecekleriyle günahlarından) temizlenecekti. (Bu hitap tarzıyla [gâipten muhataba geçmek suretiyle] Peygamber “aleyhisselâm”a iltifat edilmiş oluyor.)

Onun hâlini sana hangi şey bildirdi? Belki o, (senden sormakla cehalet kirinden) temizlenecekti.

Ne bilirsin o belki temizlenecek.

Ne bilirsin, belki o temizlenecek?

But what could tell you that per chance he might become pure (from sins)?

أَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّكْرَى ﴿ ٤ ﴾

Yahut öğüt alacak da o öğüt kendisine fayda verecekti.

yahut öğüd alacaktı da, o öğüt kendisine fayda verecekti.

Veya öğüt belliyecek de o öğüt kendine fâide verecek.

Veya öğüt belleyecek de öğüt ona fayda verecek.

Or that he might receive admonition, and that the admonition might profit him?

أَمَّا مَنِ اسْتَغْنَى ﴿ ٥ ﴾

Ama (zengin olduğu için) kendisini (Allah’tan, îmandan, mallarının zekâtını vermekten) müstağni gören (ihtiyaç duymayan) o kişi (yok mu)?

Amma (malı ile Allah’a) ihtiyaç göstermiyene gelince;

Amma istiğnâ edene gelince.

Ama buna ihtiyaç hissetmeyene gelince,

As for him who thinks himself self-sufficient,

فَأَنْتَ لَهُ تَصَدَّى ﴿ ٦ ﴾

Sen, ona yöneliyorsun (onu karşına alıp sözüne kulak veriyor, onunla ilgileniyorsun).

Sen, ona dönüp sözüne kulak veriyorsun.

Sen onun sadâsına özeniyorsun

Sen ona yöneliyorsun.

To him you attend;

وَمَا عَلَيْكَ أَلاَّ يَزَّكَّى ﴿ ٧ ﴾

Hâlbuki onun temizlenmemesinden (İslâm’ı kabul etmemesinden) sana bir sorumluluk yok. 

Onun (İslâm’ı kabul etmeyib) temizlenmemesinden sana ne? (Sen ancak tebliğe memursun).

Onun temizlenmemesinden sana ne?

Onun temizlenmemesinden sana ne?

What does it matter to you if he will not become pure (from disbelief, you are only a Messenger, your duty is to convey the Message of Allah).

وَأَمَّا مَنْ جَاءَكَ يَسْعَى ﴿ ٨ ﴾

Fakat sana koşarak gelen (o âmâ),

Amma sana koşarak gelen,

Ve amma sana can atarak gelen

Ama sana can atarak gelen,

But as to him who came to you running.

وَهُوَ يَخْشَى ﴿ ٩ ﴾

O, (Allah’tan) korkan (bir kişi) olduğu hâlde,

Allah’dan korkmuş iken,

Haşyet duyarak gelmişken.

Allah'tan korkarak gelmişken,

And is afraid (of Allah and His Punishment),

فَأَنْتَ عَنْهُ تَلَهَّى ﴿ ١٠ ﴾

Sen onunla ilgilenmiyorsun.
(Peygamber “sallallâhü aleyhi ve selem”in bu hareketi, ihtiyatlı ve evlâ [en uygun] olanı yapmama şeklinde olan bir davranıştır ki, bu kesinlikle günah olmaz. Nitekim “Yüzünü ekşitti ve döndü. Kendisine o âma geldi diye.” hitâbı, gâip sigasıyla gelmiştir.” “Yüzünü ekşitme ve dönme!” şeklinde muhatap sigasıyla bir sitem olmamıştır. Bk. Râzî ve Kurtubî. İlgili âyet-i kerimelere bakınız: En'âm 6/52 ve Kehf 18/28.)

Sen ondan yüz çeviriyorsun.

Sen ondan tegafül ediyorsun

Sen onunla ilgilenmiyorsun.

Of him you are neglectful and divert your attention to another,

كَلاَّ إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ ﴿ ١١ ﴾

Hayır (artık böyle bir iş yapma Resûlüm)! Bu (sûre veya Kur'ân âyetleri), bir tezkiradır (öğüttür).

