Her arz derecesi için ikindi nemâzı vaktinin irtifâ’ları

Gâye

irtifâ’ı

  '

Fey-i

Zevâl

m.

Gâye

irtifâ’ı

  '

Fey-i

Zevâl

m.

Gâye

irtifâ’ı

  '

Fey-i

Zevâl

m.

Gâye

irtifâ’ı

  '

Fey-i

Zevâl

m.

Gâye

irtifâ’ı

  '

Fey-i

Zevâl

m.

0.15

229.182

10.30

5.395

25.30

2.097

40.30

1171

61

0.554

0.30

114.589

11.00

5.145

26.00

2.050

41.00

1150

62

0.532

0.45

76.390

11.30

4.915

26.30

2.006

41.30

1130

63

0.510

1.00

57.290

12.00

4.705

27.00

1.963

42.00

1111

64

0.488

1.15

45.829

12.30

4.511

27.30

1.921

42.30

1091

65

0.466

1.30

38.188

13.00

4.331

28.00

1.881

43.00

1072

66

0.445

1.45

32.730

13.30

4.165

28.30

1.842

43.30

1054

67

0.624

2.00

28.636

14.00

4.011

29.00

1.804

44.00

1036

68

0.404

2.15

25.452

14.30

3.867

29.30

1.767

44.30

1018

69

0.384

2.30

22.904

15.00

3.732

30.00

1.732

45.00

1000

70

0.364

2.45

20.819

15.30

3.606

30.30

1.698

45.30

0.983

71

0.344

3.00

19.081

16.00

3.487

31.00

1.664

46.00

0.966

72

0.325

3.15

17.611

16.30

3.376

31.30

1.632

46.30

0.949

73

0.306

3.30

16.350

17.00

3.271

32.00

1.600

47.00

0.933

74

0.287

3.45

15.257

17.30

3.172

32.30

1.570

47.30

0.916

75

0.268

4.00

14.301

18.00

3.078

33.00

1.540

48.00

0.900

76

0.249

4.15

13.457

18.30

2.989

33.30

1.511

48.30

0.885

77

0.230

4.30

12.706

19.00

2.904

34.00

1.483

49.00

0.869

78

0.213

4.45

12.035

19.30

2.824

34.30

1.455

49.30

0.854

79

0.194

5.00

11.430

20.00

2.747

35.00

1.428

50.00

0.839

80

0.179

5.30

10.385

20.30

2.675

35.30

1.402

51.00

0.830

81

0.158

6.00

95.14

21.00

2.605

36.00

1.376

52.00

0.781

82

0.141

6.30

87.77

21.30

2.539

36.30

1.351

53.00

0.754

83

0.123

7.00

81.44

22.00

2.475

37.00

1.327

54.00

0.727

84

0.105

7.30

75.96

22.30

2.414

37.30

1.303

55.00

0.700

85

0.087

8.00

71.15

23.00

2.356

38.00

1.280

56.00

0.675

86

0.070

8.30

66.91

23.30

2.300

38.30

1.257

57.00

0.649

87

0.052

9.00

63.94

24.00

2.246

39.00

1.235

58.00

0.625

88

0.035

9.30

59.76

24.30

2.194

39.30

1.213

59.00

0.601

89

0.017

10.00

56.71

25.00

2.145

40.00

1.192

60.00

0.577

90

0.000

Meselâ, İstanbul’da 2 Şubâtda, Meyl-i şems -16 derece 48 dakîka olduğundan, gâye irtifâ’ı -16 derece 48 dakîka + 49 derece = 32 derece 12 dakîka, bir metre, dik çubuğun en kısa gölgesi 1.58 m. ve ikindi gölgesi 2.58 m. ve ikindi irtifâ’ı 21 derece 20 dakîka olur. Hesâb makinesi ile fadl-ı dâir 2 sâat 41 dakîka bulunur. İkindi vakti, ezânî 9 sâat 42 dakîka ve müşterek 3 sâat 9 dakîka olur. Çünki, Ta’dîl-i zemân -13 dakîka 39 sâniyedir. Yukarıdaki cedveli kullanmadan da, privileg hesâb âletinin 90-32.12 ◦ﻭﻭﻭ→ = tan + 1 = arc tan MS 90 - MR = ◦ﻭﻭﻭ→ işâretlerine parmak ile basınca, güneşin asr-ı evveldeki irtifâ’ı 21 derece 8 dakîka olur. Yâhud rubı dâirede, hayt, kavs-i irtifâ’ üzerinde gâye-i irtifâ’ rakamına getirilince, haytın (zıll-i mebsût) kavsinde rastladığı rakam, fey-i zevâl gölge uzunluğu olur. 

-572-