Büyük islâm âlimi, (Tefsîr-i kebîr)
ve çeşidli kıymetli kitâbların sâhibi, İmâm-ı Fahreddîn
Râzî “rahmetullahi aleyh” Âl-i imrân sûresinde, altmışbirinci âyet-i kerîmeyi tefsîr
ederken buyuruyor ki:
Hârezm şehrinde idim. Şehre bir papazın geldiğini ve
hıristiyanlığı yaymak için çalışdığını işitdim. Yanına gitdim. Konuşmağa
başladık. Bana, (Muhammed aleyhisselâmın Peygamber olduğunu gösteren delîl
nedir?) dedi. Şu cevâbı verdim:
Fahreddîn Râzî - Mûsânın, Îsânın ve diğer
Peygamberlerin “aleyhimüsselâm” hârikalar, mu’cizeler gösterdiği haber
verildiği gibi, Muhammed aleyhisselâmın da mu’cizeler gösterdiği haber
verilmişdir. Bu haberler tevâtür hâlindedir. Tevâtür ile gelen haberleri, yâ
kabûl eder veyâ red edersin. Red eder ve mu’cize, bir zâtın Peygamber olduğunu
isbât etmez der isen, mu’cizeleri tevâtür ile bize haber verilen diğer
Peygamberlere de inanmaman lâzım gelir. Şâyet tevâtür ile gelen haberlerin
doğruluğunu ve mu’cize gösteren zâtın peygamber olduğunu kabûl eder isen,
Muhammed aleyhisselâmın Peygamber olduğunu kabûl etmen lâzım gelir. Çünki,
Muhammed aleyhisselâm; mu’cizeler göstermiş ve bu mu’cizeler, bizlere (tevâtür) denilen sağlam haberler ile bildirilmişdir.
Diğer Peygamberlerin peygamberliğine, tevâtür ile bildirilen mu’cizeler sebebi
ile inandığın için, Muhammed aleyhisselâmın da, Peygamber olduğuna îmân
etmelisin!
Papaz - Îsâ aleyhisselâmın,
Peygamber değil, ilah, tanrı olduğuna inanıyorum.
[Tanrı, ma’bûd demekdir. Tapılan şeylerin hepsine tanrı
denir. Allahü teâlânın ismi, Allahdır, tanrı değildir. Allahü teâlâdan başka
tanrı yokdur. Allah yerine tanrı demek, yanlışdır ve çok çirkindir.]
Fahreddîn Râzî - Biz şimdi Peygamberlik
hakkında konuşuyoruz. İlahlıkdan önce, nübüvvet mevzûunu hal etmemiz lâzımdır.
Ayrıca, Îsâ aleyhisselâmın, ilah olduğunu söylemen de bâtıldır. Çünki, ilahın,
tanrının, her zemân var olması lâzımdır. O hâlde, madde, cism, yer kaplıyan
şeyler tanrı olamaz. Hâlbuki, Îsâ aleyhisselâm, cism idi, insan idi. Yok iken
var oldu ve size göre öldürülmüşdür. Önce çocuk idi, büyüdü. Yirdi, içerdi.
Bizim gibi konuşurdu. Yatardı, uyurdu, uyanırdı, yürürdü. Her insan gibi
yaşamak için, birçok şeye muhtâc idi. Muhtâc olan, ganî olur mu? Yok iken
sonradan var olan birşey, ebedî, sonsuz var olur mu? Değişen birşey devâmlı,
sonsuz var olur mu?
Îsâ aleyhisselâm kaçdığı, saklandığı hâlde, yehûdîler
yakalayıp asdı diyorsunuz.
Îsâ
aleyhisselâmın o zemân çok üzüldüğünü, bu durumdan kurtulmak için çârelere
başvurduğunu söyliyorsunuz. İlah veyâ ilahdan parça kendisine hulûl etmiş
olsaydı, yehûdîlerden korunmaz mı, onları yok etmez mi idi? Niçin üzüldü ve
saklanacak yer aradı? Vallahi, buna hayret ediyorum. Aklı olan kimse, bu
sözleri nasıl söyler, buna nasıl inanır. Akl, bu sözlerin bozukluğuna şâhiddir.
Üç dürlü söyliyorsunuz:
1 - O gözle görülen cismânî bir ilah imiş. Tanrı imiş.