Hayır, (bir daha böyle yapma) çünkü o Kur’ân bir öğüddür.

Hayır hayır zinhar, çünkü o bir tezkiredir.

Hayır hayır, sakın. Çünkü o Kur'ân bir öğüttür.

Nay, (do not do like this), indeed it (these Verses of this Qur'an) are an admonition,

فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ ﴿ ١٢ ﴾

Artık dileyen onu (Kur'ân âyetlerini) ezberler (veya ondan öğüt alır. Onun üzerinde düşünerek gerektiği şekilde amel eder. Allahü teâlâ dilediği kimseye onu [lâfız ve mana olarak] ilham eder.)

Artık dileyen ondan öğüd alır.

İmdi onu dileyen tezekkür etsin.

Artık dileyen onu düşünür.

So whoever wills, let him pay attention to it.

فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ ﴿ ١٣ ﴾

O (tezkira/Kur'ân), (Allah katında) çok şerefli, 

O Kur’ân, (Levh-i Mahfûz’da, Allah katında) çok şerefli sahifelerdedir.

Tekrim edilir

O, değerli sahifelerdedir.

(It is) in Records held (greatly) in honour (Al-Lauh Al-Mahfuz).

مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ ﴿ ١٤ ﴾

Kadri yüce (yüksek tutulan) (ve) tertemiz sahîfelerdedir.

Ki (onların) kıymetleri yüksektir; tertemizdirler...

Yüksek tutulur mutahher sahîfelerde

Yüksek tutulan tertemiz sahifelerde.

Exalted (in dignity), purified,

بِأَيْدِي سَفَرَةٍ ﴿ ١٥ ﴾

(Meleklerden ibaret) kâtiplerin elleri ile (Levh-ı Mahfûz’dan istinsah edilerek yazılmıştır),

(Meleklerden ibaret) kâtiblerin elleri ile yazılmıştır,

Kiramı berabere.

Yazıcıların ellerindedir,

In the hands of scribes (angels).

كِرَامٍ بَرَرَةٍ ﴿ ١٦ ﴾

Onlar (Melekler), (Allah katında) kerîm (kıymetli)dirler (ve) (Allah’a) itâatlıdırlar. 

Ki onlar, (Allah katında) kerimdirler, itâatkârdırlar...

Sefere ellerinde.

Değerli, iyi yazıcıların.

Honourable and obedient.

قُتِلَ الْاِنْسَانُ مَا أَكْفَرَهُ ﴿ ١٧ ﴾

Kahrolası o (kâfir) insan, ne (kadar da) nankördür!

Kahrolası (kâfir) insan, ne nankör şey!...

O kahrolası insan ne nankör şey.

O kahrolası insan, ne nankör şey.

Be cursed (the disbelieving) man! How ungrateful he is!

مِنْ أَيِّ شَيْءٍ خَلَقَهُ ﴿ ١٨ ﴾

(O kibir ve gurur dolu insan düşünmez mi?) Onu (yaratan) hangi şeyden yarattı?

(Bu kibir ve gurur nereden? düşünmez mi? ) onu (yaratan) hangi şeyden yarattı?

O yaratan onu hangi şeyden yarattı?

O yaratan onu hangi şeyden yarattı?

From what thing did He create him?

مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ ﴿ ١٩ ﴾

Onu bir nutfe (sperm)den yarattı. (Sonra alâka ve mudga dönemlerinden geçirerek) ona biçim verdi.

Bir nutfeden (meniden) onu yarattı da (insan) biçimine koydu.

Bir nutfeden, yarattı da onu biçimine koydu.

Bir damla sudan, onu yarattı da biçime koydu.

From Nutfah (male and female semen drops) He created him, and then set him in due proportion;

ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ ﴿ ٢٠ ﴾

Sonra (onu ana rahminden çıkararak veya) ona (hayır ve şerri öğreterek) yolu(nu) kolaylaştırdı.

Sonra (ana rahminden çıkmak için) ona yolunu kolaylaştırdı.

Sonra ona yolunu kolaylattı.

Sonra ona yolunu kolaylaştırdı.

