Kıble sâatini bulmak
F
(1) Şimâl-cenûb istikâmeti. (2) Şark-garb istikâmeti.
AZ= nisfünnehâr
sin ( t' – t )
K Kıble zâviyesi: tan K = ——–––––––––
: İstanbul için 29 derecedir.
sin ( a – a' )
a, a' : Şehrin ve
Mekkenin arz dereceleri
t, t' : Şehrin ve
Mekkenin tûl dereceleri
δ
: Güneşin meyl derecesi. Ş, şehrin şâkûlünün semâ küresinikesdiği nokta ve Z,
zevâl noktası.
Dik kürevî müselleslerde Napier düstûru:
ABŞ’de: cos (90-a)= cot i
× cot K’dır. Dâimâ tan A
× cot A = 1 olduğu için: sin a = 1 / tan i
× 1 / tan K
tan i = 1 ÷ (sin a × tan K) olur…(1)
ABC’de cos ( i + H) = tan
δ
× cot d dir. … (2)
ABŞ’de : cos i= tan a
×
cot d olacağından (2) düstûru:
cos (i + H) = tan δ × cos i / tan a … (3) olur.
(1).ci düstûrdan i
zâviyesi ve (3)den (i+H) ve buradan Kıblevaktinin H Fadl-ı dâirinin, ya’nî CZ
kavsinin derecesi bulunur ki,zemâna çevrilip, hakîkî zevâl vaktinden farkı,
ta’dîl-i zemân ve tûlfarkını hesâba katarak, müşterek sâate göre (Kıble sâati)
olur.Meselâ, 2 Şubatda δ = –17 derece olduğundan hesâb makinesi ile,
İstanbul için, i=70,5 derece ve H 1 sâat 45 dakîka bulunur. 380. ci sahîfeye
bakınız!