Âlemin ilahının cism ve beşer olan Îsâ aleyhisselâm olduğunu söylemek,
yehûdîler Onu öldürdüğü zemân, âlemin ilahını öldürdüklerini söylemek olurdu.
Bu takdîrde, âlemin ilahsız kalması lâzım gelirdi. Hâlbuki, âlemin ilahsız
kalması mümkin değildir. Ayrıca, yehûdîler, haksız oldukları hâlde, bunların
yakalayıp öldürdüğü, âciz, kuvvetsiz bir kimse, âlemlerin tanrısı olabilir mi?
Îsâ aleyhisselâmın, Allahü teâlâya çok ibâdet etdiği, tâ’ata
çok rağbet etdiği husûsu da, tevâtür ile sâbitdir. Îsâ aleyhisselâm ilah
olsaydı, ibâdet ve tâ’atda bulunmazdı. Çünki ilah, aslâ kendisine ibâdet etmez.
[Bilakis başkaları ona ibâdet eder.]
Papazın sözünün bâtıl olduğu buradan da anlaşılmakdadır.
2
- İlah, Ona
temâmen hulûl etmişdir. O, Tanrının oğludur diyorsunuz. Bu inanış yanlışdır.
Çünki, ilah, cism ve araz [sıfat] olamaz. İlahın, bir cisme hulûl etmesi,
imkânsızdır. Eğer, ilah cism olsaydı, başka bir cisme de hulûl ederdi. Cisme
hulûl eden şey, cism olur ve hulûl edince iki cismin maddeleri birbirine
karışır. Bu da, ilahın parçalanmasını îcâb
etdirir. Eğer ilah, araz olsaydı, bir mahalle, mekâna muhtâc olurdu. Bu
ise, ilahın başkasına muhtâc olması demekdir. Başkasına muhtâc olan ise, ilah
olamaz. [İlahın, Îsâ aleyhisselâma hulûl etmesine sebeb, ne idi? Sebebsiz Îsâ
aleyhisselâma hulûlü, tercihün bilâ müreccihdir. Bunun ise bâtıl olduğunu, (Cevâb Veremedi) kitâbımızda Allahü teâlânın bir
olduğunu isbât ederken bildirmişdik.]
3
- O, tanrı
değildir. Fekat, tanrının bir parçası ona hulûl etmiş, yerleşmişdir diyorsunuz.
Eğer Ona hulûl eden parça, ilahın ilah olmasında te’sîri var ise, bu parça
ilahdan ayrılınca, temâmen ilahlığı bozulur. Eğer bu parça, ilahın ilah
olmasında te’sîrli değilse, tanrının parçası olmamış olur.
Îsâ aleyhisselâmın ilah, Tanrı olduğuna delîlin nedir?
Papaz - Ölüleri diriltdiği,
anadan doğma körlerin gözünü açdığı ve Beras denilen, derideki çok kaşınan
beyâz lekeleri iyi etdiği için, O tanrıdır. Böyle işleri ancak tanrı yapabilir.
Fahreddîn Râzî - Delîl [alâmet]
bulunmayınca, medlûlün [delîlin delâlet etdiği şeyin] bulunmıyacağı
söylenebilir mi? Delîl bulunmayınca, medlûl de olmaz, var olmaz dersen, âlem
yaratılmadan önce, ya’nî ezelde âlemi yaratanın yok olduğunu söylemiş olursun
ki, bu bâtıldır. Çünki, âlem [bütün mahlûklar], yaratanın varlığına delîldir.
Delîl bulunmayınca, medlûl bulunabilir dersen, ezelde
mahlûklar yok iken yaratanın var olduğunu kabûl etmiş olursun. Fekat, Îsâ
aleyhisselâm ezelde yok iken, ilahın Ona ezelde hulûl etdiğini söylersen, bunu
delîlsiz kabûl etmiş olursun. Çünki, Îsâ aleyhisselâm sonradan yaratılmışdır.
Ezelde var olması delîlin bulunmaması demekdir. Tanrının Îsâ aleyhisselâma
hulûl etdiğini delîlsiz kabûl ediyorsun da, bana, sana, hayvanlara, otlara ve
taşlara hulûl etmediğini nereden biliyorsun? Delîlsiz, bunlara hulûl etdiğini
niçin kabûl etmiyorsun?