Then He makes the Path easy for him;

ثُمَّ أَمَاتَهُ فَأَقْبَرَهُ ﴿ ٢١ ﴾

Sonra onu öldürüp kabre koydu (koydurdu).

Sonra onu öldürdü de kabre gömdürdü.

Sonra onu öldürdü de kabre gömdürdü.

Sonra onu öldürdü de kabre koydurdu.

Then He causes him to die, and puts him in his grave;

ثُمَّ إِذَا شَاءَ أَنْشَرَهُ ﴿ ٢٢ ﴾

Sonra onu dilediği zaman tekrar diriltti (diriltir).

Sonra dilediği vakit, onu tekrar diriltecek, tam olarak.

Sonra dilediği vakıt ona nüşur verecek.

Sonra dilediği vakit onu tekrar diriltir.

Then, when it is His Will, He will resurrect him (again).

كَلاَّ لَمَّا يَقْضِ مَا أَمَرَهُ ﴿ ٢٣ ﴾

Hayır, (o kâfir insan, Allah’ın kendisine) emrettiği şeyleri (Allah’ın varlığına, birliğine ve peygamberlerine îmanı) yerine getirmemiştir.

Şüphesiz o insan, (Allah’ın) kendisine emrettiğini tam olarak hiç yerine getirmemiştir.

Hayır hayır, doğrusu o hiç onun emrini tam eda etmedi.

Hayır hayır, doğrusu o, hiç Allah'ın emrini tam yerine getirmedi,

Nay, but (man) has not done what He commanded him.

فَلْيَنْظُرِ الْاِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ ﴿ ٢٤ ﴾

İnsan, (ibret almak için) şu yiyeceğine bir baksın,

Bir de o insan (yediği) yemeğine baksın; (onu rızık olarak kendisine nasıl verdik):

Bir de insan taamına baksın

Bir de o insan yiyeceğine baksın.

Then let man look at his food,

أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاءَ صَبًّا ﴿ ٢٥ ﴾

Şöyle ki: Biz yağmuru bol bol yağdırdık (yağdırmaktayız).

Gerçekten biz, yağmuru bol bol yağdırdık.

Biz o suyu bir döküş dökmekteyiz

Biz o suyu bol bol döktük.

That We pour forth water in abundance,

ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا ﴿ ٢٦ ﴾

Sonra (bitkilerin çıkması için) toprağı güzelce yardık.

Sonra (nebat bitsin diye) toprağı bir yarış yardık.

Sonra o Arzı bir yarış yarmaktayız.

Sonra toprağı nasıl da yardık.

And We split the earth in clefts,

فَأَنْبَتْنَا فِيهَا حَبًّا ﴿ ٢٧ ﴾

Bu şekilde orada taneler (buğday, arpa ve benzeri hubûbat) bitirdik.

Böylece bitirdik onda daneler,

Bu suretle onda daneler.

Bu suretle orada ekinler bitirdik.

And We cause therein the grain to grow,

وَعِنَبًا وَقَضْبًا ﴿ ٢٨ ﴾

Üzümler, sebzeler, 

Üzümler, yoncalar.

Üzümler, yoncalar.

Üzümler, yoncalar,

And grapes and clover plants (i.e. green fodder for the cattle),

وَزَيْتُونًا وَنَخْلاً ﴿ ٢٩ ﴾

Zeytinlikler, hurmalıklar,

Zeytinlikler, hurmalıklar.

Zeytinlikler hurmalıklar

Zeytinlikler, hurmalıklar,

And olives and date-palms,

وَحَدَائِقَ غُلْبًا ﴿ ٣٠ ﴾

Sık ve bol ağaçlı bahçeler,

Ağaçları göğe doğru yükselen bahçeler,

Âfâka ser çekmiş dilber bağçeler.

İri ve sık ağaçlı bahçeler,

And gardens, dense with many trees,

وَفَاكِهَةً وَأَبًّا ﴿ ٣١ ﴾

Meyveler ve çayırlar.

Meyveler ve nice çayırlar...

Meyveler, çayırlar neler yetiştirmekteyiz.

Meyveler, çayırlar bitirdik.

And fruits and Abba (herbage, etc.),

مَتَاعًا لَكُمْ وَ ِلاَنْعَامِكُمْ ﴿ ٣٢ ﴾

(Bütün bunları) sizin ve hayvanlarınızın faydalanması için (yarattık).

(Bütün bunları) sizin ve davarlarınızın menfaati için yarattık.

Sizin ve davarlarınızın intifaı için.

Siz ve hayvanlarınız faydalansın diye.

(To be) a provision and benefit for you and your cattle.

فَإِذَا جَاءَتِ الصَّاخَّةُ ﴿ ٣٣ ﴾

Fakat sâhha (kulakları sağır eden o dehşetli ses/kıyâmetin ikinci nefhası) geldiği zaman,

Amma kıyâmet sayhası geldiği zaman,

Amma geldiği vakıt o Sahha (o sayhasını dinletecek belâ).

Kulakları sağır eden o gürültü geldiğinde,

Then, when there comes As-Sakhkhah (the Day of Resurrection's second blowing of Trumpet),

يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ ﴿ ٣٤ ﴾

O gün kişi kaçar: Kardeşinden,

O gün kişi kaçacak kardeşinden,

O kaçacağı gün kişinin kardeşinden

O gün kişi kaçar, kardeşinden...

That Day shall a man flee from his brother,

وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ ﴿ ٣٥ ﴾

Anasından ve babasından,

Anasından ve babasından,

Ve anasından babasından.

Anasından , babasından..

And from his mother and his father,

وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ ﴿ ٣٦ ﴾

Karısından ve oğullarından.

Zevcesinden ve oğullarından,

Ve refîkasından ve oğullarından

Eşinden ve oğullarından.

And from his wife and his children.

لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ ﴿ ٣٧ ﴾

O gün, (onlardan) her birinin kendine yeter derecede bir işi (derdi) vardır. (Herkes ancak kendi derdiyle meşgul olacak, kendinden başkasını düşünemeyecektir.)

O gün, onlardan herkesin kendine yeter bir işi vardır, (ancak kendi derdi ile kalır).

Onlardan her kişinin bir şe'ni vardır o gün başından aşar.

Onlardan her birinin o gün başından aşan işi vardır.

Everyman, that Day, will have enough to make him careless of others.

وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ ﴿ ٣٨ ﴾

O gün bir takım yüzler vardır: Parlak,

Bir takım yüzler vardır ki, o gün parıldar:

Yüzler vardır o gün ışılar

Yüzler var ki, o gün parıl parıl,

Some faces that Day, will be bright (true believers of Islamic Monotheism).

ضَاحِكَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ ﴿ ٣٩ ﴾

Güleç ve sevinçlidir.

Güler sevinir...

Güler sevinir.

Güler, sevinir.

Laughing, rejoicing at good news (of Paradise).

وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ عَلَيْهَا غَبَرَةٌ ﴿ ٤٠ ﴾

O gün bir takım yüzler de vardır: Tozlanmış,

Nice yüzler de vardır ki, o gün üzerlerinde toz toprak var.

Yüzler de vardır o gün üzerinde tortoz

Yüzler de var ki, o gün tozlanmış,

And other faces, that Day, will be dust-stained;

تَرْهَقُهَا قَتَرَةٌ ﴿ ٤١ ﴾

Onları (da keder ve hüzünden) karanlık ve siyahlık kaplamıştır.

Onları karanlık ve karalık kaplayacaktır.

Sarar onu bir kara.

Onları karanlık bürümüş,

Darkness will cover them,

أُولَئِكَ هُمُ الْكَفَرَةُ الْفَجَرَةُ ﴿ ٤٢ ﴾

İşte bunlar (Allah’a iftira eden, yalan söyleyen ve O’nun haklarını çiğneyen) kâfirlerdir (ve) (kulların haklarına tecâvüz eden) fâcirlerdir!

İşte bunlar, kâfirler, facirlerdir...

İşte onlar o keferei fecere.

İşte onlardır kâfirler, haktan sapanlar.

Such will be the Kafarah (disbelievers in Allah, in His Oneness, and in His Messenger Muhammad ( ), etc.), the Fajarah (wicked evil doers).