Papaz - İlahın Îsâ aleyhisselâma
hulûl etmesi ile, sana, bana ve diğer varlıklara hulûl etmemesinin sebebi
açıkdır. Çünki, Îsâ aleyhisselâmda mu’cizeler göründü. Sende, bende ve diğer varlıklarda böyle hârikulâde hâller görülmedi.
Bundan ilahın Ona hulûl edip, bize ve diğer varlıklara hulûl etmediğini
anlıyoruz.
Fahreddîn Râzî - Îsâ aleyhisselâma hulûl
etmesine delîl olarak, Onun mu’cizeler göstermesi olduğunu söylüyorsun. Delîl
olmayınca ya’nî mu’cizeler görülme-
yince,
hulûl edemiyeceğini niçin söylüyorsun? Sende, bende ve diğer varlıklarda
hârikalar, mu’cizeler bulunmadığı için tanrı bunlara hulûl etmez diyemezsin.
Çünki, delîl olmadığı hâlde, medlûl bulunabilir demişdik. Buna göre, ilahın
hulûl etmesi, delîlin bulunmasına, ya’nî hârikaların, mu’cizelerin görülmesine
bağlı değildir. O hâlde, bana, sana, kediye, köpeğe, fareye de hulûl etdiğine
inanman lâzım gelir. İlahın, bu aşağı mahlûklara hulûl etdiğini inandırmağa
varan bir din, hak din olabilir mi?
Asâyı [bastonu] ejder, yılan yapmak, ölüyü diriltmekden dahâ
güçdür. Çünki, baston ile yılan, hiçbir bakımdan birbirine yakın değildir. Mûsâ
aleyhisselâmın asâyı ejdere çevirdiğine inanıyorsunuz da, Ona, tanrı veyâ
tanrının oğlu demiyorsunuz. Îsâ aleyhisselâma niçin tanrı veyâ şöyle böyle
diyorsunuz?
Papaz, bu sözüme karşı diyecek hiç birşey bulamadı, susmağa
mecbûr oldu. [İslâm âlimleri, hıristiyanlığı red için çok kitâb yazdı. Bunlar
arasında, arabî ve türkçe (Tuhfet-ül-erîb), türkçe
(Dıyâ-ül-kulûb), arabî (İzhâr-ül-hak) ile bunun türkçe tercemeleri (İbrâz-ül-hak) ve (Îzâh-ul-hak),
arabî (Es-sırât-ul-müstekîm), türkçe
(Îdâh-ul-merâm), türkçe ve ingilizce (Cevâb veremedi), fârisî (Mîzân-ül-mevâzîn) ve arabî (İrşâd-ül-hiyâra), arabî ve fransızca (Redd-ül-cemîl) meşhûrdur. (Îdâh-ul-merâm) kitâbının başından birkaç
sahîfesi, (Cevâb Veremedi) ve (İngiliz Câsûsunun İ’tirâfları)nın sonlarında basılmışdır.
(İngiliz Câsûsunun İ’tirâfları), arabî,
ingilizce ve türkce, 1991 de İstanbulda neşr edilmişdir. Bugün, hıristiyanların
çoğu, İznik meclisindeki papazların kabûl etdikleri dört kitâbın, semâdan inen İncîl olduklarına inanıyorlar. Yuhannâ İncîlinde yazılmış olan, (Teslîs),
dinlerinin esâsıdır. Îsâ Tanrı değildir. Tanrının Peygamberidir.
Ebedî olan tek tanrı, onu çok seviyor. Onun her istediğini yapıyor, yaratıyor.
Bunun için herşeyi ondan istiyoruz, ona ve onu temsîl eden putlarımıza, bu
niyyet ile secde ediyoruz, yalvarıyoruz. Baba ve oğul, çok sevilen kimse demekdir, diyorlar. Tanrının oğlu demek, tanrı
onu çok seviyor demekdir, diyorlar. Böyle inananlara (Ehl-i kitâb) denir. Îsâ aleyhisselâmda veyâ
herhangi bir mahlûkda (Ülûhiyyet sıfatı) bulunduğuna
inanan, meselâ, (O da, ebedîdir. Herşeyi yokdan var ediyor) diyen
hıristiyanlar, (Müşrik) olur. Muhammed
aleyhisselâma inanmadıkları, müslimân olmadıkları için, hepsi kâfirdirler.]